Współczulne zapalenie oka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Sympatyczne zapalenie oka)
Inne zapalenia wnętrza gałki ocznej
ophthalmia sympathica
Klasyfikacje
ICD-10

H44.1

Współczulne zapalenie oka[a], współczulne zapalenie błony naczyniowej (łac. ophthalmia sympathica) – zapalenie jagodówki (uveitis), przebiegające z ziarninowaniem, dotyczące obu gałek ocznych, będące następstwem urazu mechanicznego jednego oka. Jest to najpoważniejsze powikłanie jednostronnej rany oka, ponieważ w jego następstwie pacjent może całkowicie stracić wzrok. Objawy rozwijają się w ciągu dni, miesięcy, a nawet lat. W patogenezie tej choroby biorą udział autoprzeciwciała.

Epidemiologia[edytuj | edytuj kod]

Płeć i pochodzenie etniczne nie mają wpływu na częstość zachorowań. Obecnie ta jednostka chorobowa spotykana jest rzadko, najprawdopodobniej ze względu na mikrochirurgiczne zaopatrywanie ran i antybiotykoterapię.

Patofizjologia[edytuj | edytuj kod]

Uważa się, że współczulne zapalenie oka jest procesem autoimmunologicznym i wiąże się z kontaktem komórek układu odpornościowego człowieka z antygenami gałki ocznej, zwłaszcza antygenami bogatych w melaninę struktur komórkowych zewnętrznej warstwy siatkówki, komórek nerwowych i barwnikowych siatkówki. Normalnie, antygeny te nie mają styczności z limfocytami; gdy po urazie są eksponowane, organizm może je rozpoznać jako „obce” i wytworzyć humoralną odporność na te antygeny. Produkowane przeciwciała pojawiają się w krążeniu i w szybkim czasie uszkadzają zdrowe tkanki drugiego oka.

Objawy i przebieg[edytuj | edytuj kod]

Wczesnymi objawami są pojawiające się w zdrowym oku po urazie drugiego oka mroczki, zamazane widzenie, utrata akomodacji (odruchy na zbieżność i nastawność ujemne). Rozwój choroby może prowadzić do ciężkiego zapalenia tęczówki przebiegającego z bólem i fotofobią. Siatkówka zwykle pozostaje niezajęta przez proces zapalny. Może wystąpić siwienie rzęs.

Objawy pojawiają się zwykle 2-12 tygodni po pierwotnym urazie drugiego oka (80% przypadków). Odnotowano jednakże izolowane przypadki bardzo szybkiego (1 tydzień po urazie) jak i bardzo opóźnionego (66 lat) zachorowania[1].

Obraz histopatologiczny[edytuj | edytuj kod]

W badaniu mikroskopowym w obydwu oczach stwierdza się rozlane ziarniniakowe zapalenie błony naczyniowej. Widoczny jest naciek z limfocytów, pojedynczych plazmocytów i eozynofilów (charakterystycznych dla wczesnego okresu choroby) i ziarniniaki z komórek nabłonkowatych i pojedynczych komórek olbrzymich wielojądrowych. Ponadto naciek zapalny powoduje pogrubienie naczyniówki a w siatkówce można stwierdzić perivasculitis. Między błoną Brucha a nabłonkiem barwnikowym siatkówki obecne są charakterystyczne twory (guzki Dalena-Fuchsa) zbudowane z komórek nabłonkowatych, makrofagów, które sfagocytowały pigment i pobudzonych komórek nabłonka barwnikowego[2].

Rozpoznanie[edytuj | edytuj kod]

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie (historia jednostronnego urazu oka w okresie ostatnich miesięcy) i badaniu okulistycznym. Współczulne zapalenie oka różnicuje się z rzadkim zespołem Vogta-Koyanagiego-Harady, którego patomechanizm jest prawdopodobnie zbliżony, ale pacjent nie ma urazu oka w wywiadzie. W obydwu tych jednostkach chorobowych można stwierdzić krążące przeciwciała przeciw antygenom jagodówki; specyficzność tego testu jest jednak niewielka, ponieważ w przewlekłym zapaleniu jagodówki również jest on dodatni.

Zapobieganie i leczenie[edytuj | edytuj kod]

Zapobieganie współczulnemu zapaleniu oka wymaga usunięcia pierwotnie uszkodzonej gałki ocznej w okresie pierwszych 7-10 dni od urazu. Oczywiście, jeżeli funkcje pierwotnie uszkodzonego oka są choć częściowo zachowane, odstępuje się od tej procedury (ryzyko jest bardzo niskie). Podstawą zapobiegania i leczenia współczulnego zapalenia oka jest immunosupresja. Lekiem z wyboru są kortykosteroidy.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy opis choroby dał Hipokrates. Symptomatologię dokładnie opisał William MacKenzie w 1840 roku, a obraz mikroskopowy zbadał Ernst Fuchs w 1905 roku.

Współczulne zapalenie oka w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Schorzenie to opisał Witkacy w swojej młodzieńczej powieści 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta (1911). W epilogu Bungo, idąc przez las, uszkadza sobie patykiem świerkowym jedno oko, a potem traci wzrok w obu[3]. Sugerowano, że współczulne zapalenie oka przeszedł Louis Braille, który w dzieciństwie zranił się w lewe oko, a potem utracił wzrok również w prawym[4].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. dawniej też: sympatyczne zapalenie oka

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Zaharia, MA, Lamarche, J, Laurin, M. Sympathetic uveitis 66 years after injury. „Can J Ophthalmol”. 19. 5, s. 240-243, 1984. PMID: 6478310. 
  2. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała Patologia znaczy słowo o chorobie. Tom II. Patologia narządowa. Część 2. Wydawnictwo PAU, Kraków 2005, ISBN 83-88857-91-6.
  3. Stanisław Ignacy Witkiewicz: 622 upadki Bunga, czyli demoniczna kobieta. Wyd. Wydanie trzecie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978, s. 545 s.
  4. Kaden, R. Historic notices of Louis braille and the development of dot-writing (author's transl). „Klinische Monatsblätter für Augenheilkunde”. 170. 1, s. 154-158, 1977. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]