Teodor Bursche

Teodor Bursche
Data i miejsce urodzenia	31 maja 1893 ; Zgierz
Data i miejsce śmierci	19 marca 1965 ; Warszawa
Zawód, zajęcie	architekt
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Teodor Bursche, także Bursze (ur. 31 maja 1893 w Zgierzu, zm. 19 marca 1965 w Warszawie)^[1] – polski architekt.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Ernesta Wilhelma Burschego (1831–1904), proboszcza parafii ewangelickiej w Zgierzu, i Marii Matyldy z domu Harmel (1852–1919)^[2]. Brat przyrodni Juliusza Burschego, biskupa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i brat rodzony księdza Edmunda (1881–1940)^[3].

Po ukończeniu gimnazjum studiował architekturę na Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu^[2].

Do 1939 pracował jako wykładowca w Żeńskiej Szkole Architektury im. St. Noakowskiego^[1]. Członek Zarządu Głównego SARP^[1]. Projektował strażnice Korpusu Ochrony Pogranicza na Kresach Wschodnich oraz budynki dla Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego^[2].

W październiku 1939 został aresztowany przez Niemców wraz z braćmi Juliuszem i Alfredem^[4]. Trafił do aresztu przy ul. Daniłowiczowskiej, a w styczniu 1940 na Pawiak^[2]. Na początku maja 1940 został wywieziony do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, a stamtąd 28 maja 1940 do Mauthausen-Gusen^[2]. Został uwolniony z obozu przez wojska amerykańskie w kwietniu 1945^[2].

Po 1945 pracował w Wydziale Architektury Zabytkowej Biura Odbudowy Stolicy (BOS). W latach 1951–1960 główny projektant w Pracowni Konserwacji Zabytków^[1].

Zmarł na gruźlicę, której nabawił się podczas pobytu w obozie^[2]. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie^[2] (aleja E, grób 13)^[5].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Dwukrotnie żonaty. W 1920 z Kazimierą Maciejowską, z którą miał córkę Hannę z męża Górecką (1921–1996) oraz dwóch synów: Teodora (1926–1992), architekta i Juliusza (1928–1995), konserwatora malarstwa i muzealnictwa, rektora ASP i dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie. Po II wojnie światowej ożenił się z Aliną Wolff.

Ważniejsze prace[edytuj | edytuj kod]

kościół ewangelicki w Rudzie Pabianickiej
pensjonat „Almira” w Wiśle^[2]
gmach Związku Nauczycielstwa Polskiego przy ul. Smulikowskiego w Warszawie (z Antonim Kowalskim, 1930–1932)^[6]
odbudowa strony Barssa Rynku Starego Miasta w Warszawie
odbudowa kościoła Świętej Trójcy w Warszawie (1950)^[1]
rekonstrukcja Zamku w Krasiczynie^[2]
współautor powojennej przebudowy wnętrz pałacu Rady Ministrów^[7].
pomnik ku czci Polaków pomordowanych w b. obozie koncentracyjnym w Mauthausen (1955, ze Stanisławem Sikorą)^[8]^[1].
osiedle Kombajn w Warszawie (1960–66)^[9]

Odznaczenia i ordery[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 11 listopada 1936^[10], 11 lipca 1955^[11])
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[12]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 94. ISBN 83-01-08836-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Ewangelicy warszawscy w walce o niepodległość Polski 1939–45. Tom pierwszy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Mentor, 2007, s. 108. ISBN 83-909051-09.
↑ Teodor Bursze (Bursche) [online], Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej - Polacy z wyboru [dostęp 2021-01-29] (pol.).
↑ Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 80. ISBN 978-83-240-1057-8.
↑ śp. Teodor Bursche
↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 23. ISBN 83-60350-00-0.
↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 7 – Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 236. ISBN 83-88372-14-9.
↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995. Warszawa: NERITON, 1995, s. 182–183.
↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 91–92. ISBN 83-85028-56-0.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazany jako Bursze Teodor.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Anna Czapska, Bursze Teodor, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, red. Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, z. 2, Poznań, Wydaw. Poznańskie 2006, ISBN 83-7177-416-8.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[Encyklopedia-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 94. ISBN 83-01-08836-2.

[Ewangelicy-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Ewangelicy warszawscy w walce o niepodległość Polski 1939–45. Tom pierwszy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Mentor, 2007, s. 108. ISBN 83-909051-09.

[3] Teodor Bursze (Bursche) [online], Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej - Polacy z wyboru [dostęp 2021-01-29] (pol.).

[4] Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 80. ISBN 978-83-240-1057-8.

[5] śp. Teodor Bursche

[6] Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 23. ISBN 83-60350-00-0.

[7] Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 7 – Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 236. ISBN 83-88372-14-9.

[8] Irena Grzesiuk-Olszewska: Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995. Warszawa: NERITON, 1995, s. 182–183.

[przew-9] Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 91–92. ISBN 83-85028-56-0.

[10] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.

[11] M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[12] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazany jako Bursze Teodor.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]