Tulipa agenensis
 Dziko rosnący Tulipa agenensis w Izraelu | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Tulipa agenensis | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Tulipa agenensis DC. Liliac. 1: t. 60 1804[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Tulipa agenensis DC. – gatunek rośliny z rodziny liliowatych. Rośnie dziko w Iranie, Izraelu, Jordanii, Libanie, Syrii, Turcji i na Cyprze (tutaj jako gatunek introdukowany)[4]. Jest uprawiany w niektórych krajach. Przez ogrodników jest zaliczany do 15. grupy tulipanów zwanych tulipanami botanicznymi[5]. Najprawdopodobniej Tulipa agenensis był pierwszym, lub jednym z pierwszych gatunków tulipanów sprowadzonych do Europy w połowie XVI wieku. Łacińską nazwę nadał mu Augustin Pyramus de Candolle i pochodzi ona od francuskiego miasta Agen[6].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Łodyga wzniesiona, prosta, dość gruba, naga, o wysokości do 40 cm. Ulistnienie skrętoległe, liście duże, bezogonkowe, lancetowate ze spiczastym wierzchołkiem, pokryte woskowym nalotem. Jest ich kilka. Mają długość do 25 cm i szerokość 2,5-4 cm. Na łodydze wyrasta jeden tylko, duży, czerwony kwiat. Trzy zewnętrzne płatki okwiatu są eliptyczne, wydłużone z ostrym wierzchołkiem. Ich długość wynosi 4-9 cm i jest trzykrotnie większa od szerokości, wynoszącej 2-3 cm. Trzy wewnętrzne płatki mają długość 3-7 cm i szerokość 2-3 cm. Jest to cecha charakterystyczna dla tego gatunku. Na wewnętrznej stronie płatków występują bardzo ciemne plamy, dochodzące do 1/3 lub 1/2 długości płatka. Pod ziemią duża cebula okryta suchą łuską. Owocem jest torebka[6].
Geofit cebulkowy. Rośnie w zbiorowiskach roślinnych typu makia, garig i frygana. W Izraelu kwitnie od lutego do kwietnia[6].
Udział w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Znawcy roślin biblijnych twierdzą, że tulipany wymienione są w biblijnej Pieśni nad Pieśniami, chociaż nie pod obecną nazwą botaniczną. W wersecie 2,2 kryją się pod słowem tłumaczonym w Biblii Tysiąclecia jako lilia, w wersecie 2,12 opisane są hebrajskim słowem nișșänîm (w języku arabskim nissan). Słowo to oznacza miesiąc wiosenny, ale również grupę roślin o czerwonych kwiatach, które w tym miesiącu kwitną. Hebrajska nazwa pierwszego miesiąca w kalendarzu żydowskim – nisan pochodzi właśnie od czerwonych kwiatów tych roślin: nișșänîm oznacza „kwitnący czerwono”. W rzeczywistości w obydwu tych wersetach chodzi o czerwono zakwitające wiosną pospolite w Izraelu gatunki roślin o okazałych czerwonych kwiatach. W grę wchodzą: zawilec wieńcowy, jaskier azjatycki, mak polny i tulipany: tulipan górski i Tulipa agenensis (obydwa występują we florze Palestyny)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-08] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2015-01-28].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-03-08].
- ↑ Podział tulipanów, grupy. [dostęp 2009-04-09].
- ↑ a b c Flowers in Israel. [dostęp 2015-01-29].
- ↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.