Ułanowice
50°39′47″N 21°22′36″E/50,663056 21,376667| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
223[2] |
| Strefa numeracyjna |
15 |
| Kod pocztowy |
27-640[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TSA |
| SIMC |
0796341[4] |
Położenie na mapie gminy Klimontów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego  | |
| 50°39′47″N 21°22′36″E/50,663056 21,376667[1]
| |
Ułanowice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, w gminie Klimontów[4][5].
Parafia Olbierzowice.
Część wsi położona wzdłuż bezimiennego dopływu Koprzywianki jest na planowanym obszarze Natura 2000 – Ostoja Żyznów.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś w 1418 r. była własnością Stefana de Vlanouicze. O wsi pod nazwą „Wlyanowicze” wspominał również Jan Długosz w Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis napisanej w latach 1470–1480 (tom II, s. 347). Wieś w tym czasie była własnością szlachcica herbu Syrokomla z której płacił dziesięcinę plebanowi w Olbierzowicach. Długosz pisze, że we wsi byli również chłopi mający łany kmiece oraz zagrodnicy. Istniała również karczma.
Według regestru poborowego z 1578 roku z wsi „Ulanowicze” podatki płacili:
- Fryderyk Mozgawa za 2 osadników, 1 łanu, 3 zagrodników z rolą, 2 komorników;
- Jan Mozgawa za 1 osadnika, 1/2 łanu, 5 zagrodników z rolą, 2 komorników;
- Ulanowscy zwani Tuczkowie za 1/2 łana;
- J. Ulanowski Gembka za 1/2 łana oraz 1 biednego.
Od połowy XVI wieku do początków XVII wieku wieś znajdowała się w rękach arian[6].
W 1629 roku podatki z wsi płacili:
- Stanisław Mroczek za 0,5 łana 8 złotych polskich i 4 grosze,
- Jan Ułanowski za 0,5 łana 1 złoty polski i 8 groszy[7].
W 1741 jako właściciel Ułanowic wymieniany jest cześnik dobrzyński Andrzej Krzesimowski.[8].
W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów (I Rzeczpospolita) wieś do 1795 r. wchodziła w skład powiatu sandomierskiego w województwie sandomierskim.
Po III rozbiorze wieś znajdowała się najpierw (lata 1795–1803) w cyrkule sandomierskim w prowincji Nowa Galicja Cesarstwa Austriackiego, a następnie (lata (1803–1809) w cyrkule kieleckim.
W latach 1810–1815 wieś znajdowała się w zgromadzeniu gminnym w powiecie sandomierskim, departament radomski Księstwa Warszawskiego.
Po roku 1815 wieś dalej w składzie powiatu sandomierskiego w Obwodzie sandomierskim wchodziła w skład województwa sandomierskiego w Królestwie Polskim będącym w unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim.
W 1827 r. wieś liczyła 17 domów i 121 mórg.
Po reformie administracji Królestwa Polskiego w 1837 wieś wchodziła w skład nowo utworzonego Okręgu sandomierskiego w powiecie sandomierskim w guberni sandomierskiej.
Po kolejnej reformie w 1844 wieś znajdowała się w gminie Górki, następnie dalej w Okręgu sandomierskim w powiecie sandomierskim w nowej guberni radomskiej. Stan ten trwał do 1915 r.
W 1885 roku folwark Ułanowice obejmował 573 morgi, w tym: 346 mórg gruntów ornych i ogrodów, 51 mórg łąk, 44 morgi pastwisk, 116 mórg lasu, 16 mórg nieużytków. Składał się z 11 budynków drewnianych, w tym starego modrzewiowego dworu. W folwarku była również gorzelnia. Wieś Ułanowice zamieszkiwało 24 osadników gospodarujących na 132 morgach.
W okresie I wojny światowej po porażkach armii rosyjskiej, wieś w latach 1915–1918 znajdowała się na obszarze okupowanym przez Austro-Węgry zwanym Generalnym Gubernatorstwem Lubelskim.
Po odzyskaniu niepodległości w II Rzeczypospolitej wieś wchodziła w skład gminy Jurkowice w powiecie sandomierskim w województwie kieleckim. Według spisu z 1921 roku liczba ludności wynosiła:
- folwark Ułanowice – 5 domów i 109 mieszkańców, w tym 15 wyznania mojżeszowego,
- wieś Ułanowice – 22 domy i 171 mieszkańców[9].
Po przegranej kampanii wrześniowej w 1939 r. wieś w latach 1939–1944 znalazła się pod okupacją III Rzeszy w utworzonym Generalnym Gubernatorstwie w Dystrykcie radomskim w powiecie opatowskim. 1 marca 1943 wieś liczyła 331 mieszkańców[10].
W 1944 r. ostatni właściciel majątku Ułanowice, Stefan Chajęcki zostaje zmuszony do opuszczenia Ułanowic. Majątek przez nową władzę został rozparcelowany pomiędzy dawnych chłopów folwarcznych z majątku Ułanowice.
W czasie walk na przyczółku sandomiersko-baranowskim w 1944 r. wieś ucierpiała w znacznym stopniu. Spaleniu uległ dwór, gorzelnia, część folwarku oraz znaczna część wsi.
W PRL wieś, w składzie gminy Jurkowice, ponownie znalazła się w powiecie sandomierskim w województwie kieleckim. Reforma z 1954 r. umieściła ją w gromadzie Jurkowice. Po kolejnej reformie w 1973 r. znalazła się w gminie Klimontów, zaś w 1975 r. wraz z gminą Klimontów – w nowo utworzonym województwie tarnobrzeskim.
W III Rzeczypospolitej po kolejnej reformie w 1998 r. wieś wraz z gminą Klimontów jeszcze raz znalazła się w powiecie sandomierskim, w województwie świętokrzyskim.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 142868
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 16-17 [dostęp 2022-05-21]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1314 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ St. Chmielnicki, Olbierzowice i parafia Olbierzowice, Olbierzowice 1929, odbito w „Drukarni Nowoczesnej” w Sandomierzu.
- ↑ Zbigniew Anusik „Własność ziemska w powiecie sandomierskim w roku 1629”, Przegląd Nauk Historycznych 2012, R. XI, NR 2, s. 72.
- ↑ Adam Boniecki "Herbarz Polski; część I: Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. T. 13" Warszawa 1903, s. 3.
- ↑ Wacław Skarbimir Laskowski „Słownik krajoznawczy powiatu sandomierskiego”' Sandomierz 1929, s. 63.
- ↑ Jerzy Władysław Więckowski, red. naukowa Alina Fitowa „Podobwód Armii Krajowej Klimontów „CZEREMCHA” (zarys dziejów)”, PHU SzostakDruk, Staszowskie Towarzystwo Kulturalne, Wydanie I, Kraków 2009, s. 38.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ułanowice, w XV wieku Wlyanowicze, 1578 roku Ulanowicze, wieś i folwark..., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 792.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Derwich: Materiały do słownika historyczno-geograficznego dóbr i dochodów dziesięcinnych benedyktyńskiego opactwa św. Krzyża na Łysej Górze do 1819. Wrocław: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR) w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego i SILESIA s. c., 2000. ISBN 83-904219-4-1.
- Filip Sulimierski (red. naczelny), Bronisław Chlebowski (red.), Józef Krzywicki (współudział): Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Nakładem Władysława Walewskiego do końca tomu X. Od tomu XI, z zasiłku Kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowem imienia D-ra Mianowskiego. Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Druk „WIEKU” Nowy-Świat Nr 61, 1902.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Części wsi |
|
| Kolonie | |
| Kolonie wsi |
|
| Osady |
