Trybula lśniąca

Trybula lśniąca
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	trybula
Gatunek	trybula lśniąca
	Nazwa systematyczna
	Anthriscus nitida (Wahlenb.) Garcke; Fl. N. Mitt.-Deutschland ed. 7: 180 1865
	Multimedia w Wikimedia Commons

Trybula lśniąca (Anthriscus nitida (Wahlenb.) Hazsl. – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. Występuje w Europie, od Francji po Ukrainę, od krajów nadbałtyckich po Półwysep Apeniński^[4]. W Polsce występuje głównie na terenach górskich, zwłaszcza w Karpatach i w Sudetach oraz na ich przedpolu. Na niżu występuje rzadko, osiąga północno-wschodnią granicę zasięgu, biegnącą na linii łączącej Lubin, Wrocław, Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski i Zamość, z pojedynczymi stanowiskami w okolicach Łodzi^[5]^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Ulistniona, dęta, rowkowana, kanciasto bruzdowana, dołem szorstka owłosiona w górnej części naga, zakończona baldachowym kwiatostanem. Osiąga wysokość od 40 do 150 cm.
Liście: koloru zielonego, lekko lśniące, złożone, podwójnie lub wielokrotnie pierzastodzielne, o łatkach lancetowatych i zaostrzonych, wzdłuż nerwów i w dolnej części krótko owłosione. Odcinki lancetowate, pierzastodzielne lub wrębne, głęboko ząbkowane.
Kwiaty: Drobne, pięciopłatkowe, białe kwiaty zebrane w baldaszki tworzące szypułkowe baldachy złożone, o 5-12 szypułkach bez pokryw.
Owoce: Równowąsko walcowate, gładkie, błyszczące, krótsze od szypułek, z kilkoma pokrywkami, u nasady bez szczecinek lub z nielicznymi szczecinkami.

Rozwój: Bylina, autotrof, hemikryptofit — pączki zimujące znajdują się na poziomie ziemi. Kwitnie w okresie od maja do czerwca.
Cechy fitochemiczne: Przy roztarciu roślina wydziela aromatyczny zapach. Posiada olejek eteryczny (bogaty w metylochawikol, anetol, dimery anetolu o działaniu estrogennym), kumaryny, poliacetyleny, fitosterol, triterpeny. Nasiona zawierają kumarynowce fotouczulające i moczopędny olejek eteryczny.
Siedlisko: Rośnie w ziołoroślach, zaroślach, wilgotnych lasach, na łąkach w pasie gór i wyżyn, na skrajach lasów, w rowach i na miejscach ruderalnych. Jest to roślina rosnąca na glebach obojętnych, zasobnych, bardzo wilgotnych na stanowiska pół cienistych w umiarkowanie chłodnych warunkach klimatycznych. Preferuje rumosz skalny, piargi, żwir, piasek, gliny piaszczyste i utwory pylaste. Gatunek górski.
Fitosocjologia: W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek wyróżniający (D.) dla związku (All.) Adenostylion alliariae (wysokogórskie zbiorowiska ziołorośli i zarośli liściastych związane z trwałym przepływem wody)^[7].

W przeszłości roślina była dodawana do potraw w związku z połączonym smakiem i zapachem kminu rzymskiego oraz kminku z anyżkiem.

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-03-20] (ang.).
↑ Anthriscus nitida. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-03-20]. (ang.).
↑ Anthriscus nitida. [w:] Schede di Botanica [on-line]. [dostęp 2011-03-20]. (ang.).
↑ Jasiewicz. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych 9, s. 32
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. (2001). Red. A. Zając, M. Zając. Prac. Chorol. Komp. Inst. Bot. UJ, Kraków.
↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Wilhelm i Dorothee Eisenreich: Przewodnik do rozpoznawania zwierząt i roślin. Warszawa: MULTICO, 1994.
Koczwara M. (1960): Rodzina: Umbelliferae, Baldaszkowate. W: Flora polska. Red. B. Pawłowski, A.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. (1995): Vascular plants of Poland. A checklist. – Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Pol. Bot. Stud., Guideb. Ser. 15.
Zając M. (1996): Mountain vascular plants in the Polish lowlands. Polish Bot. Stud. 11: 1-9