Tokarnia (Wisła)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tokarnia
Część miasta Wisły
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Miasto

Wisła

SIMC

0927524

Tablice rejestracyjne

SCI

Położenie na mapie miasta Wisła
Mapa konturowa miasta Wisła, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Tokarnia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Tokarnia”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Tokarnia”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Tokarnia”
Ziemia49°40′37″N 18°52′07″E/49,676889 18,868528

Tokarnia – niegdyś wieś, obecnie niewielkie osiedle Wisły o zabudowie rozrzuconej w dolinie Tokarskiego Potoku oraz na siodłach górskich między szczytami Tokarni i Bukowej oraz Tokarni i Ostrego. Leży w północnej części miasta, przy granicy z Ustroniem (Dobką), w granicach jednostki pomocniczej miasta – osiedla nr 2 – Obłaźca[1].

Pierwszym osadnikiem na terenie Tokarni był Urban Cieślar, pochodzący prawdopodobnie z Wisły. W 1745 r. właściciel Hermanic (których częścią była wówczas Tokarnia), szlachcic Joachim Wacław Posadowski z Postelwic, sprzedał na własność owemu Cieślarowi "(...) kawałek ziemi zwany Tokarnią w górach hermańskich wraz z budynkami, rolami, łąkami, pastwiskami dla bydła rogatego, koni, owiec, świń, w tych granicach, jak ten grunt dzierżawił poprzednio Jan Mikusz, za 200 reńskich (licząc reński po 30 gr., a grosz po 12 halerzy), bez lasu jednak na nim rosnącego i bez bukwi, którą się tam zbiera". Warto zaznaczyć, że osadnik ów i jego potomkowie zostali zwolnieni z poddaństwa[2].

Potem na miejscu wytrzebionego lasu późniejszy właściciel Hermanic, Spens z Bodna, osiedlił pod koniec XVIII w. kilkunastu chałupników na prawach dziedzicznych dzierżawców i na przełomie XVII i XVIII w. Tokarnia występowała jako samodzielna wieś[3]. W 1792 r. baron Jan Mattencloit próbował tu założyć wioskę nazwaną Josefsdorf na cześć Józefa II Habsburga, jednak ostatecznie nowa nazwa się nie przyjęła[4]. W 1793 r. kupił Tokarnię książę cieszyński Albert (zob. Komora Cieszyńska). Jeszcze w 1804 r. w zapisach pojawił się Josephsdorf oder Tokarnia, ale w 1835 r. osada funkcjonowała znów tylko pod starą nazwą Tokarnia. Pochodzi ona od określenia tokarnia = tokowisko, miejsce tokowania (głuszców?)[5].

W 1840 r. miała Tokarnia zaledwie 15 osadników, z których prawie połowa nie posiadała gruntów i żyła wyłącznie z hodowli bydła. Pozostali mieli po 2-4 morgi i tylko jeden z nich, niejaki Śliwka, posiadał przeszło 8 morgów, które należały do arendy. Wieś liczyła wówczas ok. 500 morgów powierzchni, z czego w rękach osadników było jedynie 57 morgów roli i 55 morgów łąk, natomiast resztę stanowiły lasy i pastwiska należące do zwierzchności[2]. Tak ograniczona terytorialnie osada nie mogła w pełni rozwinąć się w samodzielną gminę i z czasem została przyłączona do Wisły. Według austriackiego spisu ludności z 1900 r. w 15 budynkach w Tokarni mieszkało 100 osób, z czego wszyscy byli polskojęzyczni, 35 było katolikami a 65 ewangelikami[6]. Do 1910 r. liczba mieszkańców spadła do 89 osób, 33 (37,1%) było katolikami a 56 (62,9%) ewangelikami[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Gmina Miejska Wisła: Statut Osiedla Nr 2 w Wiśle. [w:] www.bip.wisla.pl [on-line]. 2004-11-16. [dostęp 2011-12-02].
  2. a b Popiołek Franciszek: Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, wyd. Instytut Śląski, Katowice 1939, s. 217-218.
  3. Mirosław Barański: Beskid Śląski. Przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-71-7.
  4. Janusz Spyra: Śląsk Cieszyński w okresie 1653-1848. Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2012, s. 102. ISBN 978-83-935147-1-7.
  5. Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 175. ISBN 82-00-00622-2.
  6. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
  7. Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).