Terytorium autonomiczne

Terytorium autonomiczne – fragment obszaru państwa dysponujący autonomią, czyli znaczną swobodą w kształtowaniu swojej polityki wewnętrznej, niekiedy również zagranicznej, zwłaszcza w kontraście do standardowych nieautonomicznych prowincji stanowiących dane państwo. Wiele oficjalnie lub nieoficjalnie zdecentralizowanych państw (jak np. Hiszpania) przyznaje swoim terytorialnym podmiotom tak szeroki zakres suwerenności wewnętrznej (zwłaszcza w obszarze szkolnictwa ze szczególnym naciskiem na korzystanie z regionalnego języka), że przypominają one autonomie; jednocześnie zaś deklarowana przez władze krajów takich jak Chiny czy Rosja autonomia niektórych regionów czy republik składowych przez krytyków uważana jest w praktyce za fikcję i przejaw politycznej manipulacji.

Poniższa lista terytoriów autonomicznych uwzględnia jedynie obszary będące integralnymi częściami państw, do których przynależą – brak zatem posiadających autonomię nieinkorporowanych terytoriów zależnych.

Wybrane terytoria autonomiczne[edytuj | edytuj kod]

Państwo	Status Termin oryginalny/Tłumaczenie	Terytorium/Terytoria	źródło
Azerbejdżan	muxtar respublika republika autonomiczna	Nachiczewańska Republika Autonomiczna	^[1]
Azerbejdżan	tanınmayan ölkə Państwo nieuznawane	Górski Karabach
Chińska Republika Ludowa	自治区 (zìzhìqū) region autonomiczny	Kuangsi · Mongolia Wewnętrzna · Ningxia · Tybet · Sinciang	^[2]
	特别行政区 (tèbié xíngzhèngqū) specjalny region administracyjny	Hongkong · Makau	^[2]
	族自治州 (zìzhìzhōu) prefektura autonomiczna	Bayingolin • Bortala • Changji • Chuxiong • Dali • Dehong • Dêqên • Enshi • Gannan • Garzê • Golog • Gyêgu • Haibei • Hainan • Haixi • Honghe • Huangnan • Ili • Kizilsu • Liangshan • Linxia • Ngawa • Nujiang • Qiandongnan • Qiannan • Qianxinan • Wenshan • Xiangxi • Xishuangbanna • Yanbian	^[2]
	族自治县 (zìzhìxiàn) powiat autonomiczny	117 powiatów autonomicznych^{[potrzebny przypis]}	^[2]
	自治旗 (zìzhìqí) chorągiew autonomiczna^[3]	Evenki • Morin Dawa • Oroqen
Filipiny	region autonomiczny	Muzułmańskie Mindanao	^[4]
Finlandia	itsehallinnollinen maakunta prowincja autonomiczna	Wyspy Alandzkie	^[5]
Grecja	region autonomiczny	Góra Athos	^[6]
Gruzja	avtonomiuri respublika republika autonomiczna	Abchazja^[7] · Adżaria	^[8]
Indonezja	daerah istimewa region specjalny	Aceh · Papua · Papua Barat· Papua Barat Daya·Papua Pegunungan· Papua Tengah· Papua Selatan· Yogyakarta	^[9]
Irak	okręg autonomiczny	Kurdystan	^[10]
Izrael	region autonomiczny Państwo nieuznawane	Palestyna (Autonomia Palestyńska)
Korea Południowa	teukbyeol jachido prowincja autonomiczna	Czedżu	^[11]
Mauritius	prowincja autonomiczna	Rodrigues	^[12]
Mołdawia	unitate teritorială autonomă autonomiczny podmiot terytorialny	Gagauzja · Naddniestrze^[13]	^[5]
Nikaragua	regione autónoma region autonomiczny	Wybrzeże Karaibskie Północne – Wybrzeże Karaibskie Południowe	^[14]
Papua-Nowa Gwinea	prowincja autonomiczna	Wyspa Bougainville’a (do 2027)	^[15]
Portugalia	região autónoma region autonomiczny	Azory · Madera	^[5]
Rosja	республика; riespublika republika	Adygeja · Ałtaj · Baszkortostan · Buriacja · Chakasja · Czeczenia · Czuwaszja · Dagestan · Inguszetia · Jakucja · Kabardo-Bałkaria · Kałmucja · Karaczajo-Czerkiesja · Karelia · Komi · Mari El · Mordowia · Osetia Północna · Tatarstan · Tuwa · Udmurcja	^[5]
	автономная область; awtonomnaja obłast´ obwód autonomiczny	Żydowski Obwód Autonomiczny	^[5]
	автономный округ; awtonomnyj okrug okręg autonomiczny	Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny – Jugra · Czukocki Okręg Autonomiczny · Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny · Nieniecki Okręg Autonomiczny	^[5]
Serbia	prowincja autonomiczna	· Wojwodina	^[16]
Serbia	земља непризната Państwo nieuznawane	Kosowo
Tadżykistan	viloyat mukhtor okręg autonomiczny	Górski Badachszan	^[17]
Tanzania		(Zanzibar^[18])	^[19]
Ukraina	Автономна Республіка avtonomna respublika republika autonomiczna	Autonomiczna Republika Krymu^[20]	^[5]
Uzbekistan	respublika republika	Karakałpacja
Wielka Brytania	constituent country kraj historyczny	Irlandia Północna · Szkocja · Walia	^[5]
Włochy	regione autonoma region autonomiczny	Friuli-Wenecja Julijska · Sardynia · Sycylia · Trydent-Górna Adyga · Dolina Aosty	^[5]
Wyspy Świętego Tomasza i Książęca	concelho prowincja	(Wyspa Książęca^[21])

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Regions and territories: Nagorno Karabakh. =BBC News. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Provinces of China. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ w Mongolii Wewnętrznej (odpowiednik powiatów)
↑ Provinces of the Philippines. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Thomas Banedikter: Territorial autonomy as a means of minority protection and conflict solution in the European experience – An overview and schematic comparison. [w:] The working autonomies in Europe [on-line]. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ Departments of Greece. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ de facto niepodległe państwo od 1992 roku
↑ Sanakoev Appointed as Head of S.Ossetia Administration. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ Kompas CyberK.C. Media Kompas CyberK.C., 6 Provinsi di Papua beserta Ibukotanya [online], KOMPAS.com, 26 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-29] (indonez.).
↑ Provinces of Iraq. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ Galbijm – Jeju City. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ Districts of Mauritius. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ jest de facto administrowane przez nieuznawany na arenie międzynarodowej rząd, który ogłosił niepodległość Naddniestrza. Władze mołdawskie zaproponowały mu autonomię podobną do tej, jaką otrzymała Gagauzja, jednak negocjacje stanęły w miejscu, przez co nie jest jasne, czy wedle prawa Naddniestrze jest autonomią
↑ Departments of Nicaragua. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
↑ Provinces of Papua New Guinea. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
↑ Districts of Serbia. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
↑ Regions of Tajikistan. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
↑ może być uznany za autonomię, jako że posiada własnego prezydenta i parlament
↑ Regions and territories: Zanzibar. BBC News. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).
↑ faktycznie wcielona do Rosji
↑ może być uznana za autonomię, gdyż od 1995 roku posiada własny rząd

[1] Regions and territories: Nagorno Karabakh. =BBC News. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[chiny-2] Provinces of China. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[3] w Mongolii Wewnętrznej (odpowiednik powiatów)

[4] Provinces of the Philippines. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[europa-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Thomas Banedikter: Territorial autonomy as a means of minority protection and conflict solution in the European experience – An overview and schematic comparison. [w:] The working autonomies in Europe [on-line]. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[6] Departments of Greece. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[7] de facto niepodległe państwo od 1992 roku

[8] Sanakoev Appointed as Head of S.Ossetia Administration. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[9] Kompas CyberK.C. Media Kompas CyberK.C., 6 Provinsi di Papua beserta Ibukotanya [online], KOMPAS.com, 26 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-29] (indonez.).

[10] Provinces of Iraq. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[11] Galbijm – Jeju City. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[12] Districts of Mauritius. statoids.com. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[13] st de facto administrowane przez nieuznawany na arenie międzynarodowej rząd, który ogłosił niepodległość Naddniestrza. Władze mołdawskie zaproponowały mu autonomię podobną do tej, jaką otrzymała Gagauzja, jednak negocjacje stanęły w miejscu, przez co nie jest jasne, czy wedle prawa Naddniestrze jest autonomią

[14] Departments of Nicaragua. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).

[15] Provinces of Papua New Guinea. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).

[16] Districts of Serbia. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).

[17] Regions of Tajikistan. statoids.com. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).

[18] że być uznany za autonomię, jako że posiada własnego prezydenta i parlament

[19] Regions and territories: Zanzibar. BBC News. [dostęp 2010-05-18]. (ang.).

[20] tycznie wcielona do Rosji

[21] że być uznana za autonomię, gdyż od 1995 roku posiada własny rząd

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]