Toporów (województwo łódzkie)
51°09′15″N 18°44′05″E/51,154167 18,734722
| wieś | |
 Dom Strażaka – Ochotnicza Straż Pożarna w Toporowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
540 |
| Strefa numeracyjna |
43 |
| Kod pocztowy |
98-324[2] |
| Tablice rejestracyjne |
EWI |
| SIMC |
0718737 |
Położenie na mapie gminy Wierzchlas  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu wieluńskiego  | |
| 51°09′15″N 18°44′05″E/51,154167 18,734722[1]
| |
Toporów – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim, w gminie Wierzchlas. Leży nad Wartą w obrębie Załęczańskiego Parku Krajobrazowego, oddzielona od Kamionu mostem na rzece.
Toporów (Zdrganie, Zdrgań) uzyskał lokację miejską w 1490 roku, zdegradowany przed 1673 rokiem[3].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0718743 | Jesiona | część wsi |
| 0718750 | Opatów | część wsi |
| 0718766 | Stara Wieś | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Archeolodzy odkryli w latach 1962–1966 ślady osady z IV/V w. (okres wędrówek ludów). Odkryto kilkadziesiąt jam mieszkalnych w rodzaju kurnych chat. Mieszkańcy trudnili się rolnictwem, bowiem znaleziono narzędzia (radlice, kroje do radła, sierpy, motyki, żarna rotacyjne) pracy na roli.
Pierwotnie wieś nazywała się Zdrganie. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1386, gdy Wiktor z Mierzyc herbu Topór, starosta ruski, halicki, kasztelan jarosławski, posiadał wieś[6].
Jej obecna nazwa wiąże się z właścicielami – Toporczykami i sięga XV w. Przed 1464 Toporów otrzymał prawa miejskie. Jednakże mimo położenia przy ważnym szlaku handlowym, biegnącym ze Śląska na Ruś, i przy przeprawie przez Wartę, nie wykształcił nigdy mechanizmów miejskich. Z dawnego rozplanowania przestrzennego nic nie pozostało. Ostatecznie prawa miejskie Toporów utracił na przełomie XVII i XVIII w. Obecne rozplanowanie wsi – ulicówki pochodzi z 2 poł. XIX w.
Pod koniec XVI w. Toporów został wykupiony w części przez kapitułę gnieźnieńską, w XVIII w. kapituła ta weszła w posiadanie całości miasteczka.
W latach 1975–1998 miejscowość wchodziła w skład województwa sieradzkiego.
Był tu kościół filialny wcielony do parafii Łaszów (Łaszew) po r. 1522. Kościół ten (drewniany z murowaną zakrystią) spalił się 7 lipca 1830 r. i nie został odbudowany. Obecnie, na rozdrożu, w pobliżu mostu stoi współczesny kościół parafialny Przemienienia Pańskiego (poświęcenie w 1990 r.), w którym jest godny zauważenia obraz art. malarza Jerzego Dudy-Gracza o powierzchni 25 m², na 6 zestawionych ze sobą płótnach. Obraz nosi tytuł "Przemienienie Pańskie", został namalowany w 1995 r. i podarowany parafii. Na plebanii artysta zostawił także obraz przedstawiający Częstochowską Madonnę. Z tyłu obrazu napis: „Z prośbą o modlitwę – Jerzy Duda-Gracz”. Artysta przez wiele lat był uczestnikiem plenerów malarskich, urządzanych corocznie w sąsiednim Kamionie przez Biuro Wystaw Artystycznych w Sieradzu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140083
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2020, s. 1295 [zarchiwizowane 2020-12-21].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 78-79.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Jerzy Sperka: Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1379—1401. Studium o elicie władzy w relacjach z monarchą. Katowice, 2006, s. 347, 445.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- A. Ruszkowski: Sieradz i okolice. Sieradz, 2000.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Toporów 2.) Z., wś nad rz. Wartą, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 399.
- Siedziba gminy: Wierzchlas
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
