Wiciokrzew

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Suchodrzew)
Wiciokrzew
Ilustracja
Morfologia (wiciokrzew pospolity)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

szczeciowce

Rodzina

przewiertniowate

Rodzaj

wiciokrzew

Nazwa systematyczna
Lonicera L.
Sp. Pl. 173. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Lonicera caprifolium L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Kwiaty suchodrzewu pospolitego
Owoce suchodrzewu pospolitego
Kwiaty wiciokrzewu pomorskiego
Kwiaty wiciokrzewu przewiertnia

Wiciokrzew, suchodrzew (Lonicera L.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Rośliny zielne i pnące nazywane są wiciokrzewami, natomiast krzewy i niewielkie drzewa – suchodrzewami. Rodzaj liczy około 180 gatunków szeroko rozprzestrzenionych na całej półkuli północnej[4][5], na południe sięgając do Meksyku, północnej Afryki, Jawy i Filipin[6]. W Polsce występują trzy gatunki rodzime: wiciokrzew pomorski (L. periclymenum), czarny (L. nigra) i pospolity (L. xylosteum). Zadomowionymi antropofitami są wiciokrzew przewiercień (L. caprifolium), wiciokrzew tatarski (L. tatarica), wiciokrzew Maacka (L. maackii) i wiciokrzew Bella (L. × bella)[7]. Rośliny z tego rodzaju rosną zwykle w lasach i zaroślach[6].

Około stu gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne, ze względu najczęściej na silnie pachnące, efektowne kwiaty i pnący pokrój, ewentualnie przydatność krzewów do nasadzeń w formie żywopłotów[6]. Jako roślina owocowa uprawiana jest odmiana wiciokrzewu sinego L. caerulea var. kamtschatica znana pod nazwą jagody kamczackiej[8]. Kwiaty u tych roślin przeważnie są wonne, silnie zwłaszcza wieczorami i nocą, wytwarzają nektar i zapylane są przez owady i kolibry[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Pnącza osiągające ponad 10 m wysokości, krzewy o pędach łukowatych lub prosto wzniesionych, rzadko niewielkie drzewa do 5 m wysokości[6]. Pędy puste wewnątrz lub pełne, z białawym lub brązowym rdzeniem[5].
Liście
Rodzaj obejmuje zarówno rośliny wieczniezielone, jak i o ulistnieniu sezonowym[4][6]. Ulistnienie nakrzyżległe, rzadko okółkowe[5]. Blaszki liściowe zwykle osadzone na krótkich ogonkach, bez przylistków, czasem z przylistkami znajdującymi się między parą liści lub z linią łączącą nasady ogonków. U niektórych gatunków górne liście podkwiatostanowe siedzące lub połączone nasadami[5]. Blaszka zwykle całobrzega, długo zaostrzona na szczycie[6].
Kwiaty
Zebrane w naprzeciwległe kwiatostany wierzchotkowe w kątach liści lub na szczytach pędów, często zredukowane do pary kwiatów, czasem pojedynczych lub trzech kwiatów. Czasem oś kwiatostanów silnie skrócona, tak że kwiaty są główkowato skupione[5]. Działki kielicha w liczbie 5, czasem 4[5], zwykle drobne[6]. Płatków korony jest 5 i są one zrośnięte w krótszą lub dłuższą rurkę, zakończoną dwiema wargami lub promieniście rozpostartymi łatkami. U L. hildebrandiana korona osiąga do 15 cm długości. Płatki mają barwę białą, purpurową, czerwoną lub żółtą. Pręcików jest 5. Zalążnia jest dolna, z 2, 3 lub 5 komorami zawierającymi liczne zalążki. Szyjka słupka pojedyncza, zakończona główkowatym znamieniem[6].
Owoce
Jagody[5][9], czasem zrośnięte parami, barwy czerwonej, zielonej, niebieskoczarnej lub czarnej, zawierające pojedyncze lub liczne nasiona[5].

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

W odniesieniu do rodzaju stosowane są dwie nazwy zwyczajowe w języku polskim – „wiciokrzew” i „suchodrzew”. Według adnotowanego wykazu gatunków flory polskiej pierwsza nazwa jest preferowana, a druga poboczna[7]. Autorzy podręcznika „Dendrologii” rozdzielają użycie tych nazw do poszczególnych podrodzajów i stosują nazwę rodzajową „wiciokrzew” w odniesieniu do gatunków z podrodzaju Caprifolium, obejmującego pnącza, i nazwę „suchodrzew” w odniesieniu do przedstawicieli podrodzaju Lonicera będących krzewami o prostych pędach[10]. Za autora określenia „suchodrzewka”, później „suchodrzew”, uważany jest Józef Jundziłł. Zwyczajowo krzewy z tego rodzaju zwane były „kolcowojem” i „smrodziną”, a pnącza „kozim powojem”, „retnią” i „wiertnikiem”, później też „kapryfolium”, „kozilistek”, „powój wonny” i „przewiercień”[10].

Rodzajową nazwę naukową nadał Linneusz na cześć Adama Lonitzera – niemieckiego lekarza i botanika z XVI wieku[11].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Synonimy taksonomiczne[3]

Caprifolium Mill., Euchylia Dulac

Homonimy taksonomiczne[3]

Lonicera J. Gaertner = Loranthus L., Lonicera Boehmer in C. G. Ludwig = Psittacanthus C. F. P. Martius

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z podrodziny Caprifolioideae Eaton z rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae[2].

Wykaz gatunków (taksony o nazwach zaakceptowanych według The Plant List)[12]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-27] (ang.).
  3. ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  4. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  5. ↑ a b c d e f g h Lonicera Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-09-03].
  6. ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. London: Macmillan, 2002, s. 446. ISBN 0-333-73003-8.
  7. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 111, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 421-425. ISBN 978-1842466346.
  9. ↑ Bart Jacobs, Frederic Lens, Erik Smets, Evolution of fruit and seed characters in the Diervilla and Lonicera clades (Caprifoliaceae, Dipsacales), „Annals of Botany”, 104 (2), 2009, s. 253–276, DOI: 10.1093/aob/mcp131 [dostęp 2023-08-24].
  10. ↑ a b Włodzimierz Seneta, Jakub Dolatowski, Jerzy Zieliński, Dendrologia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2023, s. 761-776, ISBN 978-83-01-22018-1.
  11. ↑ Marian Rejewski: Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: KiW, 1996. ISBN 83-05-12868-7.
  12. ↑ Lonicera. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-09-03].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiciokrzew&oldid=72985797”