Stefan Bernadzikiewicz
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 maja 1907 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci |
zasypanie lawiną |
| Miejsce spoczynku |
Himalaje |
| Zawód, zajęcie |
taternik, himalaista, polarnik, mechanik |
| Rodzice |
Władysław Bernadzikiewicz |
| Odznaczenia | |
| |
Stefan Bernadzikiewicz (ur. 25 maja 1907 w Białymstoku[1], zm. w nocy 18/19 lipca 1939 na Tirsuli, Himalaje) – polski taternik, himalaista i polarnik, z wykształcenia inżynier mechanik.
1_Klarner,_Karpi%C5%84ski,_Bujak,_Bernadzikiewicz_(1939).jpg)
20_Milam_Glacier.jpg)
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jego ojcem był inż. Władysław Bernadzikiewicz, konstruktor i wynalazca silników, główny konstruktor w wytwórni obrabiarek i narzędzi Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie. Niektóre źródła mylnie przypisują to zajęcie jego synowi[2].
Stefan był wychowankiem warszawskiego gimnazjum im. Mikołaja Reja, podobnie jak jego brat Tadeusz Bernadzikiewicz i Henryk Mogilnicki, którzy również zostali wspinaczami. Po ukończeniu studiów na Politechnice przez krótki okres pracował w Państwowych Wytwórniach Uzbrojenia w Warszawie, jednak mimo wysokich zarobków porzucił tę posadę na rzecz asystentury na PW, która pozwalała mu na wyjazdy taternickie. Jesienią 1938 r. rozpoczął też studia geologiczne na Uniwersytecie Warszawskim[2]. Był asystentem w Zakładzie Metalurgicznym Wydziału Mechanicznego Politechniki Warszawskiej[3].
Działalność górska[edytuj | edytuj kod]
Taternictwo uprawiał od 1929 r., od 1930 szczególnie zimowe. Był współautorem nowej drogi na północno-zachodniej ścianie Niżniej Wysokiej Gerlachowskiej. Brał udział w pierwszych wejściach zimowych na Żabi Szczyt Wyżni (na Wielkanoc 1930 r., z Wiesławem Stanisławskim, Antonim Kenarem i Zbigniewem Gieysztorem[2]) i Pośrednią Śnieżną Turnię (1935) oraz z Doliny Czarnej Jaworowej przez Dolinę Śnieżną na Lodowy Szczyt (1935). Ostatniego z tych wejść dokonał ze Stanisławem Luxemburgiem i Wawrzyńcem Żuławskim), należy ono do największych osiągnięć ówczesnego taternictwa zimowego[3].
W 1930 został pierwszym przewodniczącym Koła Wysokogórskiego Oddziału Warszawskiego PTT, pracował nad unifikacją polskich organizacji taterniczych, w latach 1936-37 był prezesem Klubu Wysokogórskiego PTT. Był współzałożycielem i wiceprezesem (1936) Polskiego Koła Polarnego w Warszawie. W 1930-35 ogłosił w „Taterniku” kilka opisów nowych dróg taterniczych oraz artykuł Droga do Himalajów (1937). W 1932 był redaktorem zeszytu 2. „Nowych Dróg w Tatrach Wysokich”[3].
Był uczestnikiem polskich wypraw na Spitsbergen w 1934 (kierownik wyprawy do Ziemia Torrella), w 1936 (dokonał przejścia Spitsbergen z południa na północ) i w 1938, a także na Grenlandię w 1937[3]. W 1935 brał udział w polskiej wyprawie alpinistyczno-naukowej na Kaukaz, gdzie 18 sierpnia wraz z Jakubem Bujakiem został pierwszym polskim zdobywcą najwyższego szczytu Gruzji, Szchary[4]. Brał także udział w trawersowaniu Burdżuli[5]. Podczas wyprawy w 1936 r. wraz z Konstantym Narkiewiczem-Jodką i Stanisławem Siedleckim przeszedł na nartach 800 km lodowcami przez cały Spitsbergen Zachodni[2].
W 1939 był członkiem I Polskiej Wyprawy w Himalaje, mającej na celu zdobycie Nanda Devi East. Brali w niej udział poza Bernadzikiewiczem Adam Karpiński (kierownik), Jakub Bujak i Janusz Klarner. Szczyt zdobyli dwaj ostatni[6]. Karpiński i Bernadzikiewicz zginęli nocą 18/19 lipca 1939[7] w lawinie lodowo-śnieżnej, która zeszła na założony przez nich obóz III położony na wysokości ok. 6150 m, przy próbie zdobycia szczytu Tirsuli (7074 m)[2]. Ostatni komunikat wyprawy Stefan Bernadzikiewicz nadał 11 lipca 1939 z obozu nad lodowcem Milam na wysokości ok. 4200 metrów[8].
Odznaczenia i upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Został odznaczony norweskim Krzyżem Kawalerskim św. Olafa I klasy za swoje zasługi w badaniu Spitsbergenu[3].
Na warszawskim cmentarzu Powązkowskim znajduje się symboliczny grób Bernadzikiewicza (kwatera 238-5-9)[9]. Argentyńscy andyniści upamiętnili go przed 1961 nazwą szczytu na Hielo Continental w południowych Andach: Cerro Bernadzikiewicz[3]. Jego nazwisko nosi także Góra Bernadzikiewicza (Bernadzikiewiczfjellet) na Spitsbergenie[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 38.
- ↑ a b c d e Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 172, 181-182, 196, 200, 213. ISBN 83-217-2463-9.
- ↑ a b c d e f Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Janusz Kurczab: Historia polskiego wspinania. Kaukaz. Wspinanie.pl. [dostęp 2013-04-07].
- ↑ Janusz Kurczab: Leksykon polskiego himalaizmu. Warszawa: Agora SA – Biblioteka Gazety Wyborczej, 2008, s. 20, seria: Polskie Himalaje. ISBN 978-83-7552-383-6.
- ↑ Wielki sukces wyprawy polskiej w Himalaje. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 156 z 14 lipca 1939.
- ↑ Dalsze szczegóły katastrofy w Himalajach. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 171 z 1 sierpnia 1939.
- ↑ Ostatni komunikat polskiej wyprawy. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 170 z 30 lipca 1939.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Stefania Bernadzikiewiczówna, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24].
- ↑ Polskie nazwy na Spitsbergenie. Polska stacja polarna Hornsund. [dostęp 2013-04-07].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dwaj polscy uczestnicy wyprawy w Himalaje zginęli. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 170 z 30 lipca 1939.
- Dalsze szczegóły katastrofy w Himalajach. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 171 z 1 sierpnia 1939.
- Szczegóły tragicznej śmierci uczestników polskiej wyprawy w Himalaje. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 178 z 9 sierpnia 1939.