Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Islandii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tęczowa flaga w kształcie Islandii

Prawa lesbijek, gejów, osób biseksualnych i transpłciowych (LGBT) w Islandii są bardzo postępowe. Parlament Islandii w dniu 11 czerwca 2010 r. jednogłośnie zmienił ustawę o małżeństwach w tym kraju tak, aby zdefiniowano małżeństwo jako związek pomiędzy dwiema osobami, tym samym legalizując małżeństwa osób tej samej płci. Ustawa weszła w życie z dniem 27 czerwca 2010 r.[1] Ponadto od 2006 r. pary tej samej płci mają równy dostęp do adopcji i do zapłodnienia in vitro. Islandia jest często określana jako jeden z najbardziej przyjaznych dla osób LGBT krajów na świecie.

Prawo a dyskryminacja osób homoseksualnych[edytuj | edytuj kod]

Kontakty homoseksualne zostały zalegalizowane na Islandii w 1940, a w 1992 zrównano ze sobą wiek osób legalnie dopuszczających się kontaktów homo- i heteroseksualnych – wynosi on obecnie 15 lat[2][3].

Krwiodawstwo[edytuj | edytuj kod]

Na Islandii mężczyźni mający kontakty seksualne z mężczyznami (MSM) nie mogą być dawcami krwi[4].

W 2014 roku islandzki mężczyzna wniósł pozew przeciwko zakazowi oddawania krwi, opisując obecną politykę jako wyraźny przykład dyskryminacji[5]. W październiku 2015 r. islandzki minister zdrowia, Kristján Þór Júlíusson, ogłosił swoje poparcie dla wprowadzenia zmian legislacyjnych umożliwiających MSM na Islandii oddawanie krwi[6]. Ogłoszono, że prawdopodobnie jeszcze w 2019 r. Islandia zezwoli na oddawanie krwi przez gejów i mężczyzn biseksualnych[7].

Ochrona prawna przed dyskryminacją[edytuj | edytuj kod]

Islandzkie prawo gwarantuje ogólny zakaz dyskryminacji przez wzgląd na orientację seksualną. Został on zawarty w kodeksie karnym i obejmuje różne dziedziny życia, w tym miejsce pracy. Althing (parlament islandzki) uchwalił poprawki paragrafów §180 oraz §233 (odwołujących się do dyskryminacji na tle narodowym, koloru skóry, rasowym, religijnym i seksualnym), dodając do tego „na podstawie orientacji seksualnej”. Zabrania to naruszania dóbr i odmowy świadczenia usług na podstawie orientacji seksualnej, a także ataku słownego lub znęcania się nad osobą bądź grupą ludzi z powodu orientacji seksualnej. Przepisy te obowiązują w kraju od 1996[8].

Służba wojskowa[edytuj | edytuj kod]

Islandia jest krajem nieposiadającym sił zbrojnych.

Uznanie związków osób tej samej płci[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Małżeństwo osób tej samej płci w Islandii.

Związek partnerski[edytuj | edytuj kod]

W 1996 roku Althing zalegalizował w kraju związki partnerskie par tej samej płci[9][10]. Dawały one większość praw z tych, jakie mają małżeństwa heteroseksualne. Przedstawiony przez ówczesnego ministra sprawiedliwości projekt ustawy poparły wszystkie partie zasiadające w parlamencie. Podczas głosowania tylko jedna osoba była przeciwna przyjęciu ustawy[11][12][13].

Małżeństwo osób tej samej płci[edytuj | edytuj kod]

23 marca 2010 islandzki rząd zaprezentował ustawę legalizującą małżeństwa osób tej samej płci. Ten sam rząd, który przyjął ustawę o związkach partnerskich, zajmował się ustawą o małżeństwach osób tej samej płci[14]. Ustawa została jednogłośnie przyjęta przez parlament (stosunkiem głosów 49:0) i weszła w życie 27 czerwca 2010[15][16][17][18][19]. Homoseksualni partnerzy Islandczyków będący obywatelami innych krajów otrzymują na Islandii pozwolenie na pobyt.

W październiku 2015 r. Kościół islandzki przegłosował zezwolenie na zawieranie małżeństw przez pary tej samej płci w swoich kościołach[20].

Adopcja dzieci przez pary jednopłciowe[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Rodzicielstwo związków jednopłciowych.

W 2000 Islandia umożliwiła parom tej samej płci adopcję dzieci, ale tylko jednego z partnerów, a nie obcych (np. z domu dziecka). 27 czerwca 2006 lesbijki i geje uzyskali pełny dostęp do adopcji dzieci bez żadnych ograniczeń. Lesbijki mają tam dostęp do dawców nasienia, a geje do matek zastępczych[8][21].

Prawa osób transpłciowych[edytuj | edytuj kod]

W dniu 11 czerwca 2012 r. islandzki parlament zagłosował za przyjęciem nowej ustawy liberalizującej zasady dotyczące tożsamości płciowej i pozwalającej na kompleksowe uznawanie nabytego statusu płciowego oraz ustanowienie ochrony tożsamości płciowej[22]. Prawa te zostały wprowadzone w życie w dniu 27 czerwca 2012 r. Przepisy stanowią, że Islandzki Narodowy Szpital Uniwersytecki (Islandzki: Landspítali - háskólasjúkrahús) jest zobligowany do utworzenia oddziału zajmującego się diagnozowaniem dysforii płciowej, a także przeprowadzaniem operacji korekty płci. Po pomyślnym zakończeniu 18-miesięcznego procesu, w tym 12-miesięcznego życia zgodnie z wybraną płcią, kandydaci stają przed komisją specjalistów. Jeżeli komitet uzna, że diagnoza dysforii płci jest właściwa, krajowy rejestr jest o tym informowany, a wnioskodawca wybiera nowe imię odzwierciedlające jego płeć i otrzymuje nowy nr ID (kennitala) i dowód osobisty. Operacja korekty płci nie jest wymagana do oficjalnej zmiany imienia i uznawania płci.

W czerwcu 2019 r. islandzki parlament zagłosował nad ustawą 45-0 w sprawie wdrożenia postępowego "modelu samostanowienia w zakresie zmiany płci"("self-determination gender change model law"), podobnego do wielu państw europejskich i południowoamerykańskich. Ponadto projekt ustawy zawiera również trzeci wariant dotyczący płci, znany jako "X" na oficjalnych dokumentach[23].

Życie osób LGBT w kraju[edytuj | edytuj kod]

Parada mniejszości seksualnych w 2011 roku w Reykjavíku

Islandczycy – podobnie jak mieszkańcy innych krajów skandynawskich – należą do najbardziej tolerancyjnych i przyjaznych społeczeństw wobec przedstawicieli LGBT. Są bardzo liberalni i zlaicyzowani, zatem większość z nich popiera prawa osób homoseksualnych[24].

Na Islandii istnieje mała społeczność LGBT skoncentrowana w Reykjavíku. Miasto dysponuje kilkoma lokalami gejowskimi (bary, kawiarnie) oraz kilkoma gay-friendly[25].

Wydawane są tam publikacje, działa kilka organizacji zajmujących się niesieniem pomocy przedstawicielom LGBT. Ruch gejowski powstał wraz z organizacją Samtökin '78, która działa od 1978. Kampania na rzecz równości zmieniała latami wizerunek społeczności LGBT w oczach Islandczyków na lepszy. Każdego roku w sierpniu[26] ulicami stolicy maszerują parady mniejszości seksualnych (gaypride parade). W 2006 manifestacja taka zgromadziła około 50 tys. uczestników, co jest ogromnym osiągnięciem w kraju mającym zaledwie 300 tys. obywateli[27].

1 lutego 2009 Jóhanna Sigurðardóttir, otwarcie przyznająca się do bycia lesbijką, została premierem Islandii. Jest to pierwsza osoba o orientacji homoseksualnej, która stanęła na czele rządu niezależnego państwa[28].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ IceNews - Daily News, Iceland parliament votes for gay marriage [online], 2010 [dostęp 2019-08-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-28] (ang.).
  2. ↑ State-sponsored Homophobia A world survey of laws criminalising same-sex sexual acts between consenting adults. [dostęp 2016-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)].
  3. ↑ Almenn hegningarlög
  4. ↑ Hommar mega giftast en ekki gefa blóð. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
  5. ↑ Iceland: Lawsuit challenges ban on gay men donating blood [online], PinkNews - Gay news, reviews and comment from the world's most read lesbian, gay, bisexual, and trans news service, 4 listopada 2014 [dostęp 2019-08-25] (ang.).
  6. ↑ “Gay men should be allowed to give blood” [online], Iceland Monitor [dostęp 2019-08-25].
  7. ↑ Iceland May Soon Lift Ban On Gay Men From Donating Blood [online], The Reykjavik Grapevine, 3 września 2018 [dostęp 2019-08-25] (ang.).
  8. ↑ a b Iceland: Homosexuality and the Law. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-29)].
  9. ↑ Iceland : Recognized partnership law, 1996. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-12)].
  10. ↑ PARTNERSHIP LAW IN ICELAND
  11. ↑ A VICTORY FOR ICELANDIC LESBIANS AND GAYS. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)].
  12. ↑ DETAILS OF THE ICELANDIC PARTNERSHIP LAW. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-21)].
  13. ↑ Staðfest samvist
  14. ↑ Framsóknarflokkurinn sendir frá sér ályktun um hjónabandslöggjöfina.
  15. ↑ Iceland Likely to Permit Gay Marriage by June.. [dostęp 2010-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)].
  16. ↑ Iceland is fine-tuning marriage-equality bill.
  17. ↑ title=Frumvarp Projekt ustawy o małżeństwach osób tej samej płci.
  18. ↑ Strona Althingu.
  19. ↑ Iceland Parliament votes for gay marriage. icenews.is. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-28)]..
  20. ↑ Icelandic Priests Cannot Deny Gay Marriage [online], The Reykjavik Grapevine, 29 października 2015 [dostęp 2019-08-25] (ang.).
  21. ↑ Important Improvements in Gay and Lesbian Rights in Iceland. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-27)].
  22. ↑ Iceland adopts a new comprehensive law on trans issues [online], ilga-europe.org/, 27 września 2013 [zarchiwizowane z adresu 2013-09-27].
  23. ↑ ALEXANDER ELLIOTT, New law to help trans and intersex people [online], RÚV, 19 czerwca 2019 [dostęp 2019-08-25] (ang.).
  24. ↑ Gay Iceland - All You Need to Know [online], Guide to Iceland, 9 lutego 2017 [dostęp 2019-08-25] (ang.).
  25. ↑ Iceland - GlobalGayz [online], www.globalgayz.com [dostęp 2019-08-25].
  26. ↑ Gay Iceland.. [dostęp 2011-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-20)].
  27. ↑ Reykjavik Gay Pride 2006 a Huge Success.. [dostęp 2007-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
  28. ↑ Lesbijka pokieruje Islandią.
Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Europie
Małżeństwo osób tej samej płci

Europa (mapa)

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sytuacja_prawna_i_społeczna_osób_LGBT_w_Islandii&oldid=71071063”