Stary Port w Bydgoszczy
Stary Port w Bydgoszczy – dawny port przeładunkowy, położony na rzece Brdzie w Bydgoszczy. Obecnie w miejscu portu znajduje się przystań pasażerska, ulica Stary Port oraz bulwar im. Zbigniewa Urbanyiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Stary Port położony jest w centrum Bydgoszczy, na staromiejskim odcinku rzeki Brdy. Nabrzeża cumownicze znajdowały między mostem im. Jerzego Sulimy-Kamińskiego, a budynkiem PZU. Od południa przylegały do nich dwa place miejskie: Rybi Rynek i Plac Solny. Ulica wiodąca północnym nabrzeżem Brdy w 1990 r. została nazwana Stary Port. Obecnie w miejscu nabrzeży służących przede wszystkim przeładunkom towarów, znajdują się bulwary i promenady spacerowe.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wodna przystań istniała przy grodzie bydgoskim została odkryta wraz z reliktami łodzi podczas wykopalisk prowadzonych w 1993 r.[1] Port w obecnej lokalizacji powstał równocześnie z lokacją miasta Bydgoszczy przez Kazimierza Wielkiego. Jego istnienie było uzasadnione szerokim wykorzystywaniem rzeki do transportu i handlu przez mieszczan bydgoskich.
Bydgoszcz posiada stare tradycje żeglugi śródlądowej. Spław drewna na Brdzie wzmiankowano już w XIV wieku[2], od początku XV wieku istnieją zapisy o spławie zboża z Bydgoszczy do Gdańska[3], a w wieku XVI miasto należało do największych ośrodków handlu spławnego w Rzeczypospolitej[4]. Ocenia się, że w II połowie XVI wieku, co dziesiąty mieszkaniec miasta był gospodarczo związany ze spławem wiślanym[5]. W mieście istniały dwa bractwa trudniące się handlem spławnym: szyprów, założone w 1487 r. oraz sterników i pomagrów (1591 r., ok. 80 członków)[6]. W 1579 r. w rejestrze komory wiślanej w Białej Górze zanotowano 225 statków z Bydgoszczy, na ogólną liczbę statków 1391[7]. Wynika z tego, że w tym roku co szósty statek zdążający do Gdańska miał swój port macierzysty w Bydgoszczy[5]. W II połowie XVII wieku ok. 30 mieszczan dysponowało własnymi statkami rzecznymi[8]. W XVI-XVII wieku przy porcie miejskim istniała stocznia rzeczna, w której naprawiano szkuty oraz spichlerze o trudnej do ustalenia liczbie[5].
Po zajęciu miasta przez Prusy (1772 r.) dokonano przebudowy nabrzeży Brdy oraz odbudowano most Gdański. W 1778 r. na południowym nabrzeżu wybudowano bulwar o długości ok. 80 m, a w innych miejscach wały chroniące młyny oraz przedsiębiorstwa zlokalizowane nad Brdą[9]. Na północnym i południowym nabrzeżu rzeki w latach 1774-1805 wybudowano kilkanaście spichlerzy o konstrukcji szachulcowej[10]. Kolejne powstały w I połowie XIX wieku, m.in. zachowany do czasów dzisiejszych spichlerz przy ul. Stary Port.
W XIX wieku głównym miejskim placem przeładunkowym był Rybi Rynek, gdzie mieściły się również biura przedsiębiorstw żeglugowych, w tym największego Lloyda Bydgoskiego, Polskiej Żeglugi Rzecznej „Vistula” i firmy spedycyjnej Johanna Icka z Gdańska[11]. W latach 70. XIX w. na nabrzeżu Brdy ustawiono obrotowy żuraw, ułatwiający załadunek i wyładunek z berlinek. Bydgoszcz stanowiła w ówczesnym czasie poważny ośrodek portowy i prawie cały jej przemysł korzystał w mniejszym lub większym stopniu z transportu wodnego. W 1879 r. powstał bydgoski Port Drzewny, natomiast w latach 90. XIX w. Bydgoskie Towarzystwo Żeglugi Holowniczej wybudowało własny port przeładunkowy poza miastem, w pobliżu ujścia Brdy do Wisły.
Stary Port w okresie międzywojennym wykorzystywano nie tylko do przeładunku towarów, ale także jako przystań pasażerską dla parowców odbywających kursy Brdą, Kanałem Bydgoskim i Wisłą do pobliskich miast.
W czasach okupacji niemieckiej na nabrzeżu Brdy ustawiono kratowy żuraw torowy, który został usunięty w latach 60. XX w. jego torowisko częściowo zachowane jest do dzisiaj na prawym nabrzeżu Brdy[12].
W latach 1976-1978 i ponownie w 1986-1987 nie używany już do celów przeładunkowych port został przebudowany i zmodernizowany na ciąg spacerowo-wypoczynkowy[13]. W 1989 r. w pobliżu bulwaru ustawiono rzeźbę „Trzy Gracje”.
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
Obecnie Stary Port stanowi bulwar spacerowy, wzdłuż którego wiedzie ulica oraz położone są place miejskie: Rybi i Solny. Stanowi reprezentacyjną część Bydgoskiego Węzła Wodnego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chudziak Wojciech: Z badań nad wczesnośredniowiecznym zespołem osadniczym w Bydgoszczy. Komunikaty archeologiczne tom VI. Państwowa służba ochrony zabytków w Bydgoszczy: 1994.
- ↑ Gierszewski Stanisław: Wisła w dziejach Polski: Gdańsk: Wydawnictwo Morskie: 1982, s. 29.
- ↑ Gierszewski Stanisław: Wisła w dziejach Polski: Gdańsk: Wydawnictwo Morskie: 1982, s. 28.
- ↑ W 1579 r. dowóz towarów do Gdańska z Bydgoszczy stanowił 71% całości dostaw mieszczańskich z ziem Korony – za: Gierszewski Stanisław: Wisła w dziejach Polski: Gdańsk: Wydawnictwo Morskie: 1982, s. 74.
- ↑ a b c Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. tom I do roku 1920. PWN Warszawa-Poznań 1991. ISBN 83-01-06667-9, s. 185.
- ↑ Guldon Zenon, Kabaciński Ryszard: Szkice z dziejów dawnej Bydgoszczy (XVI-XVIII wiek). Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Bydgoszcz 1975.
- ↑ Natomiast w roku 1588 zarejestrowano 187 statków z Bydgoszczy na ogólną liczbę statków na Wiśle 2204.
- ↑ Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. tom I do roku 1920. PWN Warszawa-Poznań 1991. ISBN 83-01-06667-9, s. 190.
- ↑ Biskup Marian red.: Historia Bydgoszczy. tom I do roku 1920. PWN Warszawa-Poznań 1991. ISBN 83-01-06667-9, s. 364.
- ↑ Do dzisiaj zachowało się pięć spichlerzy nad Brdą, nie zachowały się spichrze królewskie w zakolu Brdy, kompleks spichrzy na lewym brzegu Brdy oraz 2 spichrze miejskie spalone w 1960 r.
- ↑ Jeleniewski Marek: …której nie ma. Bydgoszcz na starej widokówce. Bydgoszcz 2001. ISBN 83-87586-17-X, s. 23.
- ↑ Derenda Jerzy red.: Piękna stara Bydgoszcz. Tom I z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006. ISBN 83-916178-0-7, 978-83-916178-0-9, 83-916178-5-8, 978-83-916178-5-4, 83-916178-1-5, 978-83-916178-1-6.
- ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Ulica Stary Port w Bydgoszczy
- Port rzeczny w Bydgoszczy
- Port Drzewny w Bydgoszczy
- Historia Bydgoskiego Węzła Wodnego
- Stare Miasto w Bydgoszczy
- Spichrze w Bydgoszczy
- Bydgoski Węzeł Wodny
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Biskup, Marian (red.): Historia Bydgoszczy, Tom I do roku 1920, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe Warszawa-Poznań 1991.
- Jeleniewski Marek: …której nie ma. Bydgoszcz na starej widokówce. Bydgoszcz 2001. ISBN 83-87586-17-X.
- Czajkowski Edmund. Ślady pierwszych stoczni w Bydgoszczy. [w:] Kalendarz Bydgoski 1990.
- Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996.
| cieki i akweny | |
|---|---|
| kanały historyczne | |
| wyspy | |
| śluzy czynne | |
| śluzy nieczynne zabytkowe | |
| śluzy nieistniejące | |
| jazy | |
| kaskady | |
| tamy | |
| mosty i kładki | |
| elektrownie wodne | |
| porty | |
| mariny | |
| obiekty sportowe | |
| tereny zieleni |
