Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Europie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 07:31, 16 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Związki par tej samej płci w Europie:

     Małżeństwa osób tej samej płci.

     Rejestrowane związki partnerskie.

     Konkubinaty.

     Związki jednopłciowe nieuznawane.

     Konstytucja ogranicza małżeństwo do kobiety i mężczyzny.

Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Europie jest mocno zróżnicowana w całej Europie. Kontakty homoseksualne są obecnie legalne we wszystkich 46 krajach Europy. Pierwszym krajem na kontynencie, który zalegalizował kontakty homoseksualne, była Francja (w 1791 r. – jednocześnie pierwszy kraj na świecie), a ostatnim Bośnia i Hercegowina (w 2000 r. – Republika Serbska, wchodząca w skład federacyjnej B. i H.). Polska zalegalizowała kontakty homoseksualne w 1932 roku jako jedenasty kraj na kontynencie.

Obecnie w nielicznych krajach europejskich istnieją przepisy prawne bezpośrednio dyskryminujące mniejszości seksualne. W szczególności chodzi o nierówny wiek dopuszczający kontakty seksualne (wyższy dla homoseksualistów, a niższy dla heteroseksualistów). W niektórych krajach geje w dalszym ciągu są wykluczeni ze służby wojskowej z powodu swojej orientacji seksualnej.

 Osobny artykuł: Służba wojskowa osób LGBT.

W Europie najbardziej zaangażowane w obronę i promowanie praw mniejszości seksualnych są Unia Europejska i Rada Europy. Przyjęły one wiele rezolucji dotyczących przestrzegania praw homoseksualistów. UE podpisała międzynarodowe porozumienia z krajami Afryki Północnej i kilkoma z Bliskiego Wschodu, zobowiązujące je do przestrzegania praw człowieka, w tym praw homoseksualistów (chociaż seks homoseksualny w dalszym ciągu pozostaje tam nielegalny i grozi za niego kilkuletnie więzienie oraz grzywny), podpisała również porozumienia z Arabią Saudyjską, Jemenem i Pakistanem, zobowiązujące te kraje do zniesienia kary śmierci za kontakty homoseksualne.

W Parlamencie Europejskim lewicowe i centrowe frakcje polityczne jak zieloni, socjaliści i komuniści, a także liberałowie oraz niektórzy chrześcijańscy demokraci popierają prawa osób LGBT. Przeciwna jest im natomiast zdecydowana większość chrześcijańskich demokratów.

W 2012 roku stowarzyszenie ILGA Europe przedstawiło w dorocznym raporcie sytuację osób o odmiennej orientacji seksualnej w 40 państwach europejskich. Żaden kraj nie uzyskał maksymalnej liczby 30 punktów. Polska otrzymała 2 punkty. Czołowe miejsca zajęły w rankingu Niemcy, Wielka Brytania i Hiszpania, uzyskując po 20 punktów. W tak zwanej czerwonej (minusowej) strefie znalazły się takie państwa jak: Armenia (-4), Azerbejdżan (-4), Białoruś (-4), Macedonia (-4), Mołdawia (-4), Rosja (-4), Ukraina (-4) i Turcja (-3) Dokładnie te państwa Parlament Europejski potępił pod koniec czerwca 2012 roku za homofobiczne ustawy[1].

Ochrona prawna przed dyskryminacją

Przepisy zakazujące dyskryminacji przez wzgląd na orientację seksualną istnieją w systemach prawnych zdecydowanej większości krajów europejskich, zazwyczaj zawarte w kodeksach karnych i kodeksach pracy. Tylko jedno państwo na kontynencie, Portugalia, posiada taki zakaz wprost sformułowany w konstytucji; podobny zakaz znajduje się w konstytucji szwajcarskiej, która nie wymienia bezpośrednio w katalogu kategorii chronionych orientacji seksualnej, zastępując ją szerokim pojęciem „sposobu życia”.

Unia Europejska chroni mniejszości seksualne przed dyskryminacją w Traktacie amsterdamskim z 1997 roku, a także w Karcie Praw Podstawowych z 2000 roku. Parlament Europejski przyjął również dwie dyrektywy w 2000 roku, zakazujące dyskryminacji przez wzgląd na orientację seksualną, do których ratyfikacji są zobowiązane kraje członkowskie i kandydujące do Unii Europejskiej.

Unia Europejska przyjęła również dyrektywę, na mocy której wszystkie kraje członkowskie zobowiązane są do zagwarantowania prawa azylu przez wzgląd na orientację seksualną jako jedną z kategorii chronionych. Obecnie tylko kilkanaście państw Unii Europejskiej, a także Australia, Kanada, Nowa Zelandia, RPA i USA dają taką możliwość.

Uznanie związków osób tej samej płci

W większości krajów europejskich (niemal w całej Europie Zachodniej) związki między osobami tej samej płci już od dawna są prawnie uznawane. Ich uznanie funkcjonuje w trzech typach:

Projekty ustaw legalizujących związki partnerskie zostały zaproponowane w wielu krajach europejskich takich jak: Litwa, Polska, Rumunia czy Słowacja. W niektórych z tych krajów podobne projekty pojawiały się wielokrotnie, często nie będąc dopuszczonym do głosowania. Wszystkie kraje, w których legalne są małżeństwa jednopłciowe, uznają również związki partnerskie.

  • Konkubinaty – są to nieformalne związki. Konkubenci otrzymują tylko pewną liczbę praw z tych dostępnych małżeństwom. Ta forma legalizacji związku sprowadza się do jego rejestracji, najczęściej w formie aktu notarialnego bądź w każdym przypadku para zwraca się do sądu. Zalegalizowane w większości krajów Europy Zachodniej, a także na Węgrzech (1996), w Austrii (2003) oraz Chorwacji (2003).
Status prawny adopcji dzieci przez pary tej samej płci w Europie:

     Adopcja przez pary jednopłciowe legalna.

     Adopcja przez osoby w związkach jednopłciowych dzieci swoich partnerów legalna.

     Brak prawa do wspólnej adopcji.

Parlament Europejski przyjął 14 lipca 2005 roku (stosunkiem głosów 360 za, 272 przeciw, 20 się wstrzymało) dyrektywę zobowiązującą wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej do uznawania małżeństw osób tej samej płci, nawet jeśli w danym kraju związki jednopłciowe nie są uznawane[10].

Adopcja dzieci przez pary jednopłciowe

Wiele krajów przyznaje parom jednopłciowym także prawo adopcji dzieci: Szwecja (2003²), Hiszpania (2000¹/2005²), Holandia (2005²), Wielka Brytania (2005²), Belgia (2000¹/2006²), Islandia (2000¹/2006²), Słowenia (2006¹), Norwegia (2001¹/2009²), Dania (1999¹/2010²), Francja (2013²), Andora (2014²), Malta (2014²), Austria (2013¹/2015²), Cypr (2015¹), Irlandia (2015²), Luksemburg (2015²), Estonia (2016¹), Portugalia (2016²), Włochy (2016¹), Finlandia (2009¹/2017²) i Niemcy (2005¹/2017²). Szereg innych państw, a także wiele z wyżej wymienionych, rozważa taką możliwość, w tym także przyznanie prawa do adopcji parom niespokrewnionym z dzieckiem.

¹ – tylko biologiczne dzieci partnera.
² – bez ograniczeń.

Sytuacja prawna osób LGBT w poszczególnych krajach Europy

UE Kraj Legalizacja kontaktów homoseksualnych¹ Zrównanie wieku² Zakaz dyskryminacji³ Związek osób tej samej płci4 Małżeństwo osób tej samej płci5 Adopcja dzieci6 Prawo azylu Możliwość zmiany płci7
Albania Albania 1995 2001 2010 – – – nie tak
Andora Andora 1990 2001 2005 2005/2014 – 2014 – –
Armenia Armenia 2003 2003 – – 20158 – nie –
Unia Europejska Austria Austria 1971 2003 2004 2003/2010 2019 2013/2015 – tak
Azerbejdżan Azerbejdżan 2000 2000 – – – – nie tak
Unia Europejska Belgia Belgia 1792 1985 2003 2000 2003 2000/2006 tak 2007
Białoruś Białoruś 1994 1994 – – 19948 – nie tak
Bośnia i Hercegowina Bośnia i Hercegowina 2000* 2000 2003 – – – – –
Unia Europejska Bułgaria Bułgaria 1968 2002 2003 – 19918 – – tak
Unia Europejska Chorwacja Chorwacja 1977 1998 2003 2003/2014 20138 2014 – 2009
Unia Europejska Cypr Cypr 2014* 2002 2013 2015 – – – –
Czarnogóra Czarnogóra 1977 1977 2010 – 20078 – – tak
Unia Europejska Czechy Czechy 1961 1990 2009 2001/2006 – – tak 1966
Unia Europejska Dania Dania 1933 1976 2004 1986/1989 2012 1999/2010 tak 2014
Unia Europejska Estonia Estonia 1992 2001 2008 2016 – 2016 nie 1999
Unia Europejska Finlandia Finlandia 1971 1998 1995 2002 2017 2009/2017 – 2002
Unia Europejska Francja Francja 1791 1982 2004 1999 2013 2013 tak 2017
Unia Europejska Grecja Grecja 1952 1987 2014 2015 – – – 2010
Gruzja Gruzja 2000 2000 2014 – 20178 – – tak
Unia Europejska Hiszpania Hiszpania 1822 1822 1995 2005 2005 2005 – 2007
Unia Europejska Holandia Holandia 1811 1971 1992 1979/1998 2001 2005 – tak
Unia Europejska Irlandia Irlandia 1993 1993 2004 2011 2015 2015 tak 2015
Islandia Islandia 1940 1992 1996 1996 2010 2000/2006 – tak
Kazachstan Kazachstan 1998 1998 – – – – – 2003
Kosowo Kosowo 1970 2006 2004 – – – – –
Liechtenstein Liechtenstein 1989 2001 2005 2011 – – – –
Unia Europejska Litwa Litwa 1993 2004 2008 – 19928 – – 2003
Unia Europejska Luksemburg Luksemburg 1795 1992 1997 2004 2015 2015 nie tak
Unia Europejska Łotwa Łotwa 1992 2000 2006 – 20058 – tak 2005
Macedonia Północna Macedonia 1996 1996 – – – – nie –
Unia Europejska Malta Malta 1973 1973 2012 2014 2017 2014 – 2015
Mołdawia Mołdawia 1995 2002 2013 – 19948 – – tak
Monako Monako 1793 1793 2005 – – – – –
Unia Europejska Niemcy Niemcy 1969* 1994* 2006 2001 2017 2005/2017 tak 1981
Norwegia Norwegia 1972 1972 1981 1991/1993 2009 2001/2009 tak 2000
Unia Europejska Polska Polska 1932 1932 2003 – 19978 – tak 1964
Unia Europejska Portugalia Portugalia 1983 2005 2004 2001 2010 2016 – 2011
Rosja Rosja 1993* 1997 – – – – nie 1997
Unia Europejska Rumunia Rumunia 1996 2002 2000 – – – nie 1996
San Marino San Marino 1864 1864 2008 2012 – – – –
Serbia Serbia 1994* 2006 2009 – 20068 – nie tak
Unia Europejska Słowacja Słowacja 1962 1990 2008 – 20148 – – tak
Unia Europejska Słowenia Słowenia 1977 1977 1998 2006 – 2011 nie tak
Szwajcaria Szwajcaria 1942 1992 1999 2007 – 2016 – tak
Unia Europejska Szwecja Szwecja 1944 1978 1987 1988/1995 2009 2003 tak 1972
Turcja Turcja 1858 1858 – – – – – 1988
Ukraina Ukraina 1991 1991 2015 – 19968 – – tak
Watykan Watykan 1929 1929 – – – – – nie
Unia Europejska Węgry Węgry 1962 2004 2004 1996/2009 20128 – nie tak
Unia Europejska Wielka Brytania Wielka Brytania 1982* 2001 2005 1996/2005 2014 (z wyjątkiem Irlandii Północnej) 2005 tak 2005
Unia Europejska Włochy Włochy 1890* 1889 2003 2016 – 2016 nie 1982
UE Kraj Legalizacja kontaktów homoseksualnych¹ Zrównanie wieku² Zakaz dyskryminacji³ Związki osób tej samej płci4 Małżeństwa osób tej samej płci5 Adopcja dzieci6 Prawo azylu Możliwość zmiany płci7

1 Ostateczna data legalizacji kontaktów homoseksualnych. W niektórych krajach federacyjnych depenalizacja aktów homoseksualnych postępowała nierównomiernie – uwzględniono datę ostatniego regionu, który je zdepenalizował. Obecnie nielegalne są one jedynie w Czeczenii.
² Ostateczna data zrównania wieku osób legalnie dopuszczających się aktów homo- i heteroseksualnych. W niektórych krajach federacyjnych zrównywanie wieku postępowało nierównomiernie – uwzględniono datę ostatniego regionu, który go zrównał.
³ „Całkowity”, tj. w kodeksie karnym, konstytucji bądź innym akcie dającym ogólny zakaz dyskryminacji z powodu orientacji seksualnej we wszystkich dziedzinach życia lub „częściowy”, tj. chroni przed dyskryminacją tylko w wybranych, jednej lub więcej dziedzinach życia, np. miejsce pracy, służba w armii itd., ale nie we wszystkich dziedzinach życia.
4 „Związki partnerskie” przyznające zazwyczaj większość praw z tych, jakie mają małżeństwa osób przeciwnej płci lub „konkubinaty” przyznające zazwyczaj część lub tylko kilka podstawowych praw z tych, jakie mają małżeństwa osób przeciwnej płci.
5 Małżeństwa osób tej samej płci przyznające identyczne prawa, jakie przysługują małżeństwom osób przeciwnej płci (z wyjątkiem adopcji dzieci w Portugalii).
6 Przyznaje prawo do adopcji dzieci parom niespokrewnionym z dzieckiem lub tylko adopcji dzieci jednego z partnerów.
7 Oznacza możliwość prawnej zmiany płci. Rok oznacza wejście w życie prawa dotyczącego tego aspektu. Brak wymogów dotyczących sterylizacji osób transpłciowych w trakcie procesu zmiany płci. Znak „–” oznacza brak informacji o takich regulacjach w danym państwie.
8 Konstytucje czternastu państw Europy definiują małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny (Armenia, Białoruś, Bułgaria, Chorwacja, Czarnogóra, Gruzja, Litwa, Łotwa, Mołdawia, Polska, Serbia, Słowacja, Ukraina i Węgry).

Życie osób LGBT na kontynencie

Parada Równości 2012 (Warszawa).
Naklejka Narodowego Odrodzenia Polski, wyrażająca sprzeciw wobec homoseksualizmu.

W całej Europie akceptacja dla osób o innej orientacji seksualnej niż heteroseksualna jest bardzo wysoka – średnio 64% (2005). Jednak występują znaczne różnice między zachodem a wschodem kontynentu.

Sondaże o małżeństwach jednopłciowych
Kraj Sondażownia Rok Za Przeciw Nie wiedzą/Obojętni/Nie dali odpowiedzi/Inne
Unia Europejska Austria Market/ORF 2014 [11][12] 73% 24% 3%
Unia Europejska Belgia Ipsos 2013 [13] 67% 21% 12%
Unia Europejska Bułgaria Eurobarometr 2006 [14] 15% 65% 20%
Unia Europejska Chorwacja Pilar's barometer 2014 [15] 17% 61% 1% – nie dało odpowiedzi; 21% – Obojętni
Unia Europejska Cypr SIGMALIVE 2014 [16] 36.7% 56.8% 6.5%
Unia Europejska Czechy CVVM 2014 [17] 45% 48% 7%
Unia Europejska Dania YouGov 2012 [18] 79% 16% 6%
Unia Europejska Estonia ASi 2012 [19] 34% 60% 6%
Unia Europejska Finlandia Taloustutkimus 2014 [20] 65% 27% 8%
Unia Europejska Francja Ifop 2014 [21] 68% 32% 0%
Unia Europejska Grecja Focus Bari 2015 [22] 56% 35% 9%
Unia Europejska Hiszpania Ipsos 2013 [13] 76% 18% 6%
Unia Europejska Holandia Ifop 2013 [23] 85% – –
Unia Europejska Irlandia RedC 2014 [24] 76% 19% 5%
Unia Europejska Litwa RAIT 2014 [25] 8% 82% 10%
Unia Europejska Luksemburg Politmonitor 2013 [26] 82% 17% 1%
Unia Europejska Łotwa Eurobarometr 2006 [14] 12% 77% 7%
Unia Europejska Malta MaltaToday 2012 [27] 46% 51% 3%
Unia Europejska Niemcy YouGov 2015 [28] 65% 28% 7%
 Norwegia Ipsos 2013 [13] 78% 17% 4%
Unia Europejska Polska IPSOS 2017 [29] 38% 57% -
Unia Europejska Portugalia Eurosondagem 2010 [30] 52% 43% 5%
Unia Europejska Rumunia Eurobarometr 2006 [14] 11% 79% 10%
 Rosja Rosyjskie Centrum Badania Opinii Społecznej 2013 [31] 4% 86% 10%
Unia Europejska Słowacja Eurobarometr 2006 [14] 19% 81% 0%
Unia Europejska Słowenia Delo 2015 [32] 59% 37% 4%
Unia Europejska Szwecja Ipsos 2013 [13] 81% 14% 4%
 Szwajcaria Ifop 2013 [23] 63% – –
 Ukraina Gay Alliance of Ukraine 2013 [33] 9% 62% 12%
17% przyzwoliłoby na wyjątki.
Unia Europejska Węgry Ipsos 2014 [34] 31% 51% 19%
Unia Europejska Wielka Brytania BBC Radio 5 2014 [35] 68% 26% 6%
Unia Europejska Włochy Piepoli 2015 [36] 51% 41% 8%

Przedstawiciele mniejszości seksualnych spotykają się z nietolerancją, agresją, a nawet zbrodniami na tle uprzedzeń homofobicznych. Incydenty te nie omijają również tak tolerancyjnych państw jak Holandia czy Szwecja. Sprawcami aktów nienawiści są przede wszystkim gangi młodzieży, ultraprawicowi skinheadzi, jak i bojówki skrajnie prawicowych ugrupowań politycznych, prowadzących kampanie antyhomoseksualną, a także coraz częściej imigranci z państw muzułmańskich, zamieszkujących te kraje[potrzebny przypis].

W samej Europie działa szereg organizacji LGBT o zasięgu międzynarodowym i regionalnym. Zajmują się one przede wszystkim niesieniem pomocy przedstawicielom społeczności LGTB w zakresie prawnym i psychologicznym, a także walką z nietolerancją czy organizacją imprez kulturowych.

Również stanowiska niektórych kościołów, zwłaszcza protestanckich, są otwarte. Kościół Szwecji udzielił zezwolenia na udzielanie małżeństw parom jednopłciowym w październiku 2009. Podobnie Kościół anglikański w Wielkiej Brytanii czy ewangelicki w Niemczech. Niezmienne stanowisko w tej sprawie zajmują Kościół katolicki oraz prawosławny, które potępiają związki osób tej samej płci.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ ILGA Europe.
  2. ↑ New York Times.
  3. ↑ GayPASG.org.
  4. ↑ Gazeta.pl.
  5. ↑ The Huffington Post.
  6. ↑ OnTop Magazine.
  7. ↑ Wiadomości 24.
  8. ↑ News: Dania małżeństwa osób tej samej płci uchwalone (...)
  9. ↑ Finlandia legalizuje małżeństwa jednopłciowe.
  10. ↑ Krok po kroku. dr Hanna Karp – Pełzająca rewolucja.
  11. ↑ Österreich, ein Hafen der Ehe
  12. ↑ Einstellung zur gleichgeschlechtlichen Ehe
  13. ↑ a b c d Detailed Tables
  14. ↑ a b c d EUROBAROMETER 66 FIRST RESULTS
  15. ↑ Pilarov Barometar Hrvatskog Društva – Same-sex marriages
  16. ↑ Δημοσκόπηση: Αποδοχή ή όχι της ομοφυλοφιλίας στην Κύπρο; | News [online], www.sigmalive.com [dostęp 2017-11-26].
  17. ↑ Postoje veřejnosti k právům homosexuálů – červen 2014
  18. ↑ title=Le mariage et l’adoption pour tous, un an après
  19. ↑ Uuring: eestlased pole samasooliste kooselu registreerimise vastu
  20. ↑ Survey finds rising support for gay marriage
  21. ↑ 68% des Français désormais favorables au mariage pour tous et 53% à l'adoption par les couples homosexuels
  22. ↑ Έρευνα για την ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα: Υπέρ του συμφώνου συμβίωσης το 70%, αλλά 'κατά' των υιοθεσιών
  23. ↑ a b Enquête sur la droitisation des opinions publiques européennes
  24. ↑ Poll finds strong support for same-sex marriage
  25. ↑ Support for same-sex partnership in Lithuania doubles over one year
  26. ↑ Politmonitor: Breite Mehrheit für Homo-Ehe
  27. ↑ Heartening change in attitudes to put gay unions on political agenda
  28. ↑ Mehrheit der Deutschen für Homo-Ehe
  29. ↑ Po raz pierwszy w Polsce zwolennicy jednopłciowych związków partnerskich są w większości. Może już czas
  30. ↑ Portuguese Split on Same-Sex Marriage
  31. ↑ Russian Public Opinion Research Center
  32. ↑ Večina podpira istospolne poroke, do posvojitev je zadržana
  33. ↑ "Гей-альянс Украина" публикует результаты исследования общественного мнения о восприятии ЛГБТ в украинском социуме [online], upogau.org [dostęp 2017-11-26].
  34. ↑ As World Pride Kicks Off in Toronto, Canada Poll Shows Strong Majority (71%) Among 15 Developed Nations Support Legal Recognition of Same-Sex Couples
  35. ↑ Gay weddings: 'Fifth of Britons would turn down invitation' - BBC News [online], www.bbc.com [dostęp 2017-11-26] (ang.).
  36. ↑ Italiani favorevoli alle unioni civili tra gay, ma divisi sulle nozze
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sytuacja_prawna_i_społeczna_osób_LGBT_w_Europie&oldid=51591908”