Tłokowo
53°59′40″N 20°44′17″E/53,994444 20,738056| wieś | |
 Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Tłokowie. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
610 |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
11-320[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NOL |
| SIMC |
0476955 |
Położenie na mapie gminy Jeziorany  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego  | |
| 53°59′40″N 20°44′17″E/53,994444 20,738056[1]
| |
Tłokowo (niem. Lokau) – wieś warmińska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia.
Wieś położona jest w odległości ok. 1,5 km na północ od Jezioran na trasie Jeziorany-Bisztynek, licząca obecnie 247 mieszkańców, zlokalizowane są tutaj 55 gospodarstwa domowe. Dawniej była to wieś typowo rolnicza, obecnie rolnictwo odgrywa coraz mniejszą rolę. W uprawach dominują wielohektarowe uprawy intensywnego rolnictwa, z enklawami użytkowanych pastwisk i drobnymi zbiornikami wodnymi, najczęściej o charakterze okresowym. Na wschód od wsi nasyp nieczynnej linii kolejowej (linia z Jezioran). Poza zwartą zabudową wiejską występują także siedliska w zabudowie kolonijnej. We wsi urodził się biskup warmiński Andreas Thiel (1826–1908).
W Tłokowie znajduje się (od XVII w.) sanktuarium ku czci Świętego Rocha.
W pobliżu znajduje się jezioro Rink, którego nazwa pochodzi prawdopodobnie od legendy o zatopionym orszaku weselnym i młodej parze, która zginęła wraz z orszakiem weselnym pod taflą lodu (nazwa jeziora pochodziłaby według tej legendy od zatopionych obrączek młodej pary). Obecnie mieści się tu kąpielisko z parkingiem – miejsce rekreacji użytkowane głównie przez ludność z Jezioran.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Tłokowo zostało założone przez biskupa warmińskiego Eberharda z Nysy w 1318 r. (według innych źródeł powstała w 1321[3]) na ziemi pruskiej Tlocovia, na 67 włókach. Zasadźcą był Ludwig. Rozwój wsi zatrzymały zniszczenia w wyniku wojny trzynastoletniej, przywilej lokacyjny został nadany ponownie w 1476 r. przez biskupa warmińskiego Mikołaja Tungena. W 1402 r. kościół otrzymał przywilej papieski na odpusty.
W drugiej połowie XX wieku we wsi funkcjonowała świetlica, która pełniła funkcję kulturalno-oświatową i była miejscem spotkań dzieci i dorosłych. Odbywały się tu między innymi konkursy kulinarne. Obecnie pomieszczenia świetlicy przeznaczone są do użytku prywatnego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Gotycki kościół pw. św. Jana Chrzciciela, wybudowany w latach 1370-1390, przebudowany w 1500 r. Zachowały się tu resztki unikalnej dekoracji maswerkowej rytej w tynku, malarski wystrój wnętrza, ołtarz główny z 1702 r. z obrazem św. Jana Chrzciciela, ufundowany przez rodzinę Stanisławskich, herbu Sulima, lewy ołtarz boczny późnorenesansowy z gotyckimi rzeźbami z XV i XVI w. (św. Katarzyna i św. Barbara), ambona późnorenesansowa bogato zdobiona, prawy ołtarz barokowy wyzłocony pochodzący z XVII w., posiadający bogatą dekorację akantową, zabytkowe obrazy, ponadto unikalne antepedium kurdybanowe z końca XV w. Szczyt wschodni zdobiony czterema rzędami blend ostrołukowych, od południa niewielka kruchta. Przy kościele ocalała też drewniana wieża dostawiona w XVIII w[4].
- Barokowy kościół św. Rocha (sanktuarium na Warmii, do którego przybywają liczne pielgrzymki). Powstanie obiektu związane z legendą o znalezieniu w lesie w 1652 r. puszki z Najświętszym Sakramentem. Wybudowano tu najpierw kaplicę, a w roku 1665 rozbudowano, wieża powstała w 1750, rozbudowana w 1866[4]. Kościół był najpierw poświęcony Świętemu Sakramentowi, a po panującej na Warmii dżumie św. Rochowi. Świątynia została konsekrowana przez biskupa Ignacego Krasickiego w dniu 20 września 1790 r. W II poł. XIX w. kościół został powiększony i stał się miejscem pielgrzymkowym, nazywanym z niem. Waldkirche (Wallkirche?). Ołtarz rokokowy skradziony w 1974 r. Obecnie budynek kościoła nie jest już w złym stanie technicznym – odnowiono elewację. Świątynia jednak nadal wymaga remontu. Dwa razy w roku sprawowana jest tam msza święta: 15 sierpnia – w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, w przeddzień wspomnienia św. Rocha – po pielgrzymce parafialnej, wyruszającej spod kościoła św. Bartłomieja w Jezioranach oraz w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Do zabytków zaliczany jest także krucyfiks barokowy znajdujący się obok kościoła z datą na cokole 1777.
- kapliczki (w tym śródpolne).
Wykonane badania archeologiczne wskazują na wcześniejsze osadnictwo. Odkryto m.in. pozostałości 20-metrowego pomostu z pni brzozowych, w wykopie znajdującym się na terenie dawnego jeziora. Znaleziono także kilka tajemniczych przedmiotów różnej wielkości. Prawdopodobnie odkryte obiekty pochodzą z 10500-11000 lat p.n.e., z końca starszej epoki kamienia. Innym znaleziskiem jest harpun pochodzący sprzed 9 tys. lat.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 162
- Rzempołuch A., 1993. Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn
- Opis wsi na stronie Domu Warmińskiego
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 139578
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1304 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Darmochwał T., Rumiński M. J., 1996. Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok
- ↑ a b Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 113
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Sołectwa | |
| Miejscowości niesołeckie |
