Sydney

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Subtropical-man (dyskusja | edycje) o 22:01, 5 kwi 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Sydney
Ilustracja
Sydney Central Business District, Sydney Opera House, Katedra św. Andrzeja, Sydney Harbour Bridge
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Australia

Stan

 Nowa Południowa Walia

Data założenia

1788

Prawa miejskie

1855

Burmistrz

Clover Moore

Powierzchnia

12 368[1] km²

Wysokość

średnio 3[2] m n.p.m.

Populacja (2016)
• liczba ludności
• gęstość


5 029 768[3]
404 os./km²

Nr kierunkowy

(+61) 2

Kod pocztowy

2000

Położenie na mapie Nowej Południowej Walii
Mapa konturowa Nowej Południowej Walii, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Sydney”
Położenie na mapie Australii
Mapa konturowa Australii, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Sydney”
Ziemia33°52′S 151°12′E/-33,866667 151,200000
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Sydney (wym. [ˈsɪdni]) – największe miasto Australii i Oceanii z liczbą ludności wynoszącą ponad 5 mln mieszkańców, także stolica stanu Nowa Południowa Walia. Założone w 1788 roku, Sydney jest znaczącym centrum finansowym, handlowym, transportowym, kulturalnym i turystycznym, mając status metropolii o znaczeniu globalnym[4][5][6][7]. Metropolia jest także dużym węzłem komunikacyjnym z największym międzynarodowym lotniskiem w Australii, który obsłużył prawie 42 milionów pasażerów w 2016 roku i rozbudowaną siecią drogową i kolejową. Położone jest na wschodnim wybrzeżu nad Oceanem Spokojnym.

Sydney od lat znajduje się w pierwszej dziesiątce wśród miast na świecie w zakresie jakości życia[8]. Sydney skupia wiele zagranicznych banków i korporacji międzynarodowych, a samo miasto jest promowane jako jeden z największych hubów finansowych w regionie Azji i Pacyfiku[9][10][11][12].

W Sydney odbyły się Letnie Igrzyska Olimpijskie 2000.

Geografia

Mapa miasta z 1888

Położenie geograficzne

Miasto położone jest pomiędzy Pacyfikiem na wschodzie i Górami Błękitnymi (ang. Blue Mountains) na zachodzie. Port Jackson w Sydney jest największą na świecie naturalną zatoką i portem o powierzchni 55 km². Jest on zalaną przez ocean doliną rzeczną głęboko wciętą w piaskowiec. W samym mieście jest ponad 70 plaż, włączając w to słynną plażę Bondi. W granicach miasta znajduje się także kilka parków narodowych. Cały zespół miejski zajmuje 12 368 km²[13] i liczy 5 milionów mieszkańców (2014)[3]. Zalicza się do największych powierzchniowo obszarów miejskich.

Podział administracyjny

 Osobny artykuł: Podział aglomeracji Sydney.
Plaża Bondi

Podobnie jak wszystkie wielkie miasta Australii, Sydney jako całość nie posiada żadnej osobowości prawnej, lecz jest jedynie aglomeracją złożoną z 38 zupełnie niezależnych od siebie samorządów lokalnych. „Pierwszym wśród równych” w tej grupie jest City of Sydney, obejmujące ścisłe centrum i liczące ok. 170 tysięcy mieszkańców. Szef władz wykonawczych tej jednostki nosi tytuł Lorda Burmistrza Sydney, nie ma jednak żadnych kompetencji na terenie pozostałych 37 obszarów. Instytucje o znaczeniu ogólnomiejskim są podporządkowane bezpośrednio władzom stanowym Nowej Południowej Walii.

Samorządy znajdujące się na obszarze potocznie określanym jako Sydney to: Gmina Ashfield, Auburn, City of Bankstown, City of Blacktown, City of Botany Bay, Burwood, Camden, City of Campbelltown, City of Canada Bay, City of Canterbury, City of Fairfield, Hrabstwo The Hills, City of Holroyd, Hrabstwo Hornsby, Gmina Hunter's Hill, City of Hurstville, Gmina Kogarah, Ku-ring-gai, Gmina Lane Cove, Gmina Leichhardt, City of Liverpool, Manly, Marrickville, Gmina Mosman, North Sydney, City of Parramatta, City of Penrith, Pittwater, City of Randwick, City of Rockdale, City of Ryde, Gmina Strathfield, Hrabstwo Sutherland, City of Sydney, Warringah, Waverley, City of Willoughby i Gmina Woollahra.

Klimat

Sydney leży w strefie klimatu subtropikalnego[14], z 9 miesięcznym okresem z letnimi temperaturami. Średnia temperatura roczna wynosi 22,5 °C w ciągu dnia i 14,5 °C w nocy. Najchłodniejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą ponad 17 °C w dzień i 8 °C w nocy. Najcieplejszymi miesiącami są styczeń i luty ze średnią temperaturą 26–27 °C w dzień i 19–20 °C w nocy. Średnia opadów jest zależna od dzielnicy, wynosi od ok. 1000 do 1250 milimetrów w skali roku[15][16].

Średnia temperatura i opady dla Sydney (Sydney Observatory, 33°51′34,5″S 151°12′16,5″E/-33,859583 151,204583)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 26.5 26.5 25.4 23.3 20.6 18.0 17.4 18.9 21.2 22.8 23.8 25.5 22,5
Średnie dobowe temperatury [°C] 23.1 23.1 21.8 19.3 16.6 13.9 13.1 14.3 16.6 18.6 20.1 21.9 18,5
Średnie temperatury w nocy [°C] 19.6 19.7 18.1 15.3 12.5 9.8 8.7 9.7 12.0 14.4 16.3 18.3 14,5
Opady [mm] 96 137 109 137 118 118 81 92 69 82 105 79 1223
Średnia liczba dni z opadami 12.3 12.9 13.3 11.1 12.2 10.5 10.2 8.4 8.8 11.1 12.7 11.2 135
Średnie usłonecznienie [h] 236 200 211 186 177 183 198 239 234 242 246 239 2598
Źródło: Bureau of Meteorology[15]
Średnia dobowa temperatura morza (°C)[17]
Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rok
23,3 23,7 23,4 22,7 20,7 19,3 19,1 18,8 18,5 19,2 20,6 21,9 21

Historia

Muzeum Australii

Szacuje się, że pierwsze siedliska Aborygenów na terenie dzisiejszego Sydney zostały założone około 40 tysięcy lat temu. Wejście do Port Jackson po raz pierwszy zaznaczył na mapie James Cook 29 kwietnia 1770. 18 stycznia 1788 r. kapitan Arthur Phillip przybył z wyprawą nazwaną w późniejszym czasie „First Fleet” (Pierwsza Flota) do Botany Bay na południu Port Jackson. W trakcie swojej trzydniowej ekspedycji rozpoznawczej odkrył najpierw Manly Cove, a dzień później, po drugiej stronie Port Jackson, inną zatokę, którą nazwał (na cześć ówczesnego brytyjskiego ministra spraw wewnętrznych Thomasa Townshend Sydney) Sydney Cove. 26 stycznia 1788 Phillip uznał właśnie to miejsce za odpowiednie na zwinięcie żagli i wzniósł w pobliżu dzisiejszego Circular Quay flagę Wielkiej Brytanii. Od tamtej pory 26 stycznia jest w Australii świętem narodowym.

W latach początkowych Sydney było kolonią karną, przeżyło też kilkakrotnie „gorączkę złota”, po raz pierwszy w 1851 r.

Najważniejsze daty

  • 1788: pierwsza osada europejska
  • 1842: nadanie Sydney praw miejskich
  • 1855: linia kolejowa łącząca Sydney z Parramatta
  • 1870: wystawa kolonialna/targi kolonialne
  • 1879: targi międzynarodowe w Sydney
  • 1901: deklaracja Związku Australijskiego zadeklarowana w Sydney (1 stycznia).
  • 1932: oddanie do użytku mostu (ang. Sydney Harbour Bridge)
  • 1942: II wojna światowa: atak japońskich miniaturowych łodzi podwodnych na port w Sydney
  • 1973: zakończenie budowy gmachu opery (ang. Sydney Opera House)
  • 2000: XXVII Letnie Igrzyska Olimpijskie. Trwały od 15 września do 1 października
  • 2008: XXIII Światowe Dni Młodzieży. Trwały od 14 lipca do 20 lipca

Kultura i zabytki

Sydney, widok na gmach opery i zatokę
Żyrafy w Taroonga Zoo

Głównym symbolem Sydney jest zaplanowana i wybudowana przez Jørna Utzona Opera nazwana później Opera House. Na jej scenie występuje wiele światowych gwiazd, np. Barbra Streisand, Céline Dion, Luciano Pavarotti, Helena Vondráčková. Centrum Sydney jest stosunkowo niewielkie i można je zwiedzać piechotą. Oprócz Sydney Opera House i Harbour Bridge warto jest zwiedzić starówkę „The Rocks” ze starymi magazynami przy zatoce „Sydney Cove”. Bezpośrednio przy Circular Quay, centralnym dworcu autobusowym i kolejowym, znajduje się ogród botaniczny, z którym graniczą muzea.

W centrum komercyjnym (Cenral Business District) dominują drapacze chmur. Najwyższy budynek Sydney, „Sydney Tower”, posiada platformę widokową, z której można oglądać panoramę całego miasta.

Centrum rozrywkowym jest tak zwane „Darling Harbour”. Jest to obszar wokół portu w którym znajduje się wiele restauracji, kawiarni, IMAX-Kino, chiński ogród, a także akwarium morskie, w którym znajdują się między innymi płaszczki i rekiny. Bezpośrednio przy akwarium znajduje się również małe zoo gdzie można zobaczyć kangury i „niedźwiadki” koala.

We wschodniej części miasta znajduje się utrzymana w wiktoriańskim stylu dzielnica Paddington, w pobliżu której znajduje się centrum frywolnych rozrywek „Kings Cross”, jak również Taronga Zoo – jeden z najpiękniejszych ogrodów zoologicznych na świecie.

Plaża Bondi w Sydney została skwalifikowana przez National Geographic na 8 miejscu wśród najlepszych plaż miejskich na świecie[18].

Sydney Harbour Bridge

Most Sydney Harbour Bridge o rozpiętości 495,6 metrów został oddany do użytku 18 marca 1932. Jest on jednym z największych mostów łukowych na świecie, ze względu na formę otrzymał przezwisko „wieszak” (coathanger). Przedsiębiorstwo BridgeClimb organizuje zabezpieczone wejścia na szczyt łuku, które cieszą się dużą popularnością wśród turystów.

Po lewej opera, pośrodku centrum biznesowe, po prawej most Harbour z północnego wybrzeża przedmieścia Kirribilli
Central Business District (CBD) Sydney, widok z Harbour Bridge

Sydney Tower

Panoramę miasta można podziwiać z platformy widokowej lub z dwóch kręcących się restauracji. Zasadniczo widoki można podziwiać tylko przez szybę, a wejście na wieżę poprzedzają szczegółowe kontrole bezpieczeństwa. Za dodatkową opłatą można jednak wspiąć się na sam szczyt konstrukcji przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności.

Góry Błękitne

Około 50 kilometrów na zachód od Sydney znajduje się jeden z popularniejszych symboli Australii. Nazwa Góry Błękitne (ang. Blue Mountains) pochodzi od parującego olejku eukaliptusowego, który tworzy często błękitną mgiełkę nad górami. Najwyższym szczytem górskim jest One Tree Hill a najbardziej znaną formacją górską jest Three Sisters w pobliżu miasteczka Katoomba.

Lokalne firmy turystyczne organizują jednodniowe wycieczki pozwalające na zwiedzenie kilku najbardziej widokowych miejsc w Górach Błękitnych.

Gospodarka

Centrum Sydney
Centrum Sydney

Sydney jest centrum przemysłowym, handlowym, finansowym i transportowym. Wiele największych firm krajowych, takich jak News Corporation, ma tu swoje siedziby. Sydney-ska giełda Australian Securities Exchange jest największą w Australii. International Convention Centre Sydney jest głównym centrum konferencyjnym i kongresowym w Sydney.

Przeważa przemysł samochodowy, elektroniczny, maszynowy i spożywczy. Port w Sydney posiada nowoczesne urządzenia do obsługi statków kontenerowych, dlatego większość handlu zagranicznego Australii obsługiwana jest tutaj. Mięso, zboże i wełna są podstawowymi produktami eksportowymi.

W Sydney jest zarejestrowanych 480 910 z 2,1 mln firm w Australii. Pojazdów silnikowych jest zarejestrowanych 3 143 643. Średnia cena sprzedaży domu w Sydney wynosi $725,000. Średnia dochodów (z wyłączeniem emerytur i świadczeń rządowych) wynosi w Sydney $47 281[1].

W Sydney odbyło się kilka wystaw światowych: Sydney Intercolonial Exhibition 1870[19] , Metropolitan Intercolonial Exhibition 1873 i Sydney International Exhibition 1879[20][21], a także Światowe Dni Młodzieży 2008 (wraz z podróżą apostolską Benedykta XVI do Sydney), APEC Australia 2007, EB Games Expo 2016 i inne. Co roku odbywa się tu Sydney International Piano Competition, Biennale of Sydney, Oz Comic Con, Defqon.1, Field Day (festiwal), Granny Smith Festival, Nickelodeon Slimefest, Sydney Festival, Festiwal Filmowy w Sydney, Tropfest, Sydney Royal Easter Show, Vivid Sydney.

W 2017 roku, Sydney było 53 najczęściej odwiedzanym miastem na świecie i najczęściej odwiedzanym w Australii i Oceanii z 3,86 milionem turystów w ciągu roku[22].

W 2018 roku zostało zakwalifikowane na 9 miejscu wśród centrów finansowych świata[23].

Transport

Transport lotniczy obsługiwany jest przez port lotniczy Sydney, największe międzynarodowe lotnisko w Australii, które obsłużyło prawie 42 milionów pasażerów w 2016 roku.

Głównym dworcem kolejowym jest Sydney Central.

Publiczny transport zbiorowy obejmuje m.in. tramwaje, autobusy oraz dwa typy kolei: lekka kolej i Sydney Trains. W budowie jest również metro.

Od Sydney rozpoczynają się trzy międzystanowe autostrady: Pacific Highway, Princes Highway i Hume Highway oraz szereg krótszych autostrad.

Sport

Najpopularniejszą dyscypliną sportu w mieście jest rugby 13-osobowe, gdzie swoje siedziby posiada większość drużyn ogólnonarodowej ligi NRL. Tradycyjnie bardzo popularne jest rugby 15-osobowe i krykiet. W ostatnich latach na znaczeniu przybiera futbol australijski i jego jedyny reprezentant w lidze AFL – Sydney Swans. W 2012 roku do AFL dołączyła druga drużyna, co ma doprowadzić ten sport na pierwsze miejsce pod względem zainteresowania w Sydney.

W 2000 roku odbyły się tu Igrzyska Olimpijskie.

W 2002 na Stadion Australia odbyła się jedyna runda żużlowego Grand Prix Australii.

Na Stadion Australia swoje mecze rozgrywa piłkarska reprezentacja.

Najważniejsze zespoły piłkarskie z Sydney:

Tenis

Na początku każdego roku odbywa się tutaj turniej, który jest głównym sprawdzianem przed wielkoszlemowym Melbourne.

Urodzili się tutaj i mieszkają Ken Rosewall oraz Todd Woodbridge, obaj należący do najbardziej utytułowanych zawodników w historii.

Polonia

Sydney zamieszkuje ponad 12,5 tys. australijskiej Polonii. W 1949 w dzielnicy Chulora powstała pierwsza polska drużyna piłki nożnej. 24 września 1950 roku założono polską organizację „Polonia Soccer Club in Sydney”[24]. Dla wiernych kościoła rzymskokatolickiego odbywają się mszę w języku polskim[25]. Odbywają się również spotkania religijne innych wyznań (m.in. Świadków Jehowy[26]}.

Miasta partnerskie

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Greater Sydney - Australian Bureau of Statisctics
  2. ↑ Świat z lotu ptaka. „Świat wiedzy”, s. 20. Ciechanów: Wydawnictwo Bauer. ISSN 2083-5825. 
  3. ↑ a b 3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2015-16: ESTIMATED RESIDENT POPULATION, States and Territories - Greater Capital City Statistical Areas (GCCSAs). Australian Bureau of Statistics.
  4. ↑ The World According to GaWC 2012. Globalization and World Cities Study Group and Network, Loughborough University.
  5. ↑ Inventory of World Cities. Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network.
  6. ↑ Global Power City Index 2013 – Institute for Urban Strategies at The Mori Memorial Foundation, Tokyo, Japan.
  7. ↑ 2012 Global Cities Index – A.T. Kearney.
  8. ↑ Quality of Living Rankings - Mercer
  9. ↑ City of Sydney: Economic powerhouse. 2014.
  10. ↑ City of Sydney: Economic profile. 2014.
  11. ↑ Matt Wade: Tough week for a Sydney success story. The Sydney Morning Herald, 18 luty 2012.
  12. ↑ Jessica Irvine: Another shot at making city a finance hub. The Sydney Morning Herald, 2008.
  13. ↑ Sydney (New South Wales, Australia) – Britannica Online Encyclopedia.
  14. ↑ Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg
  15. ↑ a b Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Sydney (Observatory Hill) 1981-2010.
  16. ↑ a b Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Sydney Airport 1981-2010.
  17. ↑ Sydney average sea temperature – seatemperature.org.
  18. ↑ Top 10 Beach Cities – National Geographic.
  19. ↑ [https://dictionaryofsydney.org/event/intercolonial_exhibition_1870 Intercolonial Exhibition 1870] - The Dictionary of Sydney
  20. ↑ Pelle, Findling, ed. (2008). "Appendix B:Fair Statistics". Encyclopedia of World's Fairs and Expositions. McFarland & Company, Inc. str. 414. ISBN 978-0-7864-3416-9
  21. ↑ Sydney International Exhibition 1879 - Museum of Applied Arts & Sciences
  22. ↑ "Euromonitor International's Top 100 City Destinations Ranking"
  23. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 23. Marzec 2018.
  24. ↑ Klub Polonia Sydney ma już 65 lat!. bumerangmedia.com, 2014-10-08. [dostęp 2017-06-04].
  25. ↑ Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego: Msze po polsku, Australia. [dostęp 2017-06-04].
  26. ↑ Watchtower: Znajdź miejsce zebrań Świadków Jehowy. jw.org. [dostęp 2017-01-11].

Szablon:Stolice Jednostek Administracyjnych Australii

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sydney&oldid=53080426”