Stara Wieś (Pszczyna)
49°59′19″N 18°55′43″E/49,988500 18,928639
| Dzielnica Pszczyny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Miasto | |
| W granicach Pszczyny |
1 grudnia 1945[1] |
| SIMC |
0942386 |
Położenie na mapie Pszczyny  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Pszczyna  | |
| 49°59′19″N 18°55′43″E/49,988500 18,928639
| |
| Strona internetowa | |
Stara Wieś (niem. Altdorf) – dawniej samodzielna wieś, obecnie dzielnica Pszczyny.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Stara Wieś to prawdopodobne miejsce w którym wokół niewielkiego gródka i drewnianego kościółka rozwinęła się pierwotna osada o nazwie Pszczyna, przed lokacją właściwego miasta w drugiej połowie XIII w.[2] Pod koniec XIII w. na terytorium późniejszego Górnego Śląska przeprowadzono wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową), kiedy to prawdopodobnie powstały również nowe zabudowania w Starej Wsi o innej charakterystyce zabudowy w porównaniu do starszej osady przy kościele, później pod wezwaniem św. Jadwigi[3].
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w 1408 r.jako Aldedorf[4]. W dokumencie sprzedaży dóbr pszczyńskich wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 roku wieś została wymieniona jako Starowes[5]. W kolejnych latach wzmiankowana była m.in. jako Aldendorff (1536), Aldendorf (1572), w XVIII i XIX w. Jako Aldorf, a w okresie międzywojennym jako Starawieś[4].
Wspomniany kościół miał istnieć tu już około 1200 r.[6] Podlegał następnie parafii w Pszczynie. Był kilkukrotnie przebudowywany.
W listopadzie 1598 r. wizytacji kościelnej (pierwszej po soborze trydenckim) dekanatu pszczyńskiego dokonał archidiakon krakowski Krzysztof Kazimirski na zlecenie biskupa Jerzego Radziwiłła. Według sporządzonego sprawozdania kościół w Antiqua Villa znajdował się w rękach protestantów[7].
Po I wojnie światowej i powstaniach śląskich o przynależności państwowej miał zadecydować plebiscyt. Z głosujących w Starej Wsi 1135 osób 740 (65,3%) głosowało za Polską, a 411 (34,7%) za Niemcami[8]. Część wsi położoną wokół kościoła św. Jadwigi przyłączono do Pszczyny[9]. We wrześniu 1939 r. w wyniku działań wojennych zniszczony został kościół św. Jadwigi. Miejscowość włączono w granice III Rzeszy.
Pozostałą część Starej Wsi włączono do miasta po II wojnie światowej, 1 grudnia 1945[1].
W 1981 r. powołano samodzielną parafię w Starej Wsi.
Zygmunt Orlik w monografii o Starej Wsi podaje, że w latach 1990-1998 Stara Wieś istniała jako jedno z trzynastu sołectw Gminy Pszczyna, po czym 1 stycznia 1999 "na skutek administracyjnej decyzji, mimo sprzeciwów mieszkańców, przestała być sołectwem i ponownie stała się dzielnicą Pszczyny"[10]. Informacja ta nie figuruje jednak w Dzienniku Ustaw, Monitorze Polskim ani Dzienniku Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, a sam Orlik nie podaje źródła (np. do oryginalnych rozporządzeń).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 o podziale powiatu pszczyńskiego w województwie śląsko-dąbrowskim na gminy wiejskie i gromady (Katowice: Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr. 34, Poz. 454)
- ↑ Z. J. Orlik, 2000, s. 15-16.
- ↑ Z. J. Orlik, 2000, s. 18.
- ↑ a b Z. J. Orlik, 2000, s. 13.
- ↑ Ludwik Musioł. Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21. lutego 1517 R.. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. R. 2, s. 235–237, 1930. Katowice: nakł. Towarzystwa ; Drukiem K. Miarki.
- ↑ Z. J. Orlik, 2000, s. 66.
- ↑ ks. dr Maksymilian Wojtas: Akta wizytacji dekanatów bytomskiego i pszczyńskiego dokonanej w roku 1598 z polecenia Jerzego Kardynała Radziwiłła, Biskupa Krakowskiego. Katowice: Towarzysztwo Przyjaciół Nauk na Śląsku, 1938, s. 107.
- ↑ Z. J. Orlik, 2000, s. 520.
- ↑ Z. J. Orlik, 2000, s. 20.
- ↑ Z. J. Orlik, 2000, s. 12.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zygmunt J. Orlik: Szkice z dziejów Starej Wsi. Pszczyna: ITKM, 2000. ISBN 83-7216-174-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Części miasta wg TERYT |
|---|
- Siedziba gminy: Pszczyna
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części miasta |
|
| Części wsi |
|