Kitanka

Kitanka
	Trichosurus
	Lesson, 1828
	; Przedstawiciel rodzaju – kitanka lisia (T. vulpecula)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	pałankowate
Podrodzina	kitanki
Rodzaj	kitanka
	Typ nomenklatoryczny
	Didelphis vulpecula Kerr, 1792
Synonimy
	Cercaertus Burmeister, 1837; Tapoa R. Owen, 1839; Psilogrammurus Gloger, 1841; Trichurus J.A. Wagner, 1843;
	Cercaertus Burmeister, 1837; Tapoa R. Owen, 1839; Psilogrammurus Gloger, 1841; Trichurus J.A. Wagner, 1843;
Gatunki
	6 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	6 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kitanka^[6] (Trichosurus) – rodzaj ssaka z podrodziny kitanek (Trichosurinae) w obrębie rodziny pałankowatych (Phalangeridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii (włącznie z Tasmanią)^[7]^[8]^[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 35–55 cm, długość ogona 25–42 cm; masa ciała 1,2–4,5 kg^[8]^[10].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1828 roku francuski zoolog i chirurg René Lesson w słowniku Dictionnaire Classique d’Histoire Naturelle^[1]. Jako gatunek typowy Lesson wyznaczył kitankę lisią (T. vulpecula).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Trichosurus (Trichurus): gr. θριξ thrix, τριχος trikhos „włosy”; ουρα oura „ogon”^[11].
Cercaertus: gr. κερκος kerkos „ogon”; αερταω aertaō „podnieść”^[12]. Gatunek typowy: Phalangista vulpina F. Meyer, 1793 (= Didelphis vulpecula Kerr, 1792).
Tapoa: tapoa tafa lub tapha, rodzima nazwa tego zwierzęcia opublikowana przez White’a w 1790 roku^[13], a później przyjęta jako nazwa rodzajowa^[14].
Psilogrammurus: gr. ψιλος psilos „nagi”; γραμμα gramma, γραμματος grammatos „linia”, od γραφω graphō „pisać”; ουρα oura „ogon”^[15]. Gatunek typowy: Phalangista vulpina F. Meyer, 1793 (= Didelphis vulpecula Kerr, 1792).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[16]^[7]^[6]:

Trichosurus vulpecula (Kerr, 1792) – kitanka lisia
Trichosurus johnstonii (Ramsay, 1888) – kitanka miedziana
Trichosurus caninus (Ogilby, 1835) – kitanka drobnoucha
Trichosurus cunninghami Lindenmayer, Dubach & Viggers, 2002 – kitanka górska

Opisano również gatunki wymarłe:

Trichosurus dicksoni Flannery & M. Archer, 1987^[17] (Australia; miocen).
Trichosurus hamiltonensis Flannery, Turnbull, Rich & Lundelius, 1987^[18] (Australia; pliocen).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nomen nudum.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Trichosurus Lesson, 1828.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b R.-P. Lesson: Trichosure, Trichosurus. W: M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire Classique d’Histoire Naturelle. T. 13. Paris: Rey et Gravier, 1828, s. 333. (fr.).
↑ H. Burmeister: Handbuch der naturgeschichte. Zum Gebrauch bei vorlesungen. Berlin: Theod. Ehr. Friedr. Enslin, 1837, s. 814. (niem.).
↑ R. Owen. Outlines of a Classification of the Marsupialia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 19, 1839. (ang.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 85. (niem.).
↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 3. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1843, s. vi, 74. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 12. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 76–78. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 483, 484. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Trichosurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-25].
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 53. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 689.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 171.
↑ J. White: Journal of a voyage to New South Wales: with sixty-five plates of nondescript animals, birds, lizards, serpents, curious cones of trees and other natural productions. London: J. Debrett, 1790, s. 281. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 663.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 594.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).
↑ T.F. Flannery & M. Archer: Strigocuscus reidi and Trichosurus dicksoni, two new fossil phalangerids (Marsupialia: Phalangeridae) from the miocene of northwestern Queensland. W: M. Archer (red.): Possums and Opossums: Studies in Evolution. Cz. 2. Chipping Norton: Surrey Beatty & Sons, 1987, s. 532. ISBN 978-0-949324-05-4. (ang.).
↑ T.F. Flannery, W.D. Turnbull, T.H.V. Rich & E.L. Lundelius, Jr: The phalangerids (Marsupialia: Phalangeridae) of the Early Pliocene Hamilton local fauna, sowthwestern Victoria. W: M. Archer (red.): Possums and Opossums: Studies in Evolution. Cz. 2. Chipping Norton: Surrey Beatty & Sons, 1987, s. 537–546. ISBN 978-0-949324-05-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Nomen nudum.

[6] Niepoprawna późniejsza pisownia Trichosurus Lesson, 1828.

[Lesson-1] R.-P. Lesson: Trichosure, Trichosurus. W: M. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire Classique d’Histoire Naturelle. T. 13. Paris: Rey et Gravier, 1828, s. 333. (fr.).

[Burmeister-2] H. Burmeister: Handbuch der naturgeschichte. Zum Gebrauch bei vorlesungen. Berlin: Theod. Ehr. Friedr. Enslin, 1837, s. 814. (niem.).

[Owen-4] R. Owen. Outlines of a Classification of the Marsupialia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 19, 1839. (ang.).

[Gloger-5] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 85. (niem.).

[Wagner-7] J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 3. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1843, s. vi, 74. (niem.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 12. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 76–78. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Helgen&Jackson-10] K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 483, 484. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Trichosurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-25].

[amw-12] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 53. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/697/mode/1up_689]-13] Palmer 1904 ↓, s. 689.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/179/mode/1up_171]-14] Palmer 1904 ↓, s. 171.

[White-15] J. White: Journal of a voyage to New South Wales: with sixty-five plates of nondescript animals, birds, lizards, serpents, curious cones of trees and other natural productions. London: J. Debrett, 1790, s. 281. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/671/mode/1up_663]-16] Palmer 1904 ↓, s. 663.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/602/mode/1up_594]-17] Palmer 1904 ↓, s. 594.

[mdd-18] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).

[fla&arch-19] T.F. Flannery & M. Archer: Strigocuscus reidi and Trichosurus dicksoni, two new fossil phalangerids (Marsupialia: Phalangeridae) from the miocene of northwestern Queensland. W: M. Archer (red.): Possums and Opossums: Studies in Evolution. Cz. 2. Chipping Norton: Surrey Beatty & Sons, 1987, s. 532. ISBN 978-0-949324-05-4. (ang.).

[fla&inni-20] T.F. Flannery, W.D. Turnbull, T.H.V. Rich & E.L. Lundelius, Jr: The phalangerids (Marsupialia: Phalangeridae) of the Early Pliocene Hamilton local fauna, sowthwestern Victoria. W: M. Archer (red.): Possums and Opossums: Studies in Evolution. Cz. 2. Chipping Norton: Surrey Beatty & Sons, 1987, s. 537–546. ISBN 978-0-949324-05-4. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[b]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]