Tybetański Parlament na Uchodźstwie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Siedziba Tybetańskiego Parlamentu na Uchodźstwie w Dharamsali

Tybetański Parlament na Uchodźstwie – jednoizbowy[1] parlament emigracyjny podległy Centralnemu Rządowi Tybetańskiemu w Indiach.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Jest sukcesorem powstałego w latach 70. XIX wieku Zgromadzenia Narodowego[2]. Został utworzony 2 września 1960[3] przez XIV Dalajlamę Tenzina Gjaco jako Komisja Tybetańskich Przedstawicieli Ludowych (w latach 1979[4] – 2006 Tybetańskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych, obecna nazwa od 2006[5]). Jego powstanie poprzedziły trwające blisko rok rozmowy i negocjacje z indyjskim rządem. Posłowie I kadencji zostali wybrani w zorganizowanych kilka miesięcy wcześniej wyborach[6].

Kadencja początkowo trwała 3 lata, w 1985 wydłużono ją jednak do 5 lat[7].

Kompetencje[8][edytuj | edytuj kod]

Uprawnienia i obowiązki Parlamentu określa obecnie Karta Tybetańczyków na Uchodźstwie z 14 czerwca 1991. Obejmują one:

  • wybór członków Kaszagu, a także możliwość odwołania któregokolwiek z nich lub też całego gabinetu
  • przyjmowanie ustaw, uchwał i innych aktów prawnych oraz podejmowanie decyzji politycznych
  • badanie decyzji podejmowanych przez Kaszag pod kątem ich zgodności z ustawami i innymi aktami prawnymi przyjętymi przez Zgromadzenie
  • kontrolowanie finansów administracji emigracyjnej
  • utrzymywanie kontaktów z rządami i parlamentami, a także z organizacjami pozarządowymi w celu zdobywania poparcia dla sprawy Tybetu
  • zapewnienie sprawnego funkcjonowania Zgromadzeń Lokalnych we wszystkich osiedlach diaspory tybetańskiej
  • przeprowadzanie debat na temat problemów Tybetańczyków, zarówno o zasięgu międzynarodowym, ogólnonarodowym, jak i lokalnym
  • przyjmowanie skarg publicznych i petycji społeczności uchodźczej
  • utrzymywanie kontaktu z Tybetańczykami, także tymi mieszkającymi na terenie Chińskiej Republiki Ludowej
  • odgrywanie roli opozycji politycznej

Skład, sposób wyboru i procedura objęcia mandatu[edytuj | edytuj kod]

Obecny, XV Tybetański Parlament na Uchodźstwie liczy 42 członków:

  • po 2 przedstawicieli szkół Ningma, Sakja, Kagju i Gelug oraz 2 deputowanych reprezentujących tradycję Bön
  • po 10 przedstawicieli tybetańskich prowincji Amdo i Kham
  • 8 przedstawicieli prowincji Ü-Tsang
  • 2 przedstawicieli Tybetańczyków mieszkających w Ameryce Północnej
  • 2 przedstawicieli diaspory tybetańskiej mieszkającej w Europie[9]

Liczba członków tybetańskiego parlamentu emigracyjnego w okresie jego funkcjonowania wielokrotnie ulegała zmianom. Chronologię tych zmian ukazuje poniższa tabela[10].

Rok Deputowani
1960 13
1964 17
1969 16
1976 17
1982 12
1991 46
2006 43
2011 42

Deputowani wyłaniani są w wyborach powszechnych. Czynne prawo wyborcze posiadają wszyscy członkowie społeczności uchodźczej, którzy ukończyli 18 lat. Bierne prawo wyborcze przysługuje od 25. roku życia[11].

Nowo wybrani posłowie składają przysięgę według następującej roty:[12]

Będę wypełniał swoje obowiązki jako członek TZPL (TPnU) zgodnie z literą i duchem Karty, w niczym jej nie uchybiając, nie kierując się własnym interesem, strachem, przywiązaniem ani nienawiścią, lecz altruizmem i uczciwością, dokładając wszystkich możliwych starań.

Struktura[edytuj | edytuj kod]

Na czele Parlamentu stoi Przewodniczący, wybierany wraz z zastępcą przez deputowanych na pierwszym posiedzeniu w głosowaniu tajnym[13]. Posłowie pracują w ramach 9 komitetów, z których jeden (Stały Komitet) ma rangę organu konstytucyjnego, reprezentującego legislatywę poza sesjami. Pozostałe komitety to:

  • Komitet Doradztwa Gospodarczego
  • Komitet ds. Edukacji
  • Komitet ds. Opieki Zdrowotnej
  • Komitet ds. Praw Człowieka i Ochrony Środowiska
  • Komitet ds. Rachunków Publicznych
  • Komitet ds. Religijnych i Kulturalnych
  • Komitet ds. Opieki Socjalnej i Osiedli
  • Specjalna Komisja Prawna[14]

Organizacją prac TPnU zajmuje się Sekretariat z Sekretarzem Parlamentarnym na czele. Do obowiązków tej instytucji należy opracowywanie procedur parlamentarnych i przygotowywanie relacji z przebiegu obrad. Szczegółowe sprawozdanie z każdej sesji jest publikowane w wydawanym przez Sekretariat Biuletynie Wiadomości (około 250 stron)[15], kolportowanym następnie wśród diaspory.

Funkcjonowanie[edytuj | edytuj kod]

TPnU pracuje w systemie sesyjnym. Co roku zwołuje się dwie sesje zwyczajne – zimową (w marcu) i letnią (w sierpniu). Dalajlama ma także prawo zwołać sesję nadzwyczajną[16]. Sesje trwają od 10 do 15 dni[17]. Porządek obrad najczęściej składa się z następujących punktów:

  • Godzina Pytań
  • Wystąpienia członków Kaszagu (kalonów) i poszczególnych posłów
  • Uchwalanie aktów prawnych
  • Głosowania nad przyznaniem dotacji i kontrola finansów publicznych
  • Prace nad rozmaitymi budżetami
  • Debaty nad wnioskami i wystąpieniami[18]

Przewodniczący[19][edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Exile as challenge: the Tibetan diaspora. Books.google.pl. s. 157. [dostęp 2010-08-14]. (ang.).
  2. Human rights and refugees. Books.google.pl. s. 99. [dostęp 2010-08-14]. (ang.).
  3. Tenzin Gjaco: Wolność na wygnaniu. Autobiografia. Warszawa: Świat Książki, 1999, s. 164. ISBN 83-7227-376-6.
  4. Exile as challenge: the Tibetan diaspora. Books.google.pl. s. 154. [dostęp 2010-08-13]. (ang.).
  5. Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009. Tpprc.org. s. 66. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
  6. Tibet handbook. Books.google.pl. s. 682. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
  7. Exile as challenge: the Tibetan diaspora. Books.google.pl. s. 155. [dostęp 2010-08-14]. (ang.).
  8. TYBETAŃSKIE ZGROMADZENIE PRZEDSTAWICIELI LUDOWYCH. Sft.org.pl. [dostęp 2010-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 stycznia 2010)]. (pol.).
  9. Election Commission Announces Final Results of Elections. Tibet.net. [dostęp 2011-04-28]. (ang.).
  10. Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009. Tpprc.org. s. 15. [dostęp 2010-08-14]. (ang.).
  11. The Tibetan government-in-exile: politics at large. Books.google.pl. s. 100. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
  12. TYBETAŃSKIE ZGROMADZENIE PRZEDSTAWICIELI LUDOWYCH. Sft.org.pl. [dostęp 2010-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 stycznia 2010)]. (pol.).
  13. Tibet – Constitution. Unibe.ch. [dostęp 2010-08-14]. (ang.).
  14. Komitety Tybetańskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych. Sft.org.pl. [dostęp 2010-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2010)]. (pol.).
  15. Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009. Tpprc.org. s. 64. [dostęp 2010-08-16]. (ang.).
  16. TYBETAŃSKIE ZGROMADZENIE PRZEDSTAWICIELI LUDOWYCH. Sft.org.pl. [dostęp 2010-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 stycznia 2010)]. (pol.).
  17. Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009. Tpprc.org. s. 57. [dostęp 2010-08-16]. (ang.).
  18. Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009. Tpprc.org. s. 58. [dostęp 2010-08-16]. (ang.).
  19. Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009. Tpprc.org. [dostęp 2010-08-13]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]