Księgarnia Wydawnicza Trzaska, Evert i Michalski
 Budynek Hotelu Europejskiego, siedziba spółki | |
| Skrót |
TEiM |
|---|---|
| Status prawny |
spółka akcyjna |
| Adres | |
| Data założenia |
1919 |
| Data zamknięcia |
1945; 1945–1951; jako księgarnia do 1963. |
| Dyrektor | |
| Redaktor naczelny | |
Księgarnia Wydawnicza Trzaska, Evert i Michalski – jedno z największych wydawnictw II Rzeczypospolitej. Działało w latach 1919–1945, 1945–1951. Założone w 1919 roku przez księgarzy Władysława Trzaskę i Jana Michalskiego, oraz przemysłowca i senatora Ludwika Józefa Everta; od 1921 spółka akcyjna.
Sygnet wydawniczy przedstawiał Europę siedzącą na byku i trzymającą w dłoni kartę papirusową[1].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Firma wielokrotnie zmieniała swoją nazwę. W 1919 nazywała się „Dom Wydawniczy Trzaska, Evert i Michalski”. Tego samego roku zmieniła nazwę na „Trzaska, Evert i Michalski – Księgarnia Wydawniczo-Asortymentowa”, której używała do 1921, kiedy po wejściu na giełdę miała miejsce kolejna zmiana na „Wydawnictwo i Księgarnia Trzaska, Evert i Michalski, Spółka Akcyjna”. W 1932 zmieniono nazwę na „Księgarnia Wydawnicza Trzaska, Evert i Michalski, Spółka Akcyjna” (1932–1947). W czasie okupacji firma nosiła niemiecką nazwę: „Trzaska, Evert i Michalski, Verlagsbuchhandlung Warschau”. Po zakończeniu wojny od 12 VII 1947 miała miejsce ponowna zmiana nazwy: „Księgarnia Wydawnicza Trzaska, Evert i Michalski, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Obecnie dla uproszczenia historycy używają nazwy „Księgarnia Wydawnicza TEiM”, firma „TEiM” lub Wydawnictwo „TEiM”[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wydawnictwo ma swoją genezę w księgarni jaką w 1916 postanowili założyć dwaj młodzi księgarze Jan Michalski, pracujący wtedy na stanowisku kierownika asortymentu w księgarni Edwarda Wendego, oraz Władysław Trzaska, zajmujący funkcję kierownika frontu Księgarni Michała Arcta na Nowym Świecie w Warszawie[3].
Księgarnię wydawniczą otwarto 20 maja 1920. Mieściła się ona w gmachu Hotelu Europejskiego przy Krakowskim Przedmieściu 13 w Warszawie[4]. Miała przedstawicielstwa wojewódzkie w Wilnie, Lublinie, Łucku, Poznaniu, Krakowie, Katowicach, Częstochowie, Łodzi, Gdyni i Lwowie. W 1937 książki wydawnictwa zdobyły Grand Prix na Wystawie Powszechnej w Paryżu. TEM była jedną z najbardziej renomowanych księgarni wydawniczych dwudziestolecia międzywojennego[5].
W 1939 w czasie oblężenia Warszawy zniszczone zostały magazyny przy Wareckiej 12 oraz 14. Podczas kampanii wrześniowej zniszczeniu uległy też rękopisy i gotowe książki zgromadzone w Drukarni Narodowej w Krakowie. Podczas II wojny światowej wydawnictwo zawiesiło działalność, ograniczając się jedynie do sprzedaży zapasów magazynowych i antykwariatu. W 1942 księgarnia została przeniesiona do Pałacu Staszica.
Po wojnie księgarnia mieściła się przy ul. Marszałkowskiej 51. Wydawnictwo reaktywowano w 1945. W 1951 całość działalności wydawniczej przejęły przedsiębiorstwa państwowe. Księgarnia i antykwariat prowadzone przez Władysława Trzaskę istniały do 1963.
Wydawnictwa[edytuj | edytuj kod]
Wydawnictwo specjalizowało się w publikacjach popularnonaukowych, słownikach (np. Encyklopedyczny słownik wyrazów obcych pod red. Stanisława Lama ze słowem wstępnym Aleksandra Brücknera, Warszawa 1939), podręcznikach oraz wielkich dziełach encyklopedycznych z zakresu historii, geografii, kultury, sztuki i literatury. Z czasem wydawało też popularne serie: „Biblioteka Wiedzy", „Biblioteka Podróżnicza", „Biblioteka Automobilisty", „Biblioteka Fotograficzna".
Wydawnictwo opublikowało następujące pozycje:
- Ilustrowana Encyklopedia TEiM, t. 1–5, 1925–1932[6],
- Polska, jej dzieje i kultura, 3 t., 1928–1933,
- Encyklopedia powszechna w dwu tomach Trzaski, Everta i Michalskiego, t. 1–2, 1932–1933,
- Encyklopedia Powszechna Dla Wszystkich, 1 t. 1936[7],
- Trzaski, Everta i Michalskiego Encyklopedia XX wieku, 1937,
- Encyklopedia Staropolska, 2 t., 1937–1939[8],
- Wielka literatura powszechna, 16 t., 1930–1933,
- Wielka geografia powszechna, 6 t., 1932–1939,
- Wielka historia powszechna, 7 t., 1934–1939,
- Słownik Geograficzny, 2 t., 1923–1939.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pieczonka 1992 ↓.
- ↑ Pieczonka 1992 ↓, s. 183.
- ↑ Pieczonka 1992 ↓, s. 8.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 903. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Encyklopedia wiedzy o książce. Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, s. 2383.
- ↑ Lam 1926 ↓.
- ↑ Lam 1936 ↓.
- ↑ Brückner 1937 ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Pieczonka: „Księgarnia Wydawnicza Trzaska Evert Michalski. Działalność wydawnicza”, Prace monograficzne, nr 166. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, 1992. ISBN 83-85898-19-0.
- H. Pfeiffer-Milerowa, Powojenne losy księgarzy. ksiegarze.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-22)].
- Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
- F. Pieczątkowski, Michalski Jan (16 IV 1889 Tomaszów Maz. – 16 III 1945 Frankfurt n. Menem) [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972, s. 582–583.
- H. Tadeusiewicz, Trzaska Władysław (17 V 1881 Nowy Dwór k. Warszawy – 31 XII 1964 Warszawa) [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972, s. 910.
- Halina Evert-Kappesowa, Evert Ludwik Józef (23 IX 1863 Kielce – 20 III 1945 Grodzisk Mazowiecki) [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa – Łódź 1972, s. 209.
- Halina Evert-Kappesowa, Evert Ludwik Józef (1863–1945) [w:] Polski słownik biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 323.
- Stanisław Lam: Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, t.I (A-E). Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1926.
- Stanisław Lam: Encyklopedia Powszechna Dla Wszystkich. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1936.
- Aleksander Brückner: Encyklopedia staropolska. Warszawa: Nakładem Księgarni Trzaski, Everta i Michalskiego, 1937.