Bima
Bima, belmer (hebr. בימה dosł. „podwyższenie”, „wieża”; jid. בימה bime)[1], almemar[2] (jid. באַלעמער, balemer), w nazewnictwie aszkenazyjskim bałemer, almejmar, a w nazewnictwie sefardyjskim tewa (hebr. תבה dosł. „skrzynia, arka”)[1] – podwyższone miejsce w centrum synagogi, z którego odczytywana jest Tora oraz księgi prorockie i prowadzone są modlitwy[1][3][4].
Bima w salach jednonawowych oraz dziewięciopolowych ma zwykle kształt ośmiobocznego podium. W salach z bimami-wieżami podia te, zazwyczaj kwadratowe, były wbudowane pomiędzy cztery filary. Dostęp do niej jest zapewniony przez schodki, ulokowane z jednej lub z dwóch stron[1][5]. W obu przypadkach podia wraz z prowadzącymi na nie schodkami były otoczone balustradami o różnej formie i wykonanymi z różnych materiałów[6].
Rabini poszczególnych nurtów judaizmu nie wypracowali jednolitego miejsca sytuowania bimy[5][4]. Stosowane są zróżnicowane rozwiązania architektoniczne[1]:
- w synagogach sefardyjskich bima jest lokowana pod zachodnią ścianą głównej sali, naprzeciw szafy ołtarzowej aron ha-kodesz,
- w aszkenazyjskich synagogach ortodoksyjnych bima najczęściej umieszczana jest w środkowej części głównej sali modlitw,
- w synagogach reformowanych bima jest lokowana przy ścianie wschodniej i wraz z szafą ołtarzową aron ha-kodesz stanowi jeden zespół.
Bimy altanowe, otoczone balustradą i zwieńczone baldachimem, pojawiły się w drugiej połowie XVI wieku[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Eleonora Bergman: Bima. [w:] Polski słownik judaistyczny [on-line]. Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2021-10-17]. (pol.).
- ↑ Almemar. W: Wielki słownik wyrazów obcych. Red. Mirosław Bańko. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003-2014. (pol.).
- ↑ Bima. [w:] Słownik języka polskiego PWN [on-line]. Wydawnictwo Naukowe PWN. [dostęp 2021-10-17]. (pol.).
- ↑ a b Lewis N. Dembitz, Kaufmann Kohler, A. W. Brunner: The Jewish encyclopedia; a descriptive record of the history, religion, literature, and customs of the Jewish people from the earliest times to the present day (tom VIII). Isidore Singer (red.). Nowy Jork: Funk & Wagnalls, 1904, s. 430–431.
- ↑ a b bema, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ Maria i Kazimierz Piechotkowie: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Warszawa: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 2017, s. 316-319. ISBN 978-83-942344-2-3.
- ↑ Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Red. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz (koordynator), Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota, Margarita Kardasz, Waldemar Baraniewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003. ISBN 83-01-12365-6.