Strzyżyk karoliński
| Thryothorus ludovicianus[1] | |||||
| (Latham, 1790) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
strzyżyk karoliński | ||||
| Synonimy | |||||
| |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Strzyżyk karoliński[5] (Thryothorus ludovicianus) – gatunek małego ptaka z rodziny strzyżyków (Troglodytidae). Zamieszkuje Amerykę Północną. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1790 roku John Latham, nadając mu nazwę Sylvia ludoviciana; jako miejsce typowe wskazał Luizjanę[3][6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Thryothorus[3][5][7].
Wyróżniono następujące podgatunki T. ludovicianus[3][7]:
- T. ludovicianus ludovicianus – strzyżyk karoliński[5] – południowo-wschodnia Kanada i wschodnie USA.
- T. ludovicianus miamensis – Floryda (południowo-wschodnie USA).
- T. ludovicianus nesophilus – Dog Island (u wybrzeży północno-zachodniej Florydy).
- T. ludovicianus burleighi – wyspy u wybrzeży stanu Missisipi (południowo-środkowe USA).
- T. ludovicianus lomitensis – Teksas (południowo-środkowe USA) i północny Tamaulipas (północno-wschodni Meksyk).
- T. ludovicianus oberholseri – południowo-zachodni Teksas (południowo-środkowe USA) i północny Meksyk.
- T. ludovicianus berlandieri – wschodnia Coahuila, Nuevo León i południowo-zachodni Tamaulipas (północno-środkowy i północno-wschodni Meksyk).
- T. ludovicianus tropicalis – wschodnie San Luis Potosí i południowy Tamaulipas (wschodnio-środkowy Meksyk).
Podgatunki o statusie spornym, przez niektórych systematyków wydzielane do osobnego gatunku Thryothorus albinucha[8]:
- T. ludovicianus albinucha – strzyżyk białobrody[5] – południowo-wschodni Meksyk, północne Belize i północna Gwatemala.
- T. ludovicianus subfulvus – Gwatemala i Nikaragua.
W szerszym ujęciu systematycznym, obejmującym 10 powyższych podgatunków, rodzaj Thryothorus jest monotypowy[5][7].
Morfologia i tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 11,5–14 cm[3][8]. Duży, rdzawy wierzch głowy i grzbietu, ciemne prążki na skrzydłach i ogonie. Gardło białe, spód ciała płowordzawy, brew biała. Ogon ma długi. Ptak często nim podryguje, zadziera do góry i opuszcza. Dziób ma długi, ciemny oraz lekko zakrzywiony. Bardzo ruchliwy.
Zasięg, środowisko[edytuj | edytuj kod]
Osiadły w ogrodach i zaroślach nadwodnych środkowo-wschodniej oraz południowo-wschodniej części Ameryki Północnej.
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN stosowane jest ujęcie systematyczne według listy ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World. Takson ten jest tam dzielony na dwa osobne gatunki – strzyżyk karoliński (T. ludovicianus) i strzyżyk białobrody (T. albinucha). Oba zaliczane są do kategorii najmniejszej troski (LC, Least Concern)[4][9][10]. W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność światowej populacji lęgowej na 19 milionów osobników[11]. Trend liczebności populacji oceniany jest jako wzrostowy[4][9][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Thryothorus ludovicianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Thryothorus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-11-02] (ang.).
- ↑ a b c d e Kroodsma, D. & Brewer, D.: Carolina Wren (Thryothorus ludovicianus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
- ↑ a b c BirdLife International, Thryothorus ludovicianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2022-2 [dostęp 2022-12-27] (ang.).
- ↑ a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Troglodytidae Swainson, 1831 - strzyżyki - Wrens (wersja: 2021-08-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-27].
- ↑ J. Latham, Index ornithologicus, sive, Systema ornithologiae, t. 2, Londyn 1790, s. 548 (łac.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
- ↑ a b Kroodsma, D. & Brewer, D.: White-browed Wren (Thryothorus albinucha). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
- ↑ a b BirdLife International, Thryothorus albinucha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2022-2 [dostęp 2022-12-27] (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2022-12-27].
- ↑ a b Carolina Wren Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiesław Dudziński, Marek Keller, Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).