Syrinks (mitologia)
Syrinks (stgr. Σῦριγξ Sýrigx, łac. Syrinx) – w mitologii greckiej najada (lub hamadriada albo oreada) z Arkadii związana z Artemidą, ukochana Pana[1][2].
Uchodziła za córkę boga Ladona[3]. Jej piękność wywarła takie wrażenie na bożku Panu, że zapragnął ją posiąść. Uciekając przed nim, w ostatniej chwili zamieniła się w trzcinę rosnącą nad brzegiem rzeki Ladon[1]. Wówczas Pan postanowił ją zerwać i poszczególne łodygi o odpowiednich długościach połączyć woskiem. Tak miał powstać instrument muzyczny – fletnia Pana, od imienia nimfy nazywana też syryngą. Według innej wersji w trzcinę została zamieniona przez bogów dla uchronienia przed zalotami bożka[4].
Obecność w sztuce i nauce[edytuj | edytuj kod]
W sztukach plastycznych[edytuj | edytuj kod]
Pan bardzo często przedstawiany jest w sztuce właśnie z instrumentem, a historia miłości do nimfy była tematem wielu dzieł malarstwa, m.in. autorstwa Rottenhammera (1610), Jordaensa (1610), Poussina (ok. 1637) i Böcklina (1854), François Bouchera (1759), Jean-François de Troya (1722–1724) oraz Petera Paula Rubensa (1617–1619).
W literaturze[edytuj | edytuj kod]
Temat miłości Pana do Syrinks oraz ona sama cieszyły się szczególną popularnością u XIX-wiecznych pisarzy. Nimfa stała się bohaterką poematu wiktoriańskiego artysty i poety Thomasa Woolnera, pt. Silenus. Poemat nawiązywał do mitu, w którym przedstawiono miłość Syrinks do Sylena, utożsamianego z Panem. Nimfa tonie podczas ucieczki przed Sylenem, a zrozpaczony Pan przeobraża się w demona i z rozpaczy pogrąża się w pijaństwie. Syrinks jest również bohaterką innego poematu o tym samym tytule autorstwa amerykańskiej poetki Amy Clampitt.
W muzyce[edytuj | edytuj kod]
Francuski kompozytor Claude Debussy napisał sonatę Syrinx (La Flute De Pan), gdzie ukazującą smutek Pana wobec utraty umiłowanej. Jest to jeden z pierwszych utworów solowych napisanych na flet. Partie były wykorzystane w sztuce Psyche autorstwa Gabriela Mourey[5].
W nauce[edytuj | edytuj kod]
Imieniem nimfy została nazwana jedna z planetoid – (3360) Syrinks.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 330. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ Dzieje heroiczne. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 423. ISBN 83-7391-077-8.
- ↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 420. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- ↑ Kenneth McLeish: Leksykon mitów i legend świata. Warszawa: Książka i Wiedza, 2001. ISBN 83-05-13168-8.
- ↑ James McCalla, Twentieth-century Chamber Music: Routledge Studies in Musical Genres, Routledge, 2003, s .48
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Owidiusz, Pubius Ovidius Naso, Metamorphoses I 689 n;
- Theocritus Idylla, 1545
- W.L. Westermann Mythographi s. 347
- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 1990, s. 330. ISBN 83-04-01069-0.