Trąbik zwyczajny
| Buccinum undatum[1] | |||
| Linnaeus, 1758 | |||
 Trąbik zwyczajny – żywy osobnik | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
trąbik zwyczajny | ||
| Synonimy | |||
| |||
Trąbik zwyczajny (Buccinum undatum) – gatunek dużego morskiego ślimaka z rodziny Buccinidae, występujący w północnym Atlantyku. Gatunek pospolity, ma znaczenie gospodarcze – jest poławiany w celach konsumpcyjnych.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek opisany przez Linneusza w 1758 roku w 10. wydaniu Systema Naturae[2]. Przypisywany do rodziny Buccinidae. W polskim piśmiennictwie znany pod nazwą: trąbik zwyczajny[3].
Cechy morfologiczne[edytuj | edytuj kod]
Muszla jest prawoskrętna (rzadko lewoskrętna), stosunkowo duża, grubościenna, jajowato-stożkowata. Skrętka wysoka, ostatni skręt jest rozdęty. Szew wgłębiony, wyraźnie zaznaczony. Kształt i ukształtowanie powierzchni muszli wykazuje polimorfizm: występują regularnie rozmieszczone, spiralne żebra, które krzyżują się z poprzecznymi liniami przyrostów muszli. Periostrakum ma barwę zielonkawą. Wrzeciono jest gładkie, o porcelanowej barwie i połysku. Rynna syfonalna jest krótka. Dolna połowa wargi jest cieńsza od górnej. Muszla pod periostrakum jest kremowa, szarawa. Przy szwie lub na środku ostatniego skrętu czasami występuje brązowawy pas. Zdarzają się słabo widoczne, ukośne fałdy[3]. Muszla z 7–8 skrętami, z których ostatni stanowi ok. 70% wysokości całej muszli[4]. Ślimaki zaopatrzone w wieczko.
Wysokość muszli: do 75[3]–100 mm[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek borealny, występuje pospolicie w Morzu Północnym, po obydwu stronach Atlantyku Północnego, w Morzu Wattowym, także w Bałtyku, jego zasięg sięga od 76°N do 36,8°N i od 83°W do 0°W[5]. W Ameryce Północnej sięga od Labradoru do New Jersey na południu, w Europie – od Norwegii do Półwyspu Iberyjskiego, także w wodach wokół Wysp Brytyjskich, jak również Islandii, Grenlandii i wysp Arktyki[5][3].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zajmowane siedliska[edytuj | edytuj kod]
Osobniki tego gatunku zamieszkują dolną część strefy pływów i głębsze siedliska litoralne do 1200 m, ponadto także estuaria[5][4]. Preferują siedliska piaszczyste w strefie przybrzeżnej i głębszej[3], muliste, także kamieniste[4]. Nie tolerują temperatury wyższej niż 29 °C, spadków zasolenia, są wrażliwe na wysychanie[6]
Odżywianie[edytuj | edytuj kod]
Wszystkożercy, drapieżniki, padlinożercy[5]. Polują na mięczaki, żerują na padlinie i pozostałościach po ofiarach innych drapieżników[7].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Samica składa jaja otoczone stożkowatymi kapsułkami, formując z nich kopulaste grupy przyczepione do podłoża.
Interakcje międzygatunkowe[edytuj | edytuj kod]
Na trąbikach zwyczajnych żerują różne gatunki ryb (np. wątłusz Gadus morhua, koleń (Squalus acanthias), skorupiaki[8].
Trąbiki te są gospodarzami larw Stephanostomum baccatum Nicoll, 1907[9], są także zasiedlane przez ektopasożytnicze Anthessius leptostylis (Sars G.O., 1916) i Anthessius teissieri Bocquet & Stock, 1958[5].
Wykorzystanie[edytuj | edytuj kod]
Osobniki tego gatunku są od czasów prehistorycznych poławiane w celach konsumpcyjnych[3] – w języku francuskim określane są jako bulot. Poławiane są za pomocą klatek, w których umieszczane jest jako przynęta mięso ryb lub krabów[8]. Bardzo podobny gatunek to Neptunea antiqua, która jest niejadalna, a może być trująca[4].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Eksploatacja populacji trąbika zwyczajnego przez człowieka przyczyniła się do zmniejszenia, ich liczebności, a miejscami całkowitego ich zaniku. Zanieczyszczenie środowiska przez związki organiczne z udziałem cyny (TBT – ang. tributyltin), stosowane jako dodatek do farb, mający zapobiegać osiedlaniu organizmów morskich na poszyciu statków, powoduje zaburzenia rozwojowe u samic trąbika zwyczajnego – powstawanie męskich narządów płciowych (imposex)[10][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Buccinum undatum, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ C. Linnaeus, Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 740 (łac.).
- ↑ a b c d e f Peter S. Dance: Muszle. Warszawa: Wiedza i Życie S.A., 1998, s. 128. ISBN 83-7184-921-4.
- ↑ a b c d Common whelk - Buccinum undatum. MarLIN: The Marine Life Information Network for Britain & Ireland. [dostęp 2015-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 sierpnia 2007)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f MolluscaBase eds., Buccinum undatum Linnaeus, 1758, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-03-17] (ang.).
- ↑ a b Hallers-Tjabbes C.C., Everarts J.M. Mensink B.P., & Boon J.P., The decline of the North Sea Whelk (Buccinum undatum L.) between 1970 and 1990: A natural or human-induced event?, „Marine Ecology”, 17, 1996, s. 333–343, DOI: 10.1111/j.1439-0485.1996.tb00512.x.
- ↑ Himmelman J.H. & Hamel J.-R., Diet, behaviour and reproduction of the whelk Buccinum undatum in the northern Gulf of St. Lawrence, eastern Canada, „Marine Biology”, 116, 1993, s. 423–430, DOI: 10.1007/BF00350059.
- ↑ a b Fahy E., Conflict between two inshore fisheries: for whelk (Buccinum undatum) and brown crab (Cancer pagurus), in the southwest Irish Sea, „Hydrobiologia”, 465, 2001, s. 73–83, DOI: 10.1023/A:1014544925248.
- ↑ C. Sommerville, The histopathology of Stephanochasmus baccatus Nicoll, 1907 in the digestive gland of Buccinum undatum (L.)., „Journal of Fish Diseases”, 1 (3), 1978, s. 219–232, DOI: 10.1111/j.1365-2761.1978.tb00024.x.
- ↑ Mensink B.P., Everaarts J.M., Kralt H., ten Hallers-Tjabbes C.C. & Boon J.P., Tributyltin exposure in early life stages induces the development of male sexual characteristics in the common whelk, Buccinum undatum, „Marine Environmental Research”, 42, 1996, s. 151–154, DOI: 10.1016/0141-1136(95)00041-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Welter Schultes, F.: Species summary for Buccinum undatum. AnimalBase, 2013. [dostęp 2015-12-01]. (ang.).