Trechtymirów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trechtymirów
Ilustracja
Państwo

 Ukraina

Obwód

 czerkaski

Rejon

czerkaski

Wysokość

124 m n.p.m.

Populacja (2001)
• liczba ludności


9

Nr kierunkowy

+380 4736

Kod pocztowy

19010

Położenie na mapie obwodu czerkaskiego
Mapa konturowa obwodu czerkaskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Trechtymirów”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Trechtymirów”
Ziemia49°58′36″N 31°20′11″E/49,976667 31,336389

Trechtymirów (ukr. Трахтемирів, Trachtemyriw) – wieś na Ukrainie, w obwodzie czerkaskim, w rejonie czerkaskim. W 2001 roku liczyła 9 mieszkańców.

Niegdyś miasteczko i jedna z ważniejszych siedzib Kozaków zaporoskich.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prehistoria[edytuj | edytuj kod]

Obszar zasiedlony w okresie prehistorycznym – ślady kultury mustierskiej. Od sąsiedniej wsi Zarubińce pochodzi nazwa kultura zarubiniecka. Między Zarubińcami a Trechtymirowem znajdują się pozostałości obszernego grodziska scytyjskiego.

Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]

Przyjmuje się, że w okresie średniowiecza (XI-XII w.) na tym obszarze funkcjonował, wspominany w latopisach w związku z działalnością książąt ruskich i Połowców, staroruski gród Zarubin (utożsamiany z Zarubińcami), obejmujący sąsiednie tereny i ciągnący się aż po Perejasław.

Leżący na obszarze Księstwa Kijowskiego Trechtymirów znalazła się w 2 poł. XIV w. pod władzą wielkich książąt litewskich, a następnie w ramach państwa polsko-litewskiego.

Rzeczpospolita Obojga Narodów[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Monastyr trechtymirowski.

Pierwszym znanym z akt dziedzicem Trechtymirowa był starosta czerkaski i kaniowski Ostafi Daszkiewicz. Umierając w 1535 r., przekazał on monasterowi Pieczerskiemu Trechtemirów wraz z monasterkiem zarubinieckim i z przyległymi obszarami. Zygmunt I Stary zatwierdził tę darowiznę, lecz wkrótce potem Tatarzy spustoszyli te okolice. Ławra Pieczerska odstąpiła je więc zamkowi kijowskiemu w zamian za inne dobra. Wkrótce tereny te zasiedlili dobycznicy zobowiązani do łowów na rzecz wielkiego księcia litewskiego. W 1578 r. Stefan Batory nadał Kozakom zaporoskim Trechtymirów z poleceniem, by przy klasztorze zarubinieckim założyli szpital dla weteranów i kalek wojennych. Monastyr stał się schronieniem Kozaków i rezydencją przywódców kozackich. Po zniszczeniach wojennych XVII w. okolice Trechmirowa opustoszały.

W Trechtymirowie między skałami był monastyr mnichów dyzunickich z przywilejami króla Jana Kazimiérza. Kozacy w tym klasztorze i w zamku Czehryńskim składali swe skarby; Gedeon Jerzy Chmielnicki mnich, mieszkał w tym Monastyrze. [1]

Dopiero w połowie XVIII w. rozpoczęła się powolna odbudowa.

Dzierżawcami obszaru byli Stefan Luba Radzimiński i Antoni Trypolski. W 1741 roku w Trechtymirowie znajdowała się już cerkiew, a odbudowany monastyr w Zarubińcach przekazano bazylianom.

W latach sześćdziesiątych XVIII Trechtymirów był niewielką osadą liczącą 27 domów intraty. Była tu jedna karczma. Do starostwa trechtymirowskiego należały wsie: Monastyrek, Zarubińce, Hrehorówka, Bukryn Wielki i Mały, Kolesiszcza i Romaszki. Starostą był Stanisław Szczeniowski, konfederat barski. Jako miasteczko przy granicy z Rosją stał się siedzibą posterunku granicznego oraz komory celnej.

W 1768 r. hajdamacy pod wodzą Majborody zaatakowali Trechtymirów i spalili klasztor bazyliański.

Miasto królewskie w 1782 roku[2].

W Imperium Rosyjskim[edytuj | edytuj kod]

W okresie zaborów miasteczko znajdowało się w powiecie kaniowskim guberni kijowskiej.

Współczesność[edytuj | edytuj kod]

Po pokoju ryskim w granicach USRR, w okresie II wojny światowej toczyły się tu ciężkie walki radziecko-niemieckie.

Po wojnie w okolicy wybudowano Zbiornik Kaniowski (1972-1978), zalewając sąsiednie wsie, m.in. Zarubińce i Monastyrki.

W 1994 r. w Trechtymirowie utworzono rezerwat kulturowo-historyczny "Trachtemyriw", zajmujący 590 ha i obejmujący 81 obiektów archeologicznych, 9 historycznych i 9 przyrodniczych, m.in. stanowisko kultury mustierskiej (120-130 tys. lat), grodzisko scytyjskie, cmentarz kozacki we wsi Trechtymirów. Funkcjonuje tu także prywatny regionalny park krajobrazowy (регіональний ландшафтний парк АТЗТ), stworzony przez gospodarstwo myśliwskie obejmujące prawie wymarłe wsie Trechtytmirow i Łukawica oraz resztki zatopionych wsi Zarubińce i Monastyrek.

Wybitni trechtymirowianie[edytuj | edytuj kod]

We wsi urodził się Petro Charytonowycz Krasiuk (Петро́ Харито́нович Красю́к), ukraiński poeta-satyryk i bajkopisarz (1924-2000).

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, Kraków 1873, na str. 654
  2. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]