Szurpiły
54°13′07″N 22°52′45″E/54,218611 22,879167| wieś | |
 Zabudowania w Szurpiłach niedaleko Góry Zamkowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
87 |
| Kod pocztowy |
16-404[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BSU |
| SIMC |
0759452[5] |
Położenie na mapie gminy Jeleniewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu suwalskiego  | |
| 54°13′07″N 22°52′45″E/54,218611 22,879167[1]
| |
Szurpiły – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie suwalskim, w gminie Jeleniewo[5][6].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś leży na południowy zachód od jeziora Szurpiły[7], na Pojezierzu Suwalskim, 2,5 km od drogi wojewódzkiej nr 655. Do siedziby gminy – Jeleniewa są 4 km, a do siedziby powiatu – Suwałk około 14 km.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Od IX wieku rozwijały się jako osada jaćwieska[8]. W X–XI wieku gród został spalony najprawdopodobniej w czasie wypraw wielkich książąt kijowskich Włodzimierza Wielkiego i jego syna Jarosława Mądrego[9][8]. Były siedzibą jednego z kunigasów, Ŝjurpy[10], którego imię jako posła pod rokiem 1273 odnotowuje Latopis Halicko-Wołyński[8]. Ślady archeologiczne zajmują obszar kilkunastu hektarów wraz z grodziskiem na Górze Zamkowej oraz 5 sąsiednimi osadami, gdzie zachowały się ślady obróbki żelaza oraz warsztatów tkackich. Badania archeologiczne wskazują, że ostatecznie pod koniec XIII wieku doszło do pokojowego opuszczenia osady i nawrótu puszczy[9].
Szurpiły zostały ponownie założone w 1667 przez kamedułów wigierskich ok. 2 km od dawnej osady[11]. Wcześniej w tym miejscu pracowali drwale i węglarze którzy zajmowali się wycinaniem i wypalaniem Puszczy Augustowskiej[11].
Wieś królewska ekonomii grodzieńskiej położona była w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego[12]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Zabytki i atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się zabytkowy dziewiętnastowieczny drewniany krzyż oraz stare zabytkowe domy[7]. Około dwa kilometry za wsią jest grodzisko Szurpiły[11]. We wsi zaczyna się i kończy szlak turystyczny „Na Zamkową Górę”.
W miejscowości znajduje się wiele gospodarstw agroturystycznych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 136203
- ↑ Wieś Szurpiły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-11-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1259 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Szurpiły na www.suwalki.pttk.pl
- ↑ a b c Gród jaćwieskiego wodza Szjurpy (Šjurpy) i jego system obronny, [w:] Materiały konferencyjne Ochrona krajobrazu kulturowego, Suwalski Park Krajobrazowy, 15 września 2011, s. 27–36 [dostęp 2022-06-12].
- ↑ a b Ludwika Sawicka: Ci wspaniali Jaćwingowie. Przegląd, 2009-10-18. [dostęp 2021-09-01]. (pol.).
- ↑ Wykład popularnonaukowy o Jaćwingach. Nauka w Polsce. [dostęp 2021-09-01]. (pol.).
- ↑ a b c Wieś Szurpiły. [dostęp 2021-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-16)].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 86.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Szurpiły 2, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 82.
- Siedziba gminy: Jeleniewo
