Szczawin (województwo łódzkie)
51°54′07″N 19°29′13″E/51,901944 19,486944| wieś | |
 Położenie na mapie gminy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
535[2] |
| Strefa numeracyjna |
42 |
| Kod pocztowy |
95-002[3] |
| Tablice rejestracyjne |
EZG |
| SIMC |
0417250 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Zgierz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu zgierskiego  | |
| 51°54′07″N 19°29′13″E/51,901944 19,486944[1]
| |
Szczawin – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, w gminie Zgierz[4].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0417266 | Szczawin Duży | część wsi |
| 0417272 | Szczawin Mały | część wsi |
| 0417289 | Szczawin Przykościelny | część wsi |
| 0417295 | Szczawin-Kolonia | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi (pierwotnie „Szczauino”, „Szczawino”, „Sczavino” i „Sczawyn”) wywodzi się od typowych dla okolicy kwaśnych gleb, na których często rośnie szczaw. Pierwsze wzmianki na temat szczawińskiej osady pochodzą z 1339 roku, kiedy to książę łęczycki i dobrzyński podarował Paulinie, wdowie po wojewodzie łęczyckim Borzywoju, wieś Szczawin w zamian za Paprotnię i Brzeziny. Szczawinem w latach 1452–1555 oraz 1569–1580 zarządzała rodzina Lasockich, odpowiednio Michał, Stanisław, Jakub i Krzysztof, a w późniejszym okresie wieś często zmieniała swoich właścicieli. W drugiej połowie XIX wieku Szczawin, przechodząc znaczący rozwój, podzielił się na cztery osady: Szczawin Duży, Szczawin Mały, Szczawin Kościelny i Szczawin Kolonia[8].
W końcu XVI wieku Szczawin był wsią królewską (tenuta) w powiecie brzezińskim województwa łęczyckiego[9]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w ówczesnym województwie łódzkim.
Sport
Od 1949 roku na terenie wsi funkcjonuje klub piłkarski LKS START Szczawin.[10]
Kościół[edytuj | edytuj kod]
Około 1430 roku, za czasów panowania rodziny Bielawskich, erygowany przez abp. Wojciecha Jastrzębca został kościół pw. św. Anny. Z imienia jest znany jeden z pierwszych proboszczów parafii, Michał z Pacanowa, będący kanonikiem gnieźnieńskim i doktorem teologii. W 1796 roku probostwo w parafii zostało oddane klasztorowi o.o. Franciszkanów w Łagiewnikach z powodu kłopotów finansowych, którzy rok później wybudowali nowy kościół pw. św. Stanisława. Rosyjski zarządca wsi, Jerzy Trubnikow, w 1879 roku podarował srebrne lichtarze, znajdujące się tam do dziś. W 1912 roku dokonano gruntownej rewitalizacji kościoła, jednak w listopadzie 1914 roku uległ zniszczeniu podczas walk I wojny światowej. 24 marca 1987 roku kościół spłonął. Budowa obecnego budynku została zakończona w roku 1992[8].
Cmentarz[edytuj | edytuj kod]
Na cmentarzu parafialnym w Szczawinie leżą m.in.:
- Jacek Ojrzyński – kustosz Muzeum Sztuki w Łodzi[11],
- Józef Smoleński – oficer Wojska Polskiego i uczestnik wojny moskiewskiej w 1812 roku,
- Ignacy Urbanowski – kawaler orderu Virtuti Militari, uczestnik powstania listopadowego, powstania styczniowego i więzień stanu w latach 1864–1871,
oraz prawie 150 żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w listopadzie 1914 roku podczas działań frontowych w okolicach Szczawina[8].
Szkoła[edytuj | edytuj kod]
Istnienie parafialnej szkoły w Szczawinie odnotowano już na początku XVI wieku. Nauczyciel opłacany był przez kmieciów. Budynek szkolny otwarto 13 stycznia 1886 roku. W roku 1904 rozpoczęto budowę murowanej szkoły. W tym czasie patriota i członek partii socjalistycznej, Sawicki, prowadził lekcje w budynku wynajętym u cieśli, a wieczorami gromadził gospodarzy, czytając im polskie utwory i opowiadając o wolnej Polsce. Podczas I wojny światowej szkoła działała nieregularnie, gdyż w jej budynku stacjonowały na zmianę wojska niemieckie i rosyjskie. Za kierownictwa Salomei Lewickiej, od 1923 roku szkoła zaczęła sukcesywnie otwierać kolejne oddziały i zatrudniać kolejnych nauczycieli. W roku 1932 opuścili ją pierwsi absolwenci klas siódmych. W okresie II wojny światowej ówczesny kierownik, Józef Jabłoński, został aresztowany i umarł w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen. Zakazano nauczania historii i usunięto godło oraz portrety polskich patriotów, lekcje przerwano w styczniu 1940 roku. W roku 1973 wybudowano nowy budynek szkolny. Zaczęły działać świetlica, stołówka, Dom Nauczyciela i zorganizowano dowożenie uczniów do szkoły[8]. Całą historię szkoły można przeczytać na oficjalnej stronie internetowej[12]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 168242
- ↑ Wieś Szczawin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-27] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1227 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Bronisław Matusz, Ziemia szczawińska. Zarys dziejów. Wyd. II. Szczawin 2014.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany, [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-22)]. (pol.).
- ↑ a b c d Irena Konsowicz i inni, Szczawin z dziejów wsi i oświaty, Wydawnictwo Szkolne SP Szczawin, 1993.
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 66.
- ↑ Zostań jednym z Nas! [online], Start Szczawin, 14 kwietnia 2021 [dostęp 2022-11-07].
- ↑ Maciej Cholewiński, Jacek Ojrzyński (1940–2016). O Muzeum wiedział prawie wszystko…, „Kronika Miasta Łodzi” (2 (74)), 2016.
- ↑ Szkolnastrona.pl, Historia szkoły - Szkoła Podstawowa im. Króla Stefana Batorego w Szczawinie [online], spszczawin.szkolnastrona.pl [dostęp 2023-03-10] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Szczawin (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 820.
Siedziba gminy: Zgierz
