Uczta Baltazara
Uczta Baltazara – wydarzenie opisane w biblijnej Księdze Daniela (5, 1-31). Babiloński król Baltazar wydał ucztę, podczas której zbezcześcił naczynia ze świątyni Jahwe. Ukazała się wtedy ręka pisząca słowa: mane, tekel, fares. Było to proroctwo zapowiadające upadek Babilonu i śmierć Baltazara, co nastąpiło jeszcze tej samej nocy.
Przebieg uczty[edytuj | edytuj kod]
Babiloński król Baltazar sprosił tysiąc ludzi na ucztę[1]. Obecne były też nałożnice i żony Baltazara. Orientacyjny opis uczty babilońskiej podaje George Rawlinson[2]:
„Zamożni Babilończycy pili duże ilości wina. Ich uczty były wystawne, ale zazwyczaj kończyły się pijaństwem. Często biesiadnicy zachowywali się wtedy w sposób grubiański i nieokrzesany. Ważnym składnikiem uczt była muzyka. Grupy muzykantów wkraczały do sal biesiadnych w chwili gdy było podawane wino. W pomieszczeniach unosiła się woń pachnideł, gdyż Babilończycy uwielbiali perfumy. Potrawy były podawane na złotych i srebrnych naczyniach. Bogate stroje gości, przepiękne dywany i draperie oraz liczni niewolnicy podający do stołu, dopełniali obrazu przepychu i bogactwa”.
Zbezczeszczenie naczyń ze Świątyni Jahwe[edytuj | edytuj kod]
Po rozpoczęciu uczty, gdy biesiadnicy zdążyli zasmakować w winie, Baltazar rozkazał przynieść srebrne i złote naczynia, które Nabuchodonozor zabrał ze świątyni jerozolimskiej. Puchary liturgiczne pochodzące ze świątyni trafiły w ręce babilońskich dostojników i nałożnic królewskich. Pili z nich wino, czcząc bogów Babilonu, czym bezcześcili naczynia zrabowane z Jerozolimy[3].
Stanowiło to obrazę Boga. Naczynia mogły być używane jedynie w świątyni i tylko do wielbienia Jahwe. Nawet kapłani żydowscy musieli pamiętać o zachowywaniu czystości przy korzystaniu z nich[4].
Pismo na ścianie[edytuj | edytuj kod]
Wówczas na ścianie ukazała się dłoń pisząca na tynku ściany słowa Mane, Tekel, Fares. Baltazar bardzo się wystraszył. Zbladł, dygotały mu biodra i kolana. Jego pozorna odwaga i buta ustąpiła miejsce śmiertelnemu przerażeniu[5].
Wezwał wróżbitów by przetłumaczyli napis[6]. Za odczytanie i wyjaśnienie napisu obiecał purpurę, złoty łańcuch i stanowisko trzeciego w kraju. Wszystkie te atrybuty były związane z władzą. Baltazar w ten sposób wyznaczał swojego następcę[7]. Zadanie wydawało się łatwe. Babilon był miejscem gdzie mieszkało wielu magów, astrologów i kapłanów. Posiadał też bogate zbiory różnych zaklęć, tajemnych znaków i rytuałów religijnych. W zamyśle Baltazara powinno to wystarczyć do rozwiązania zagadki. Jednak nikt nie potrafił tego przełożyć ani wyjaśnić. Niepowodzenie największych mędrców państwa spowodowało zaskoczenie wśród króla i jego dostojników[8]. Użyte tu aramejskie słowo מִשְׁתַּבְּשִׁין (szeb-asz') sugeruje wielkie zamieszanie, popłoch, wręcz panikę wśród obecnych. Matka Baltazara poradziła mu, by wezwał Daniela, który kiedyś służył Nabuchodonozorowi. Baltazar uczynił to, choć niezręcznie było mu prosić o pomoc sługę Boga, którego niedawno obraził[9].
Prorok Daniel przypomniał mu losy Nabuchodonozora, jego ojca, który był potężnym władcą, ale za swoją pychę został ukarany przez Najwyższego Boga. Mimo że Baltazar wiedział o tym, postąpił butnie i lekkomyślnie, co będzie go drogo kosztować. Daniel przełożył treść tajemniczego napisu i oznajmił królowi: MENE, MENE, TEKEL, FARES. Policzono, Policzono, Zważono, Rozdzielono. Takie jest znaczenie poszczególnych wyrazów:
- MENE – Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres.
- TEKEL – zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki.
- FARES – twoje królestwo uległo podziałowi; oddano je Medom i Persom.
Śmierć Baltazara[edytuj | edytuj kod]
W tym czasie Persowie i Medowie na czele z królem Dariuszem oblegali Babilon, który jeszcze tej samej nocy upadł. Baltazara (zgodnie z proroctwem) zabito[10].
Uczta Baltazara w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Postać Baltazara jest pierwowzorem buty i bezduszności władcy. Jego uczta to metafora mrocznej biesiady, poprzedzającej tragiczne wydarzenia. Symbolizuje też ukaraną pychę.
Uczta jest motywem przewodnim wielu utworów i dzieł artystycznych.
- ok. 1635: obraz Rembrandta Uczta Baltazara
- 1745: Oratorium Belshazzar, którego autorem jest Georg Friedrich Händel
- 1750: Obraz A Festa de Baltazar (Uczta Baltazara). Jego twórca jest malarz Francesco Fontebasso[11].
- 1815: Utwór poetycki Vision of Belshazzar (Wizja Baltazara), którego autorem jest Lord Byron. Poemat występuje w zbiorze Pieśni Hebrajskich.
- 1821: Obraz Belshazzar's Feast (Uczta Baltazara). Autorem jest angielski malarz John Martin.
- Dekada lat 20. XIX wieku: Heinrich Heine pisze wiersz Belsazar[12].
- 1817–1843: Nieukończony obraz Belshazzar's Feast (Uczta Baltazara). Autorem jest amerykański malarz Washington Allston.
- 1860: Kantata Belshazzar's Feast. The Fall of Babylon: A Dramatic Cantata in Ten Scenes (Uczta Baltazara. Upadek Babilonu: Dramatyczna Kantata w Dziesięciu Scenach). Autorem jest amerykański pisarz epoki Wojny Secesyjnej George Frederick Root
- 1906: Instrumentalny utwór Belsazars gästabud (Uczta Baltazara). Autorami są Finowie: pisarz Hjalmar Procopé i kompozytor Jean Sibelius[13]
- 1916: 1 z 4 wątków filmu Nietolerancja D.W. Griffitha opisuje upadek króla Baltazara poprzedzony wystawioną przez niego ucztą.
- 1931: kantata Belshazzar's Feast (Uczta Baltazara) Williama Waltona
- 1952: Powieść Tadeusza Brezy Uczta Baltazara.
- 1954: Polski film Uczta Baltazara. Reżyserem jest Jerzy Zarzycki[14]
- 1957: Piosenka Belchazaar (Baltazar), której autorem jest Johnny Cash grający wówczas w zespole Tennessee Two. Była również nagrana przez Boba Dylana w 1967 w ramach tworzenia albumu The Basement Tapes)
- 1983–1984: Instalacja artystyczna Belshazzar's Feast, the Writing on Your Wall (Uczta Baltazara. Napis na Twojej Ścianie), stworzona przez Susan Hiller[15]
- 1998: Piosenka God’s Magic Finger (Palec Boży) skomponowana przez zespół The Residents i wydana na albumie Wormwood: Curious Stories from the Bible (Piołun: Niezwykłe opowieści biblijne)
- 2021: Utwór The Writing On The Wall (Pismo na ścianie) heavymetalowego zespołu Iron Maiden
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dn 5,1 w przekładach Biblii.
- ↑ The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World: Babylonia, Media and Persia s. 221
- ↑ Dn 5,2-4 w przekładach Biblii.
- ↑ Iz 52,11 w przekładach Biblii.
- ↑ Dn 5,5-6 w przekładach Biblii.
- ↑ Dn 5,7 w przekładach Biblii.
- ↑ Formalnie królem był Nabonid, a Baltazar jako jego syn, drugi w Babilonie
- ↑ Dn 5,8-9 w przekładach Biblii.
- ↑ Dn 5,10-16 w przekładach Biblii.
- ↑ Dn 5,30 w przekładach Biblii.
- ↑ b62.grono.net
- ↑ tekst wiersza Belsazar
- ↑ charakterystyka utworu Belsazars gästabud
- ↑ film Uczta Baltazara w bazie filmów
- ↑ Tate Collection | Belshazzar's Feast, the Writing on Your Wall
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- George Rawlinson The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World
- Zenon Ziółkowski, Spotkania z Biblią, Księgarnia świętego Wojciecha, Poznań 1969
- Lesley Adkins, Runą mury Babilonu, Amber 2004 ISBN 83-241-2349-0
- Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985, str. 1225.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Piąty rozdział Księgi Daniela w przekładzie Biblii Tysiąclecia
- Opis 5 rozdziału księgi Daniela (ang.)
- Opis 5 rozdziału księgi Daniela (niem.)
- Pełny tekst na Cylindrze Cyrusa. livius.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-11)]. (ang.)