Uakari
| Cacajao | |||
| Lesson, 1840[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – uakari czerwono-biały (Cacajao calvus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Parvordo | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
uakari | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Simia melanocephalus Humboldt, 1812 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Uakari[10] (Cacajao) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny saki (Pitheciinae) w obrębie rodziny sakowatych (Pitheciidae).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki zamieszkujące tropikalne lasy deszczowe Niziny Amazonki (Brazylia, Kolumbia, Peru, Wenezuela)[11][12][13].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała samic 36–57 cm, samców 38–56 cm, ogona 14–21 cm; masa ciała samic 1,9–3 kg, samców 1,9–4,5 kg[12][14].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1840 roku francuski chirurg i zoolog René Lesson w książce swojego autorstwa o tytule Species des mammifères bimanes et quadrumanes[1]. Na gatunek typowy Lesson wyznaczył (oznaczenie monotypowe) uakari czarnogłowego (C. melanocephalus).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Cacajao: port. cacajão „uakari”, od tupi cacajao lokalnej nazwa uakari czarnogłowego w niektórych częściach Brazylii i Wenezueli[15].
- Brachyurus (Brachypus): gr. βραχυς brakhus „krótki”; ουρα ourα „ogon”[16]. Gatunek typowy: Brachyurus ouakary Spix, 1823.
- Cercoptochus: gr. κερκος kerkos „ogon”; πτωχος ptōkhos „kucający”[17]. Gatunek typowy: Simia melanocephalus Humboldt, 1812.
- Ouakaria (Uacaria, Uakeria): autochtoniczna nazwa uakari na określenie krótkoogoniastej małpy używana w Amazonii[18]. Gatunek typowy: Ouakaria spixii J.E. Gray, 1849 (= Brachyurus ouakary Spix, 1823).
- Cothurus: gr. κoθουρος kothouros „z uciętym ogonem”[19].
- Neocothurus: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Cothurus Palmer, 1899[20]. Nowa nazwa dla Cothurus Palmer, 1899.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą w zależności od ujęcia systematycznego następujące gatunki[21][14][11][10]:
- Cacajao calvus (I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1847) – uakari czerwono-biały
- Cacajao amuna F.E. Silva, do Amaral, Roos, Bowler, Röhe, Sampaio, Janiak, Bertuol, Santana, J.S. Silva, Rylands, Gubili, Hrbek, McDevitt & Boubli, 2022
- Cacajao rubicundus (I. Geoffroy Saint-Hilaire & Deville, 1848) – uakari szkarłatny
- Cacajao ucayalii O. Thomas, 1928 – uakari czerwony
- Cacajao novaesi Hershkovitz, 1987 – uakari łysy
- Cacajao melanocephalus (Humboldt, 1812) – uakari czarnogłowy
- Cacajao hosomi Boubli, M.N.F. Silva, Amado, Hrbek, Pontual & Farias, 2008 – uakari amazoński
- Cacajao ayresi Boubli, M.N.F. Silva, Amado, Hrbek, Pontual & Farias, 2008 – uakari dżunglowy
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Młodszy homonim Brachyurus G. Fischer, 1813 (Cricetidae).
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Brachyurus G. Fischer, 1813.
- ↑ Nieuzasadniona poprawka Ouakaria J.E. Gray, 1849.
- ↑ Nowa nazwa dla Brachyurus Spix, 1823; młodszy homonim Cothurus Champion, 1891 (Coleoptera).
- ↑ Nowa nazwa dla Cothurus Palmer, 1899.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Ouakaria J.E. Gray, 1849.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b R.P. Lesson: Species des mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d'un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 176. (fr.).
- ↑ J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 11. (łac.).
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 338, 1825. (ang.).
- ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 41. (niem.).
- ↑ J.E. Gray. On some new or little-known species of Monkeys. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 17, s. 9, 1849. (ang.).
- ↑ W.H. Flower & R. Lydekker: An introduction to the study of mammals living and extinct. London: A. and C. Black, 1891, s. 712. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Catalogus Mammalium tarn viventium quam fossilium. „Science”. New Series. 10, s. 493, 1899. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Some new generic names of mammals. „Science”. New Series. 17, s. 873, 1903. (ang.).
- ↑ M.C. McKenna & S.K. Bell: Classification of mammals above the species level. Nowy Jork: Columbia University Press, 1997, s. 354. ISBN 978-0-231-11013-6. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 41. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 210. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b S.F. Ferrari, L.M. Veiga, L.P. Pinto, L.K. Marsh, R.A. Mittermeier & A.B. Rylands: Family Pitheciidae (Titis, Sakis and Uacaris). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 481–483. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cacajao. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-07].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 136–137. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 149.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 144.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 172.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 489.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 201.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 452.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 71–718, seria: North American Fauna. (ang.).