Tlenek etylenu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tlenek etylenu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C2H4O

Inne wzory

(CH2CH2)O

Masa molowa

44,05 g/mol

Wygląd

bezbarwny, łatwopalny gaz[1]

Identyfikacja
Numer CAS

75-21-8

PubChem

6354

Podobne związki
Podobne związki

azyrydyna, cyklopropan, etylen, spiropentan, tiiran, 1,3-dioksetan

Pochodne

epichlorohydryna

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Tlenek etylenu, oksiranorganiczny związek chemiczny z grupy cyklicznych eterów, najprostszy możliwy epoksyd.

W warunkach standardowych jest gazem o zapachu eterowym. W warunkach normalnych jest bezbarwną cieczą. Pod ciśnieniem atmosferycznym wrze w temperaturze 10,7 °C. Będąc związkiem polarnym, dobrze rozpuszcza się w wodzie. Wykazuje działanie narkotyczne.

Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy otrzymany został w 1859 przez francuskiego chemika Wurtza[8] poprzez eliminację wodorotlenkiem potasu chlorowodoru z etylenochlorohydryny:

Cl–CH2CH2–OH + KOH → (CH2CH2)O + KCl + H2O

Inną metodą otrzymywania jest katalityczne utlenianie etylenu w temperaturze 220–280 °C, zgodnie z reakcją:

2 H2C=CH2 + O2 → 2 C2H4O

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Stosowany jest do gazowej sterylizacji sprzętu medycznego (zwłaszcza jednorazowego użytku), przypraw spożywczych (nie zmienia smaku, wyglądu i wilgotności produktu[9]), środków farmaceutycznych, a także jako środek bakterio- i grzybobójczy przy konserwacji książek i podobnych przedmiotów.

Używa się go do produkcji glikolu etylenowego, trójetanoloaminy, jako podstawowy monomer do syntezy poli(tlenku etylenu), a także jego kopolimerów. Polimery na bazie poli(tlenku etylenu) są stosowane jako emulgatory, plastyfikatory, dodatki do środków piorących.

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Główne drogi potencjalnego narażenia na działanie tlenku etylenu obejmują wdychanie i połykanie. Może powodować spontaniczne poronienia, uszkodzenia genetyczne, uszkodzenia nerwów, paraliż obwodowy, osłabienie mięśni, a także zaburzenia myślenia i pamięci. Ostre skutki i wczesne objawy narażenia na tlenek etylenu obejmują: ból oczu, ból gardła, trudności w oddychaniu, nieostre widzenie, zawroty głowy, nudności, bóle głowy, drgawki, pęcherze na skórze, wymioty, kaszel, większą częstotliwość poronień u kobiet, zwyrodnienie jąder i zmniejszenie liczebności plemników w nasieniu. Długotrwałe narażenie może powodować białaczkę, nowotwory tkanek limfatycznych lub piersi. Okres utajenia – czas pomiędzy narażeniem na działanie a wystąpieniem związanych z tym nowotworów – wynosi od 9 do 20 lat.[10]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
  2. a b c Lide 2009 ↓, s. 3-408.
  3. a b c Lide 2009 ↓, s. 15-20.
  4. a b Lide 2009 ↓, s. 6-69.
  5. Lide 2009 ↓, s. 9-57.
  6. a b Tlenek etylenu, [w:] Classification and Labelling Inventory [online], Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-27] (ang.).
  7. Tlenek etylenu (nr 03901) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-03-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  8. Wurtz, A.. „Compt. Rend.”. 48, s. 101–104, 1859. 
  9. Bezpieczeństwo żywności i zarządzanie ryzykiem w odniesieniu do skażenia tlenkiem etylenu. Nowa analiza oparta na metodzie quechersi.. KierunekSpożywczy.pl, 2021-07-01. [dostęp 2021-07-29]. (pol.).
  10. Fakty: tlenek etylenu. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, 2019-12-05. [dostęp 2021-07-29]. (pol.).