Służba Zwycięstwu Polski
Szablon:Polskie Państwo PodziemneSłużba Zwycięstwu Polski (SZP) – polska organizacja konspiracyjna podczas II wojny światowej,
Powołana 27 września 1939 (jeszcze podczas oblężenia Warszawy) na rozkaz dowódcy obrony Warszawy generała Juliusza Rómmla. Dowódcą SZP został generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz.
Dane mi przez Naczelnego Wodza w porozumieniu z rządem pełnomocnictwo dowodzenia w wojnie z najazdem na obszarze całego Państwa przekazuję gen. bryg. Michałowi Tadeuszowi Tokarzewskiemu – Karaszewiczowi z zadaniem prowadzenia dalszej walki o utrzymanie niepodległości i całości granic[1].
Cele organizacji obejmowały: walkę o wyzwolenie Polski w granicach przedwojennych, odtworzenie i reorganizację armii polskiej oraz powołanie tymczasowych ośrodków władzy.
Podporządkowała się Rządowi RP na uchodźstwie. Tokarzewski zwrócił się o poparcie do przedstawicieli przedwrześniowej opozycji (PSL, PPS, SN i SP) i takowe uzyskał. Celem takiego działania było odcięcie rodzącej się konspiracyjnej organizacji wojskowej od sanacji, którą społeczeństwo winiło za klęskę wrześniową, a tym samym pozyskanie poparcia u nowych władz emigracyjnych[2]. Uważana jednak przez gen. Władysława Sikorskiego za zbyt zbliżoną do obozu sanacyjnego została rozkazem Naczelnego Wodza rozwiązana i zastąpiona z dniem 13 listopada 1939 przez Związek Walki Zbrojnej (ZWZ). Była pierwszą organizacją zbrojną Polskiego Państwa Podziemnego. Dotychczasowy dowódca SZP, gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski został mianowany komendantem ZWZ na obszar okupacji sowieckiej.
Rozkazy Sikorskiego i Sosnkowskiego z listopada 1940 poleciły przejęcie dotychczasowych struktur organizacyjnych SZP przez ZWZ.
Organizacja SZP
Dowództwo Główne SZP
Dowódca Główny – gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz
Zastępca Dowódcy Głównego – mjr dypl. Edmund Galinat "Komarski" – od września do listopada 1939 roku, płk dypl. Stefan Rowecki od października 1939 rok do stycznia 1940 roku
Szef Sztabu Dowództwa Głównego – płk dypl. Stefan Rowecki od października 1939 rok do stycznia 1940 roku
Szefowie Oddziałów Dowództwa Głównego[3]
- Oddział I (organizacyjny) – mjr Antoni Sanojca "Kapnik"
- Oddział II (informacyjno-wywiadowczy) – mjr Wacław Berka "Brodowicz"
- Oddział III – płk dypl. Janusz Albrecht "Wojciech"
- Oddział IV (kwatermistrzostwo) – płk dypl Adam Świtalski "Dąbrowa"
- Oddział V (łączność) – kpt. Leon Chendyński "Gruda"
- Oddział VI (prasy i propagandy) – mjr Tadeusz Kruk-Strzelecki "Szczepan"
- Oddział VII (finansowy) – mjr Stanisław Thun "Malcz" okręg warszawski
Dowództwa Wojewódzkie[4]
- Okręg Warszawski - Henryk Józewski "Olgierd"
- Okręg Lubelski - ppłk Józef Spychalski "Socha"
- Okręg Łódzki - płk Stanisław Sosabowski "Węglarz"
- Okręg Kielecki - płk dypl. Leopold Engel-Ragis "Śląski"
- Okręg Krakowski - mjr Jan Cichocki "Kabat"
- Podokręg Zagłębie Dąbrowskie - ppłk Henryk Kowalówka "Oset"
Członkowie
Przypisy
- ↑ Rozkaz gen. Rómmla stanowiący podstawę do formowania SZP: Bartelski, Podziemna armia... s. 5
- ↑ Jan Ciechanowski „Powstanie Warszawskie” Bellona S.A. str. 76 ISBN 978-83-7549-074-9
- ↑ Armia Krajowa - szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, pod redakcją Krzysztofa Komorowskiego, Warszawa 1999, s. 371, 375, 380.
- ↑ Na czele okręgu (województwa) stali komendanci wojewódzcy
Bibliografia
- Stefan Korboński: Polskie Państwo Podziemne. Bydgoszcz: Wydawnictwo Nasza Przyszłość.
- Lesław Marian Bartelski: AK. T. 1, Podziemna armia 27 IX 1939-30 VI 1943. Warszawa: "Tekst", 1990. ISBN 83-85188-00-2.