Starzec jakubek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Starzec Jakubek)
Starzec jakubek
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

Jacobaea

Gatunek

starzec jakubek

Nazwa systematyczna
Jacobaea vulgaris Gaertn.
Fruct. Sem. Pl. 2: 445 (1791)[3]

Starzec jakubek[4][5], starzec Jakubek[6] (Jacobaea vulgaris Gaertn.[3][7]) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w całej Europie, na dużej części Azji oraz w Afryce Północnej (Algieria, Maroko, Tunezja)[8]. W Polsce jest pospolity.

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Tradycyjnie gatunek włączany był do rodzaju starzec Senecio. Według nowszych ujęć taksonomicznych gatunek należy do rodzaju Jacobaea Gaertn.Fruct. sem. pl. 2:445, t. 170, fig. 1. 1791[8][3][7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kwiatostan
Liście łodygowe
Niełupki
Łodyga
Wzniesiona, o wysokości do 120 cm. Rozgałęzia się, tworząc wzniesione do góry, wełnisto owłosione lub nagie pędy. Pod ziemią krótkie i grube kłącze.
Liście
Dolne lirowate, górne pierzastodzielne, ich odcinki odstają prawie pod prostym kątem. Nasady liści przeważnie z uszkami. Młode liście są pajęczynowato owłosione.
Kwiaty
Tworzą zebrane w podbaldachy koszyczki o średnicy 1,5–2,5 cm. Zewnętrzne listki okrywy zbiegające po szypułce i bardzo krótkie. Kwiaty żółte, kwiatów języczkowatych często brak. Ich puch kielichowy jest ok. dwa razy dłuższy od owocu i łatwo odpadający.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina dwuletnia lub bylina, hemikryptofit. Siedlisko: przydroża, rowy, zarośla. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Jest rośliną żywicielską larw proporzycy marzymłódki.

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Tworzy mieszańce z starcem srebrzystym (Jacobaea erucifolia) i wodnym (J. aquatica)[9].

Niebezpieczeństwa[edytuj | edytuj kod]

Roślina niebezpieczna dla koni i królików. Jest trująca jako świeża, zwiędła i wysuszona. Działa jako kumulująca się trucizna niszcząca wątrobę. Spożycie przez zwierzę jednorazowo większej ilości starca czy też niewielkich jego ilości w dłuższym okresie może spowodować śmiertelne zatrucie[potrzebny przypis].

Niegdyś wierzono, że starzec jakubek jest rośliną leczniczą pomocną przy nadciśnieniu czy chorobach wątroby. Stosowano go przy silnych kolkach, chorobach skóry, wypryskach i trudno gojących się ranach. Dziś jednak wiadomo, że roślina jest silnie trująca i rakotwórcza[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. a b c Jacobaea vulgaris Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-18].
  4. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 164-166, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin Polski niżowej. Wyd. drugie poprawione i unowocześnione. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2013, s. 492. ISBN 978-83-01-14342-8.
  6. Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 493. ISBN 83-01-00129-1.
  7. a b Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105. 
  8. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
  9. Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8
  10. Lasy Państwowe ostrzegają: ta znana w Polsce roślina jest silnie toksyczna i rakotwórcza! (23.09.2019 roku), pomorska.pl