Uczeń Polski

Uczeń Polski

Pierwszy numer „Ucznia Polskiego”: strona tytułowa
Państwo	Polska
Pierwszy numer	1979
Ostatni numer	1989
OCLC	717004918

Pierwszy numer trzeciej i ostatniej serii „Ucznia Polskiego”: strona tytułowa

Tomasz Mickiewicz i Wojciech Ciszewski podczas wizyty Ojca Św. w czerwcu 1979

Kongres Federacji Młodzieży Szkolnej, SGGW-AR, 1981 rok

Uczeń Polski – niezależne pismo młodzieży szkolnej, wydawane poza cenzurą w latach 1979–1989.

Historia

Pismo założone zostało przez uczniów warszawskich szkół średnich z Mokotowa (Wojciech Dutkiewicz, Piotr Kapuściński, Zbigniew Karaczun) i z Żoliborza (Wojciech Ciszewski, Tomasz Mickiewicz, Piotr Rogóyski). Prace redakcyjne rozpoczęły się jesienią 1978 roku, a pierwszy numer ukazał się drukiem w połowie 1979 roku. Od roku szkolnego 1980/81 w pracach redakcji uczestniczyli Tomasz Sokolewicz i Maciej Igielski. Od lipca 1981 pismo było afiliowane przy Krajowej Komisji Koordynacyjnej Niezależnego Zrzeszenia Studentów, a od października 1981 „Uczeń Polski” stał się pismem Federacji Młodzieży Szkolnej. Do grudnia 1981 spotkania redakcji odbywały się głównie w domu rodzinnym Tomasza Mickiewicza w Warszawie przy ul. Mierosławskiego 1. Adresem redakcji podawanym w stopce pisma było mieszkanie Andrzeja Czumy, rzecznika Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela.

Pierwsze numery pisma wydrukowało techniką offsetową Wydawnictwo Młoda Polska, a następne drukarnie ROPCiO w Lublinie i w Warszawie. Od maja 1980 do kwietnia 1981 pismo drukowane było metodą sitodrukową w ówczesnym mieszkaniu Piotra Rogóyskiego na Żoliborzu przy ul. generała Zajączka 27. Od kwietnia do listopada 1981 druk odbywał się w drukarni offsetowej kaliskiej „Solidarności”. Po wprowadzeniu stanu wojennego redagowanie „Ucznia Polskiego” przejął Krzysztof Czuma przy współpracy Macieja Kuleszy i Ireny Szymczak-Cieślińskiej. W tym składzie redakcji pismo wydawano do 1984 roku. Druk odbywał się na powielaczu białkowym w piwnicy domu przy ul. Mianowskiego 10, w którym znajdowało się mieszkanie Macieja Kuleszy.

W latach 1988–1989 ukazały się kolejne trzy numery pisma. Ostatnią redakcję tworzyli Jarosław Włodarczyk i Piotr Suffczyński, a w ostatnim roku ukazywania się „Ucznia” do redakcji dołączyli Piotr Kraśko i Wawrzyniec Rymkiewicz.

Od chwili swojego powstania „Uczeń Polski” był związany ideowo i organizacyjnie z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Mottem pisma była dewiza: „Milsza mi niebezpieczna wolność niż bezpieczna niewola” (Rafał Leszczyński, XVI w.). W winiecie pisma znajdowała się otwarta książka przedstawiająca orła w koronie i kotwicę – symbol Polski Walczącej. Pismo poruszało tematykę życia szkolnego (np. „Kodeks Ucznia”, niezależne harcerstwo, wybory do samorządu szkolnego), publikowało artykuły odkłamujące historię Polski oraz korygujące podręczniki szkolne, komentowało bieżące wydarzenia polityczne i społeczne.

W latach 1979-1981 „Uczeń Polski” był pismem o nakładzie i zasięgu dorównującym czołowym pismom niezależnym wydawanym wówczas poza zasięgiem cenzury.

Pseudonimy

Redaktorzy „Ucznia Polskiego” publikowali pod następującymi pseudonimami:

• Wojciech Ciszewski – „Lech Krzemieński”
• Wojciech Dutkiewicz – „Andrzej Rzecki”
• Maciej Igielski – „Marcin Grybowicz”
• Piotr Kapuściński – „Stanisław Rayski”
• Zbigniew Karaczun – „Michał Potocki”
• Tomasz Mickiewicz – „Marek Dominik”,
• Piotr Rogóyski – „Kazimierz Gabin” i „Stefan Grun”
• Tomasz Sokolewicz – „Jędrzej Starobielski”
• Jarosław Włodarczyk – „Junior”
• Piotr Kraśko – „Piotr Michał”

Bibliografia

• Grzegorz Waligóra, Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela 1977–1981, Warszawa 2006, Instytut Pamięci Narodowej, s. 253
• Mateusz Sidor, Lekcje „Ucznia Polskiego”, „Karta” nr 57 (2008), s. 118–135
• Bartłomiej Noszczak, Wagary z Peerelu, „Tygodnik Powszechny” 2011 nr 35, s. 26–27
• Bartłomiej Noszczak, Bibuła nastolatków. Historia drugoobiegowego pisma „Uczeń Polski” (1979–1989) w świetle relacji jego twórców, w: Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku, t. 1, red. Tomasz Kozłowski, Jan Olaszek, Warszawa 2011, Instytut Pamięci Narodowej, s. 119–135.
• Niebezpieczna wolność. „Uczeń Polski” (1979–1989). Fakty, wspomnienia, dokumenty, red. Bartłomiej Noszczak, Warszawa 2013, Instytut Pamięci Narodowej.
• Anita Czupryn, Jak warszawscy licealiści obalali komunę, „Nasza Historia. Polska The Times” 2014 nr 7–8, s. 10–12.

Linki zewnętrzne

• „Uczeń Polski” w katalogu Biblioteki Narodowej
• Encyklopedia Solidarności
• Artykuł w „Tygodniku Powszechnym”
• Relacja z promocji książki pt. Niebezpieczna wolność... – IPN TV Warszawa. pamiec.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].