Chropiatka pospolita
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
chropiatka pospolita |
| Nazwa systematyczna | |
| Thelephora terrestris Ehrh. Pl. Crypt. Linn. Exsicc.: no. 178 (1787) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Chropiatka pospolita (Thelephora terrestris Ehrh.) – gatunek grzybów należący do rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)[1].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Thelephora, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1]. Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:
- Hyphoderma terrestre (Ehrh.) Wallr. 1833
- Phylacteria terrestris (Ehrh.) Pat. 1900
- Thelephora crustosa Lloyd 1923
- Thelephora minor Velen. 1922
- Thelephora rhipidium Velen. 1922
- Thelephora tristis Sacc. 1916
Nazwę polską nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym ma też inne nazwy: chropiatka przyziemna, otocznica strzępiasta, pędzlak ziemny, pleśniak strzępiasty, pleśniak ziemny[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wieloletnie, o bardzo zróżnicowanych kształtach. Mogą być kielichowate, lejkowate, koliste, półkoliste, wachlarzowate, nerkowate, półeczkowate. Do podłoża przyrastają bokiem, lub za pomocą krótkiego trzonu. Czasami występują pojedynczo, częściej jednak w grupach. Mogą wyrastać dachówkowato lub w rzędach, i wówczas czasami zrastają się z sobą. Pojedynczy owocnik ma szerokość 3-5, wyjątkowo do 10 cm i grubość 2-3 mm. Brzeg jest zazwyczaj ostry, orzęsiony i na starszych okazach postrzępiony. Górna powierzchnia jest chropata, nierówna, pofałdowana szorstka lub włochata, oraz strefowana, zarówno koncentrycznie, jak promieniowo. Ma kolor od cynamonowego do czekoladowobrązowego, brzeg jest jaśniejszy; początkowo biały, z wiekiem staje się białobeżowy[4].
Gładki, nieco brodawkowany lub promieniście falowany i pomarszczony[4].
Czekoladowobrązowy, u młodych owocników elastyczny i miękki, u starszych łykowaty i skórzasty. W smaku ziemisty, zapach słaby, kwaskowaty[4].
Eliptyczne lub nerkowate, o wymiarach ok. 8–10×7–8 μm, o brodawkowanej powierzchni, bez pory rostkowej[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy i Ameryki Południowej, także na wielu wyspach[6]. W Polsce jest dość pospolity[7].
Rośnie w lasach iglastych i liściastych. Wytwarza owocniki od lipca do listopada[5]. Rośnie głównie w lasach sosnowych, często także w młodnikach i szkółkach leśnych. Wyrasta na glebie, na pniakach, igliwiu w ściółce leśnej, na gałązkach, stosach obumarłych traw i innych resztkach roślinnych. Atakuje także drzewa uprawiane w ogrodach i parkach. Zazwyczaj wytwarza owocniki na szyjce korzeniowej zaatakowanych drzew[4].
Na naturalnych stanowiskach stwierdzono występowanie chropiatki pospolitej na takich gatunkach drzew: Larix decidua, Picea abies, Pinus sylvestris, Sarothamnus scoparius, Quercus. W uprawach występowała na: Abies cephalonica, Larix laricina, Picea omorica, Picea rubens, Picea sitchensis, Pinus banksiana, Pinus monticola, Pinus ponderosa, Pinus strobus, Pseudotsuga menziesii[3].
Saprotrof i pasożyt drzew osłabionych. Może być uciążliwy w szkółkach leśnych. Czasami potrafi doprowadzić do obumarcia zaatakowane drzewko, szczególnie rosnące w wilgotnych obniżeniach terenu[4]
-
Owocniki rosnące na igliwiu -
Owocniki obrastające pień -
Owocniki rosnące na ziemi -
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Najbardziej podobna jest chropiatka lejkowata (Thelephora caryophyllea), mniej inne gatunki rzadziej występujących chropiatek: chropiatka pędzelkowata (Thelephora penicillata), chropiatka cuchnąca (Telephora palmata) i chropiatka kwiatowata (Thelephora anthocephala)[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ a b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 684. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-08-20].
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.