Turkuć podjadek
| Gryllotalpa gryllotalpa[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
turkuć podjadek | ||
| Synonimy | |||
| |||
Turkuć podjadek, turkuć pospolity (Gryllotalpa gryllotalpa) – gatunek owada prostoskrzydłego z rodziny turkuciowatych (Gryllotalpidae), jeden z największych owadów w Polsce. Dobrze przystosowany do życia w ziemi, gdzie spędza większość czasu. Larwy identyczne jak imago, ale początkowo bezskrzydłe, a później z krótszymi skrzydłami. Samica opiekuje się jajami, a następnie przez pewien czas młodymi. Owad wszystkożerny, dożywający od dwóch do czterech lat.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Europa, zachodnia Azja i północna Afryka[2]. W Europie południowej i środkowej występuje licznie. W Polsce spotykany jest od nizin po rejony górzyste. Nie był wykazany jedynie ze Wzgórz Trzebnickich, Sudetów Zachodnich, Kotliny Nowotarskiej i Tatr[3]. Dawniej w Polsce był gatunkiem pospolitym. Został zawleczony do Ameryki Północnej, gdzie spotykany jest we wschodnich Stanach Zjednoczonych.
- Środowisko
- Głównie środowiska wilgotne: torfowiska, bagna, podmokłe łąki[3], a także rowy, zagony, ogrody, pola uprawne i sady; uważany za szkodnika[4] upraw rolnych, ogrodniczych i leśnych[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Ciało o ciemnobrązowym lub brunatnorudawym ubarwieniu, masywne, wydłużone, z silnie rozwiniętym przedpleczem, długimi przysadkami odwłokowymi i stosunkowo krótkimi tylnymi nogami. Przednie odnóża silne, grzebiące, łopatowate, zaopatrzone w kolce – służą do poruszania się pod ziemią, rozgrzebywania piasku i budowy korytarzy. U osobników obu płci obecny jest aparat strydulacyjny.
- Wielkość
- do 6,2 cm długości oraz rozpiętości 4 cm.
- Skrzydła
- proste, długie, ostro zakończone, sięgają poza odwłok, używane w okresie godowym.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Dojrzała samica, po intensywnym żerowaniu i kopulacji w maju i czerwcu, w podziemnych gniazdach składa do 300 jaj, którymi się następnie opiekuje. Dla zapewnienia ciepła podgryza korzenie roślin rosnących nad gniazdem, aby uschły i odsłoniły drogę promieniom słonecznym. Larwy wylęgają się po około 3 tygodniach. Początkowo żerują gromadnie tylko pod ziemią, pod opieką samicy. W ciągu roku samica wydaje jedno pokolenie. Dojrzałość płciową osiągają po 2 latach. Na terenie Polski imagines pojawiają się od maja do października. Samica turkucia podjadka opiekuje się larwami do jesieni, wtedy młode samodzielnie już kopią kanaliki do głębokości 0,5–1metra, gdzie zimują[5].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek wszystkożerny, zjada korzenie roślin (stąd nazwa), ale również bezkręgowce, głównie larwy innych owadów. Nie gardzi dżdżownicami, ślimakami, pędrakami i drutowcami. Większość życia spędza pod ziemią, kopie rozgałęziające się i krzyżujące ze sobą wąskie korytarze, w których nie może się odwrócić – porusza się do przodu lub do tyłu.
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Dawniej, jako gatunek pospolity, był uważany za szkodnika, ponieważ może wyrządzać szkody w ogrodach, inspektach, uprawach roślin okopowych i szkółkach. Jego liczebność spadła prawdopodobnie na skutek zatrucia gleb. Obecnie nie ma większego znaczenia w uprawach.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gryllotalpa gryllotalpa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Eades, D.C.; D. Otte; M.M. Cigliano & H. Braun: Orthoptera Species File Online: species Gryllotalpa gryllotalpa (Linnaeus, 1758). [dostęp 2010-09-27]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Bazyluk, Anna Liana: Prostoskrzydłe - Orthoptera. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2000, seria: Katalog Fauny Polski cz. 17, z. 2. ISBN 83-85192-94-8.
- ↑ Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007. ISBN 978-83-881470-7-4.
- ↑ Stanisław Ignatowicz: Szkodniki roślin: turkuć podjadek. Co warto wiedzieć o turkuciu podjadku?. 2013. [dostęp 2013-06-19]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Sandner: Owady. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990. ISBN 83-01-08369-7.
- Władysław Strojny: Nasze zwierzęta. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1981. ISBN 83-09-00045-6.