Czachulec Stary
51°54′56″N 18°25′37″E/51,915556 18,426944| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
197[2] |
| Strefa numeracyjna |
63 |
| Kod pocztowy |
62-709[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PTU |
| SIMC |
0289940 |
Położenie na mapie gminy Malanów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tureckiego  | |
| 51°54′56″N 18°25′37″E/51,915556 18,426944[1]
| |
| Strona internetowa | |
Czachulec Stary (do 2010 Stary Czachulec) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie tureckim, w gminie Malanów.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa konińskiego.
W 2010 roku została zmieniona nazwa wsi ze Stary Czachulec na Czachulec Stary[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Rok powstania tej wsi jest dokładanie znany. W akcie nadawczym z 1780 roku widnieje wpis: W zarosłej borem wsi Czachucz, nowo założona przez oddanie niemieckim przybyszom gruntów na wyrudowanie[5] wraz z drzewem. Dziedzic zażyczył sobie jedynie dębów i żołędzi. Koloniści dodatkowo zwolnieni byli przez okres siedmiu lat z wszelkich opłat i czynszów.
Po tym okresie zobowiązani byli płacić po sześć talarów z półhuby (15 mórg, czyli 8,4 ha) i odpracowywać po trzy dni robocze rocznie. Dziedzicem, który na ten teren sprowadził Niemców, był Maciej na Zabłociu Zabłocki – dziedzic Skarżyna.
W 1827 roku Czachulec Stary zamieszkiwało 141 osób w 25 domach. W wydanym pod koniec XIX wieku Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich napisano o Czachulcu Starym: Grunta dobre, osadnicy przytem trudnią się wyrobem desek, gontów, ogrodnictwem i znaczne z tego mają korzyści. Zamożność wysoka. Ludność dotąd mimo upływu stu lat od sprowadzenia jej przodków czysto niemiecka, słabo włada językiem polskim. Szkoła ewangelicka niemiecka, jak wszędzie podtrzymuje separatyzm.
Getto wiejskie[edytuj | edytuj kod]
Czachulec kojarzy się przede wszystkim z jednym z niewielu w Europie gett wiejskich, zlokalizowanym na terenie osiemnastu wsi gminy Kowale Pańskie. Obejmowało ono obszar 1711 ha, z którego wysiedlono Polaków. Jak podają źródła historyczne, powstało ono 20 października 1941 roku po likwidacji getta w Turku. Czachulec Stary położony był na jego zachodnim krańcu. Siedzibą władz getta był pobliski Czachulec Nowy – obecnie gmina Kawęczyn.
Od jesieni 1941 roku do lipca 1942 roku, przez getto przeszło od 4000 do 6000 Żydów. Byli to w większości mieszkańcy powiatu tureckiego, a konkretnie miejscowości: Turek, Dobra, Uniejów, Brudzew, Władysławów, Tuliszków i Pęczniew. Przebywali tam także Żydzi z Kalisza, Błaszek, Warty i Koźminka. Pracowali głównie w warsztatach rzemieślniczych i na roli. Inne źródła podają, że już w październiku 1940 roku w lasach pod Czachulcem, Gestapo wymordowała około 700 Żydów.
Pierwsza pacyfikacja Żydów z czachuleckiego getta rozpoczęła się w grudniu 1941 roku. Przewożono ich wozami do kościoła w Dobrej. Z relacji naocznych świadków wynika, że wielu z nich było w tak ciężkim stanie, że umierali w drodze, a następnie w kościele. Stąd wozy ich przywożące zajeżdżały od strony wejścia głównego, a następnie podjeżdżały do zakrystii, gdzie ładowano na nie zmarłych. Chowano ich na kirkucie położonym przy drodze do Warty. W sumie w tym czasie wywieziono do Dobrej około 1100 Żydów. Pozostałych przy życiu wywieziono 10 grudnia samochodami do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.
Druga tura pacyfikacji getta, a zarazem jego likwidacji odbyła się w lipcu 1942 roku. Około 190 Żydów wywieziono do getta łódzkiego. Wśród więźniów getta w Czachulcu były bardzo znaczące osobistości żydowskiej społeczności, rabini: Dow Ber Issachar z Dobrej, Pinchaus Weiss z Turku i Rabbi Lewental z Uniejowa. Dwoje Żydów (matka i syn) przeżyli getto i ukrywali się kilka miesięcy w czachuleckich lasach. Zadenuncjowani zostali schwytani i rozstrzelani pod Nowym Światem, przez policję konną z Tokar. Wiejskie getto w Czachulcu przeżył ponoć tylko jeden Żyd, który po wojnie zamieszkał w Wielkiej Brytanii.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129697
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 172 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 grudnia 2009 r. Dz.U. z 2009 r. nr 220, poz. 1730
- ↑ wyrudować - wykarczować, wyciąć
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona internetowa mieszkańców oraz Stowarzyszenia Sportowo-Kulturalnego Wsi Czachulec (wersja archiwalna)
- Czachulec Stary, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 727.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Siedziba gminy: Malanów
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Części wsi |
|
| Nieoficjalne części wsi |
