Tacciana Proćka
| Data i miejsce urodzenia |
8 lutego 1951 |
|---|---|
| Przewodnicząca Białoruskiego Komitetu Helsińskiego | |
| Okres |
od 1995 |
| Przynależność polityczna | |
| Następca | |
Tacciana Siarhiejeuna Proćka (biał. Таццяна Сяргееўна Процька[a], ros. Татьяна Сергеевна Протько, Tatjana Siergiejewna Prot′ko; ur. 8 lutego 1951 w Mińsku) – białoruska działaczka społeczna, obrończyni praw człowieka, w latach 1995–2008 przewodnicząca Białoruskiego Komitetu Helsińskiego; kandydatka nauk filozoficznych (odpowiednich polskiego stopnia doktora)
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 8 lutego 1951 roku w Mińsku w Białoruskiej SRR, ZSRR[1]. W 1974 roku ukończyła Białoruski Uniwersytet Państwowy (BUP), w 1983 roku uzyskała stopień kandydatki nauk filozoficznych (odpowiednich polskiego stopnia doktora)[2]. Temat jej dysertacji kandydackiej brzmiał: Zmiana struktury wiedzy fizycznej w procesie jej rozwoju. W 1968 roku rozpoczęła pracę jako techniczka, a od 1972 inżynier w Katedrze Fizyki Półprzewodników. Od 1982 roku była wykładowczynią na Katedrze Fizyki Jądrowej BUP, od 1983 kolejno młodszą pracowniczką naukową, pracowniczką naukową i starszą pracowniczką naukową Instytutu Historii Akademii Nauk Białoruskiej SRR. W latach 1992–1994 pracowała jako starsza redaktorka Kompanii Radiowo-Telewizyjnej Białorusi, redaktorka programu radiowego „Nasza Minuuszczyna” (pol. Nasza Przeszłość), komentatorka polityczna. Od 1996 roku była starszą pracowniczką naukową Instytutu Historii[1].
Tacciana Proćka od 1995 roku była przewodniczącą Białoruskiego Komitetu Helsińskiego (BKH)[1]. W 2000 roku przez Komitet i białoruskie media przetoczyła się dyskusja na temat kontrowersji wokół metod pracy przewodniczącej, w tym kwestii źródeł finansowania organizacji. W związku z tym część działaczy będąca w opozycji do Proćki opuściła BKH i założyła nowe stowarzyszenie „Helsinki XXI”. Od 2004 roku Komitet był wielokrotnie obiektem spraw sądowych w związku z zarzutami ze strony władz o niepłacenie podatków od pomocy finansowej otrzymywanej z Europy Zachodniej. Wiosną 2008 roku Tacciana Proćka złożyła wniosek w prośbą o zwolnienie jej ze stanowiska przewodniczącej BKH. Rada wniosku nie przyjęła, jednak zgodnie ze statutem organizacji, wystarczy sam wniosek. Pełniącym obowiązki przewodniczącego został Aleh Hułak[2]. W późniejszym okresie została zastępczynią przewodniczącego BKH i jedną z przywódców Ruchu Społecznego „Mów Prawdę!”[3].
Prace[edytuj | edytuj kod]
Tacciana Proćka jest autorką i współautorką prac o tematyce historycznej w języku białoruskim i rosyjskim:
- W bor′bie za triezwost′: Stranicy istorii. Mińsk: 1988. (ros.).;
- Ekpierymientatar z Biełastockaj himnazii: Karal Czachowicz. Mińsk: 1990. (biał.).;
- (we współautorstwie z A. Wróblewskim): Iz istorii riepriessij protiw biełorusskogo kriestjanstwa: 1929–1934. Mińsk: 1992. (ros.).;
- Dasledczyk tajamnic swiatła: Alaksandr Sadouski. Mińsk: 1994. (biał.).;
- Pakutnik za Wieru i Baćkauszczynu: Mitrapalit Mielchisedek. Mińsk: 1996. (biał.).;
- Wyniszczennie sialanstwa. Wioska Uschodniaj Biełarusi pad ciażaram balszawickich represijau 30-ch hadou. Mińsk: 1998. (biał.)..
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Medal Franciszka Bahuszewicza Białoruskiego PEN-Centrum[1].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Tacciana Proćka jest zamężna, ma dwie córki[1]. Prywatnie zajmuje się kolekcjonowaniem banknotów, posiada ich ok. 700–750[3].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zapis według oficjalnego wariantu języka białoruskiego. Alternatywna forma zapisu, według tzw. wariantu klasycznego (taraszkiewicy): Тацяна Сяррееўна Процька (czyt. Taciana Siarhiejeuna Proćka).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Kto… ↓, s. 210–211
- ↑ a b Протько Татьяна Сергеевна. Kto jest’ kto w Riespublikie Biełaruś. [dostęp 2016-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-17)]. (ros.).
- ↑ a b Тамковіч 2011 ↓, s. 8–11
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, s. 313, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.
- Аляксандр Тамковіч: Без палітыкі. Smoleńsk: Smolenskaja Gorodskaja Tipografija, 2011, s. 156. ISBN 978-594-2231-12-5. (biał. • ros.).