Szczecno
50°43′55″N 20°46′04″E/50,731944 20,767778| wieś | |
 Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Szczecnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
730[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-015[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TKI |
| SIMC |
0236820[4] |
Położenie na mapie gminy Daleszyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
| 50°43′55″N 20°46′04″E/50,731944 20,767778[1]
| |
Szczecno – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Daleszyce[5][4].
Do 1954 roku siedziba gminy Szczecno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0236837 | Kocieczyn | przysiółek |
| 0236850 | Murawin | przysiółek |
| 0236866 | Wojciechów | część wsi |
Wojciechów obecnie część Szczecna, w wieku XIX samodzielna miejscowość [6]
Historia[edytuj | edytuj kod]
Leżąca nad rzeką Pierzchnianką wieś królewska Szczecno powstała pod koniec XV wieku. Nazwa wsi pochodzi przypuszczalnie od słowa ścieczna, czyli zlewiska wód, lub od słowa szczeć, co znaczy ostrą trawę.
Pierwszym właścicielem wsi był, według rejestru poborowego z 1508 roku, Borek. Następnie posiadaczami majątku była przypuszczalnie rodzina Koniecpolskich. W 1783 r. właścicielem wsi był stolnik sandomierski Leon Kochanowski, a od połowy XIX wieku rodzina Nowosielskich[7].
9 grudnia 1863 podczas powstania styczniowego w Hucie Szczeceńskiej należącej do majątku Szczecno doszło do bitwy. Walka toczyła się między oddziałem powstańczym dowodzonym przez mjr Karola Kalitę, a oddziałami rosyjskimi dowodzonymi przez mjr Bentkowskiego. Starcie zakończyło się zwycięstwem powstańców[8].
7 marca 1864 miała miejsce w Szczecnie (Hucie Szczeceńskiej) kolejna potyczka powstania styczniowego.[9]
W 1864 roku car Aleksander II Romanow wydał dekret o uwłaszczeniu chłopów w Królestwie Polskim. Na mocy tego dekretu zniesiono pańszczyznę, a wieś stała się własnością jej mieszkańców, czyli włościan[10]. Następnie dobra Szczecno, bez wsi i ziemi przekazanej na własność mieszkańcom, zostały sprzedane w 1875 roku Feliksowi Blumenthalowi, a w 1910 roku nabyte z kolei przez Karola i Matyldę Mauwe. Rodzina Mauwe była właścicielami dóbr do 1941 roku. Po wojnie majątek został przejęty przez państwo i rozparcelowany.
26 lipca Brygada Armii Ludowej "Grunwald" opanowała majątek w którym stacjonował wtedy oddział własowców. Wzięto do niewoli 23 własowców. Z pomocą uwięzionym próbował przyjść oddział niemiecki przy wsparciu dwóch czołgów. Jeden z nich został rozbity a drugiemu odcięto drogę odwrotu wysadzając most na drodze do Kielc. Czołg został spalony przez własna załogę[11].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
We wsi zachowały się ruiny dawnego dworku pochodzącego z XVIII wieku, w którym rezydowały rodziny będące posiadaczami majątku. Dworek po wojnie funkcjonował jako szkoła podstawowa. Spłonął w latach 90. XX wieku.
Zespół dworski (dwór i park z II połowy XIX w.) jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.315/1-2 z 11.12.1957 i z 30.03.1988)[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 134643
- ↑ BIP gminy. Zestawienie z ewidencji ludności. Stan na 31-12-2021 [dostęp 2022-03-12]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1253 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Wojciechów (14), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 739.
- ↑ Regestr Diecezjów Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784. Warszawa 2006.
- ↑ Stanisław Zieliński: Bitwy i potyczki 1863-1864 na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Rapperswil: 1913, s. 185.
- ↑ Zieliński Stanisław, Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, - Lwów 1913, str. 188.
- ↑ Ukaz cara Aleksandra II z 2 marca 1864 r. o uwłaszczeniu włościan w Królestwie Polskim
- ↑ Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 334
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 26 [dostęp 2015-11-05].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Szczecno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 834.
- Szczecno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 639.
| Miasta | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady leśne |
|
| Integralne części wsi |
|
