Szczekarków (powiat opolski)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szczekarków
wieś
Ilustracja
Dwór
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

opolski

Gmina

Wilków

Liczba ludności (2021)

203[2][3]

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

24-313[4]

Tablice rejestracyjne

LOP

SIMC

0393519[5]

Położenie na mapie gminy Wilków
Mapa konturowa gminy Wilków, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Szczekarków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Szczekarków”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczekarków”
Położenie na mapie powiatu opolskiego
Mapa konturowa powiatu opolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczekarków”
Ziemia51°14′47″N 21°52′00″E/51,246389 21,866667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Szczekarków – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie opolskim, w gminie Wilków[5][6].

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[7].

Wieś stanowi sołectwo w gminie Wilków[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 211 mieszkańców[9].

W dniu 13 sierpnia 1943 jedenastu partyzantów obwodu Puławy Okręgu Lublin Batalionów Chłopskich pod dowództwem Jana Jabłońskiego rozbiło urząd gminy w Szczekarkowie, niszcząc niemiecką dokumentację (w tym listy osób przeznaczonych do wysłania na roboty przymusowe) oraz uwalniając pięć osób uwięzionych w areszcie za niedostarczanie kontyngentów żywnościowych na rzecz Niemców[10].

Do 1954 roku istniała gmina Szczekarków. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.

Historia średniowiecza[edytuj | edytuj kod]

Szczekarków – wieś położona 10 km na południowy zachód od miasta Kazimierza Dolnego nad rzeką Chodelką, około 71 km na północny wschód od klasztoru świętokrzyskiego, 8 km na północ od wsi Braciejowice, klucza dóbr benedyktyńskich.

Nazwy patronimiczne wsi – 1417 Sczekarkow[11][12], 1419 Sczecarcow[13], 1451 Szkorkow(!).

Powiat lubelski, parafia Wilków.

Granice, topografia[edytuj | edytuj kod]

  • 1465 – las zwany Czarne z jeziorem, własność plebana w Chotczy[14].
  • 1477 – prawo wyrębu w lasach Choteckich z Zawady[15].
  • 1480–1 – granice z Kłodnicą[16].
  • 1485 – granice z Wrzelowem: od kopca między wsią Kłodnicą i Urzędkowem koło doliny, czyli jeziora zwanym Wisłka lasem do zarośli zwanym Księże i dalej do rzeki Wisły[17].

Kalendarium własności[edytuj | edytuj kod]

Własność szlachecka

  • 1417 – Jakub, Mikołaj, Piotr dziedzic Szczekarkowa i Zawady[18] Katarzyna z Szczekarkowa[19].
  • 1417–29 – Mikołaj ze Szczekarkowa[20].
  • 1418 – Maciej ze Szczekarkowa[21].
  • 1419 – dziedzice Stachnica Tarłowa, Katarzyna Tomkowa, Hanna, Mikołaj, Jakub, Piotr[22].
  • 1427 – Jan ze Szczekarkowa[23].
  • 1442–4 – Mikołaj ze Szczekarkowa[24].
  • 1443 – Małgorzata żona Mikołaja[25] Jakub z Szczekarkowa[26].
  • 1451 – dziedzic Jakub oraz synowie jego brata Mikołaja z Chotczy Mikołaj i Stanisław[27].
  • 1469 – dziedzicami byli Jerzy Nogawka i Mikołaj Chotecki[28].
  • 1470–80 – dziedzic Jakub, Mikołaj i Stanisław Choteccy herbu Nabra. Folwark na 4 łanach kmiecych (Długosz L.B. II 554, III 243).
  • 1477–85 – dziedzicami byli bracia Mikołaj i Stanisław[29][30].
  • 1531–3 – pobór łącznie z Urzędkowem z 1 1/2 łana[31].
  • 1704 – wieś należącą do dóbr opolskich w województwie lubelskim odziedziczyła Teresa Dunin-Borkowska, żona wojewody lubelskiego Stanisława Tarły[32].

Powinności dziesięcinne[edytuj | edytuj kod]

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego i plebana w Chotczy.

  • 1465 – dziesięcina z folwarku należy do plebana Chotczy[33].
  • 1470–80 – z 4 łanów kmiecych dziesięcina snopowa i konopna wartości do 3 grzywien dowożą klasztorowi świętokrzyskiemu (Długosz L.B. II 554; III 243);
  • 1529 – dziesięcina snopowa wartości 2 grzywny należy do stołu konwentu świętokrzyskiego[34].
  • 1542–3 – z powodu zniszczeń spowodowanych przez wylew Wisły wieś nie oddaje klasztorowi świętokrzyskiemu dziesięciny [35][a]
  • 1595 – z części Szczekarkowa dziesięcinę pobiera pleban Chotczy[36], który ma tu las z jeziorem Białym obecnie okupowany przez dziedzica Łaszcza[37].
  • 1622–1652 Barbara Słupecka płaci konwentowi świętokrzyskiemu za dziesięciny z wsi Kowala, Wola Kowalska, Wrzelów i Szczekarków 60 zł[38].
  • 1659 – Jerzy z Konar Słupecki podkomorzy lubelski zobowiązuje się płacić dożywotnio klasztorowi świętokrzyskiemu 33 zł rocznie za dziesięcinę ze Szczekarkowa[39].
  • 1721 – dziesięcina należała do plebana Chotczy[40].
  • 1819 – dziesięcina snopowa z wsi Kowala i Szczekarków kupowana była przez gromadę za 54 zł i należy do stołu konwentu [39].

Badania archeologiczne[edytuj | edytuj kod]

Podczas badań archeologicznych na terenie Szczekarkowa odkryto osadę wczesnośredniowieczną[41][42]. Ślady materialne osadnictwa z VII–XIII wieku stwierdzono w trakcie badań prowadzonych w ramach programu Archeologiczne Zdjęcie Polski [43][44].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru zabytków NID[45] na listę zabytków wpisane są obiekty:

  • zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: A/785 z 24.07.1979:
    • dwór
    • rządcówka
    • budynek gospodarczy
    • park.

Literatura[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W tym czasie wylew Wisły dotknął także inne włości dziesięcinne klasztoru, to znaczy oprócz Szczekarkowa również Janowice, Jarnołtowice, Kłodnicę, Lucimię, Głodno, Wrzelów i Zakrzów

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 134670
  2. ↑ Wieś Szczekarków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-05-14], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-05-14].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1269 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  8. ↑ Strona gminy Wilków, sołectwa
  9. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  10. ↑ Stefan Rodak Marszem Podziemnym s. 126-127
  11. ↑ Nieckuła 1971 ↓, s. 203.
  12. ↑ Kosyl 1978 ↓, s. 21-2.
  13. ↑ Kuraś 1998 ↓, s. 231-2.
  14. ↑ Acta officialatus Lublinensis ↓, s. XVIII 98-99.
  15. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. IX 211.
  16. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. IX 307, 339.
  17. ↑ Białkowski 1934 ↓, s. 101-2.
  18. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 188.
  19. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 131.
  20. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. II 94-230, X 188-290.
  21. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 219-33.
  22. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 315.
  23. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. II 119.
  24. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. I 62-143, V 219-223.
  25. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. I 209.
  26. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. I 143.
  27. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. X 53.
  28. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. VIII 85-99.
  29. ↑ Białkowski 1934 ↓, s. 101.
  30. ↑ Księgi Ziemskie... ↓, s. t.IX s.211,339.
  31. ↑ Rejestry poborowe... ↓.
  32. ↑ Wiesław Bondyra, Dobra ziemskie Tarłów w Małopolsce w czasach saskich, w: Tarłowie. Z dziejów kulturalnych, gospodarczych i politycznych rodu, Janowiec 2009, s. 51.
  33. ↑ Wiśniewski 1909 ↓, s. 15, 17.
  34. ↑ Liber retaxationum ↓, s. 351.
  35. ↑ Gacki 1873 ↓, s. 280.
  36. ↑ Wiśniewski 1909 ↓, s. 12.
  37. ↑ AVCap. ↓, s. III 81v.
  38. ↑ AG nab. ↓, s. 936 1v 2.
  39. ↑ a b Gacki 1873 ↓, s. 304.
  40. ↑ AV ↓, s. XX 756.
  41. ↑ Gurba 1965 ↓, s. 51,55.
  42. ↑ Żaki 1974 ↓, s. 523.
  43. ↑ Rozwałka ↓, s. 166.
  44. ↑ Hoczyk-Siwkowa 1999 ↓, s. 120.
  45. ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo lubelskie. [dostęp 2015-12-30].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Franciszek Nieckuła, Nazwy miejscowe z sufiksem -ov-, -in- na obszarze Wielkopolski i Małopolski, Wrocław 1971.
  • Czesław Kosyl, Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, „Prace onomastyczne”, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978, ISSN 0079-4775.
  • Stanisław Kuraś (oprac.), Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, „Dzieje Lubelszczyzny” (3), Lublin 1998.
  • Acta officialatus Lublinensis, wg kartoteki w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kraków.
  • Księgi Ziemskie Lubelskie w Archiwum Państwowym w Lublinie, Archiwa Państwowe.
  • Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku, Lublin: L. Białkowski, 1934.
  • Rejestry poborowe, wykorzystane za kartoteką Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu., [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu.
  • Jan Wiśniewski, Dekanat Iłżecki, Radom 1909–1911.
  • Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), Zofia Leszczyńska-Skrętowa, 1968.
  • Józef Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, Warszawa 1873.
  • Acta Visitationis capituli cracoviensis, rps w AMetr., Archiwa Państwowe.
  • Acta Visitationis, dział w AMetr., Akta wizytacyjne.
  • Jan Gurba, Z problematyki osadnictwa wczesnośredniowiecznego na Wyżynie Lubelskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, XX (3), Sectio F., „Nauki filozoficzne i humanistyczne”, Lublin 1965, 45-58..
  • Andrzej Żaki, Archeologia Małopołski wczesnośredniowiecznej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydaw. PAN, 1974.
  • Andrzej Rozwałka, Sieć osadnicza w archidiakonacie lubelskim w średniowieczu. Studium archeologiczno-historyczne (Wydział Humanistyczny UMCS, Rozprawy habilitacyjne, 98), Lublin 1999., wyd. Wydział Humanistyczny UMCS, Lublin 1998, ISBN 83-227-1478-5.
  • Stanisława Hoczyk-Siwkowa, Małopolska północno-wschodnia w VI-X wieku. Struktury osadnicze, „Lubelskie Materiały Archeologiczne”, 12, Lublin 1999.
  • Rejestry dziesięcin, czynszów i wyderkafów, powinności poddanych i poborów z dóbr i dochodów konwentu świętokrzyskiego z lat 1650-1689, AG, nabytki Oddziału I, nr 936., Archiwum Główne.
Gmina Wilków
Wsie
Kolonie
Części wsi
Kolonie wsi
  • Kolonia Zagłoba
  • Kłodnica-Pastwiska
  • Kolonia Polanówka
  • Kolonia Brzozowa
Przysiółki wsi
  • Majątek
  • Węgrzyniec

Herb gminy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczekarków_(powiat_opolski)&oldid=72575063”