Struktura sieciowa

Struktura sieciowa (ang. network) - zespół podmiotów i względnie trwałych więzi między nimi.

Głównym elementem definiującym sieć są więzi kooperacyjne (dostawca-odbiorca). Siła więzi opiera się na zaufaniu oraz kontraktach długoterminowych. Sporządzane są często listy preferowanych (strategicznych) dostawców / odbiorców. Dzięki temu obniżane są koszty marketingu (po stronie dostawcy) i zaopatrzenia (po stronie odbiorcy).

Najbardziej prymitywną formą struktury sieciowej są sieci przedstawicieli handlowych z umową na wyłączność. Z kolei bardzo złożone struktury obejmują wiele ogniw łańcucha kooperacyjnego.

Są to typowe struktury mające zastosowanie na rynku B2B (ang. business-to-business).

Trwałość sieci

Czynnikiem trwałości sieci są powiązania własnościowe, gwarantujące choćby minimalny nadzór nad poczynaniami partnerów (poprzez udział w walnym zgromadzeniu czy radach nadzorczych).

Tendencje dośrodkowe. Intensyfikacja powiązań własnościowych między współpracującymi partnerami może skutkować fuzjami lub przejęciami (ang. mergers & acquisitions), wówczas tworzą się struktury holdingowe lub jednolitej firmy o charakterze koncernu (kombinatu).

Tendencje odśrodkowe. Występują, gdy któryś z uczestników układu zaczyna postrzegać swoją pozycję i sytuację jako nie dość korzystną, nie w pełni odpowiadającą jego aspiracjom. Wówczas zaczyna poszukiwać alternatywnych możliwości działania (dywersyfikacja dostaw lub odbiorców).

(opracowano na podstawie [2], [4]).

Role w sieci

Uczestnicy sieci przyjmują jedną z trzech podstawowych ról [3]:

• Architekt tworzy pierwotną sieć powiązań oraz mechanizm zapewniający jej trwałość, głównie definiuje początkową rolę poszczególnych uczestników (podział pracy) oraz zasady kooperacji (system umów, podział korzyści, kierunki i zasady transferu środków).
• Dozorca interweniuje w przypadku doraźnej potrzeby - w sytuacjach nieporozumień, zatargów czy konfliktów - celem ustabilizowania relacji,
• Broker operacyjnie koordynuje (kieruje) przedsięwzięciami, występuje jako lider konsorcjów, jest głównym "rozgrywającym".

Sieci i prawo

Złożona struktura więzi handlowych i własnościowych powoduje wątpliwości związane z legalnością niektórych przedsięwzięć. Struktury sieciowe (ich uczestnicy) narażone są w szczególności na zarzuty z obszarów:

• prawa podatkowego (stosowanie cen transferowych),
• prawa antymonopolowego (zmowy monopolistyczne oraz niedozwolone finansowanie skrośne).

W reakcji na nieprzejrzystość biznesów sieciowych w niektórych branżach stosuje się politykę deregulacji. W Europie i Ameryce Północnej branżami najbardziej narażonymi na zarzuty i deregulację są: telekomunikacja i elektroenergetyka. Najbardziej spektakularną operacją rządową tego typu było "rozwiązanie" przez rząd USA monopolistycznych firm: American Telephone & Telagraph (telekomunikacja) oraz Standard Oil (ropa naftowa); więcej na ten temat: [5] i [6].

Pojęcia pokrewne

• sieć innowacyjna
• klaster przemysłowy

Bibliografia

• [1] Piotr Dwojacki. "Powstawanie i funkcjonowanie sieci organizacyjnych" [w:] "Wybrane problemy organizacji i zarządzania". „Zeszyty Naukowe Wielkopolskiego Oddziału TNOiK, zeszyt 3/1995”. Poznań. brak numeru strony
• [2] Piotr Dwojacki. Sieć organizacyjna jako wynik przekształceń w strukturze przedsiębiorstwa [w:] Zarządzanie przedsiębiorstwem w warunkach transformacji gospodarki. „materiały konferencyjne Polskiej Akademii Nauk i Uniwersytetu Gdańskiego”, wrzesień 1995. Jurata. brak numeru strony
• [3] Piotr Dwojacki. Łowienie ideału. „Businessman Magazine”. 11/1995. brak numeru strony
• [4] Nogalski Bogdan Dwojacki Piotr. Tworzenie struktur sieciowych jako wynik restrukturyzacji scentralizowanego przedsiębiorstwa. „Przegląd Organizacji”. 4/1998. brak numeru strony
• [5] Alvin Toffler: Adaptive Corporation. Gower Publ., 1985.brak strony w książce
• [6] Yergin Daniel: The Prize: The Epic Quest for Oil, Money, and Power. Nowy Jork: Simon & Schuster, 1991. ISBN 0-671-50248-4.brak strony w książce Wydanie polskie pt. Nafta, władza i pieniądze ukazało się nakładem Rafinerii Gdańskiej