Ulica Józefa Poniatowskiego w Katowicach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica księcia Józefa Poniatowskiego
Śródmieście
Ilustracja
Ulica Józefa Poniatowskiego na wysokości willi Tadeusza Michejdy
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

468 m[1]

Przebieg
↑ ul. Marcina Szeligiewicza
światła 0m ul. Tadeusza Kościuszki
60m ul. Marii Skłodowskiej-Curie
150m ul. gen. Józefa Zajączka
230m ul. J. Kilińskiego
340m ul. Bartosza Głowackiego
465m ul. Barbary
światła 468m ul. Mikołowska
↓ ul. Strzelecka
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „ulica księcia Józefa Poniatowskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica księcia Józefa Poniatowskiego”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica księcia Józefa Poniatowskiego”
Ziemia50°15′04,0″N 19°00′36,9″E/50,251119 19,010262
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica księcia Józefa Poniatowskiego w Katowicach − jedna z ważniejszych ulic w katowickiej dzielnicy Śródmieście.

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą generała Tadeusza Kościuszki i ulicą Marcina Szeligiewicza. Następnie krzyżuje się z ulicami Marii Skłodowskiej-Curie, generała Józefa Zajączka, J. Kilińskiego i Bartosza Głowackiego. Kończy swój bieg za ulicą Barbary; przy skrzyżowaniu z ulicą Mikołowską i ulicą Strzelecką.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Przy ul. Józefa Poniatowskiego znajdują się następujące historyczne obiekty:

  • Zespół familoków kopalni „Wujek” (ul. J. Poniatowskiego 1, 3, 5, 7, 9, 11), zbudowany na początku XX wieku w stylu historyzmu, secesji, modernizmu[2].
  • Kamienica mieszkalna (ul. J. Poniatowskiego 13)[2].
  • Budynek dawnej Szkoły Policyjnej (ul. J. Poniatowskiego 15), zbudowany według projektu architekta Mariana Łobodzińskiego[3] w stylu modernizmu[2]. Budowa, rozpoczęta we wrześniu 1925 r. została ukończona w listopadzie roku 1926. Jej koszt wynosił 430 000 złotych.[4] Obecnie mieści się w nim Śląski Uniwersytet Medyczny.
  • Trzypiętrowe murowane domy mieszkalne − Dom Uchodźców Śląskich (ul. J. Poniatowskiego 16, 16a, 16b, ul. J. Kilińskiego 19)[2], wzniesione po 1922, posiadające dachy pokryte eternitem; wartość każdego z budynków na dzień 1 września 1939 wynosiła 360 000 złotych[5]. W latach 1921−1922 pod numerem 16 zbudowano Dom Uchodźców Śląskich[3] (oddano go do użytku w 1925). W latach 1925−1959 mieszkał w nim Stanisław Mastalerz, powstaniec śląski. Informuje o tym, umieszczona na fasadzie budynku, tablica pamiątkowa[6]. Na fasadzie istnieje także tablica, upamiętniająca księdza arcybiskupa Szczepana Wesołego, delegata Prymasa Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji; w budynku urodził się i mieszkał w latach 1926−1943[7].
  • Kamienica mieszkalna (ul. J. Poniatowskiego 17)[2].
  • Historyczna willa z ogrodem (ul. J. Poniatowskiego 18, róg z ul. Jana Kilińskiego 40), wzniesiona w 1925 w stylu modernistycznym[2].
  • Willa własna Tadeusza Michejdy (ul. J. Poniatowskiego 19), wpisana do rejestru zabytków 30 grudnia 1991 (nr rej.: A/1446/91, A/721/2020[8])[9]), wzniesiona w latach 1926−1930 jako dom inżyniera Tadeusza Michejdy, według jego projektu z 1923. Została wybudowana w stylu modernizmu z elementami funkcjonalizmu[10].
  • Willa z ogrodem (ul. J. Poniatowskiego 20, ul. gen. J. Zajączka 16), wzniesiona w 1925 w stylu modernistycznym[2].
  • Willa bliźniacza z ogrodem (ul. J. Poniatowskiego 22, ul. gen. J. Zajączka 17), wzniesiona w 1925 w stylu modernistycznym[2].
  • Willa z ogrodem − obecnie siedziba Rady Izby Notarialnej w Katowicach (ul. J. Poniatowskiego 23, róg z ul. gen. J. Zajączka), wzniesiona w 1924 w stylu modernistycznym[2].
  • Willa z ogrodem (ul. J. Poniatowskiego 24, róg z ul. gen. J. Zajączka), wzniesiona w 1924 w stylu modernistycznym[2].
  • Kamienica mieszkalna (ul. J. Poniatowskiego 26, 28, 30), zbudowana w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[2].
  • Willa z ogrodem dyrektora przedwojennej firmy "Lignoza" (ul. J. Poniatowskiego 29), wybudowana w 1925 w stylu modernizmu[2]. Obecnie należy do Wyższego Urzędu Górniczego. Mieści się w niej m.in. Izba Tradycji Wyższego Urzędu Górniczego im. Jana Szczerbińskiego[11].
  • Budynek biurowy (ul. Poniatowskiego 31, narożny z ul. T. Kościuszki), siedziba Wyższego Urzędu Górniczego.
  • Kamienica mieszkalna (ul. J. Poniatowskiego 34, róg z ul. M. Skłodowskiej-Curie i ul. T. Kościuszki)[2].

W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922)[12] i w latach niemieckiej okupacji Polski (1939−1945) ulica nosiła nazwę Seydlitzstraße[13][14].

Przy ul. J. Poniatowskiego swoją siedzibę mają: Śląski Uniwersytet Medyczny, Biblioteka Główna Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Administracja Osiedla „Haperowiec i Śródmieście”[15], przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach − Filia nr 4[16], Rada Izby Notarialnej[17], Wyższy Urząd Górniczy i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej.

W 2008 na fasadzie budynku na rogu ul. generała Tadeusza Kościuszki i ul. księcia Józefa Poniatowskiego 34 odsłonięto tablicę, poświęconą aktorce Aleksandrze Śląskiej, która w tej kamienicy się urodziła i wychowała.

Dnia 3 sierpnia 2010 ulicą prowadziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010.

Stara grusza[edytuj | edytuj kod]

Budynek na rogu ul. Kościuszki i ul. Poniatowskiego 34 (grusza rosła na wysepce po lewej, przez którą przechodzi para z wózkiem i dzieckiem)

Na wysepce na końcu ulicy, na wysokości kamienicy nr 34, w odległości ok. 15 m od ulicy Tadeusza Kościuszki, przez wiele lat rósł egzemplarz gruszy pospolitej. Dnia 23 kwietnia 1954 r. decyzją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie (nr R. L. 13b/54) nadano jej status pomnika przyrody. Drzewo miało wówczas wysokość ok. 15 m i obwód w pierśnicy 195 cm. Jego wiek oceniano wtedy na ok. 200 lat. Wyrosło więc być może jeszcze w XVIII w., zapewne na dawnej między śródpolnej[18].

Przez wiele następnych lat charakteryzowało się ono dobrą żywotnością. Oglądać je można było m.in. w jednym z ujęć w filmie „Krzyż Walecznych” Kazimierza Kutza z 1958 r.[18] (nowela Pies). Znało ją wiele pokoleń katowiczan. Pogorszenie kondycji zdrowotnej drzewa nastąpiło w latach 80. XX w., kiedy przebudowa skrzyżowania i poszerzenie jezdni kosztem wysepki drastycznie zmniejszyły jego obszar życiowy[19]. W 1990 r. jego korona była uszkodzona w 25-50%. Wiosną 1995 r. znaczna część korony nie pokryła się liśćmi, a na pniu pojawił się grzyb, tj. żółciak siarkowy. W marcu 1996 r., po uprzednim uchyleniu ochrony prawnej, grusza została wycięta, ponieważ zagrażała bezpieczeństwu użytkowników drogi[18].

Willa Tadeusza Michejdy
Zabytkowa kamienica przy ul. Poniatowskiego 34

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
  3. ↑ a b Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 33. ISBN 978-83-7729-021-7.
  4. ↑ * Nałęcz-Gostomski Władysław: Dzieje i rozwój Wielkich Katowic jako ośrodka górnośląskiego przemysłu i stolicy autonomicznego Województwa Śląskiego, wyd. Magistrat Wielkich Katowic, Katowice 1926, s. 115;
  5. ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 183. ISBN 83-913341-0-4.
  6. ↑ Zdjęcie tablicy w Wikimedia Commons: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Katowice_-_tablica_Stanisław_Mastalerz.jpg
  7. ↑ Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice. www.katowice.uw.gov.pl. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)]. (pol.).
  8. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 30 października 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-10-30]
  9. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2011-06-27].
  10. ↑ Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
  11. ↑ Portal wnp.pl/górnictwo (12.12.2017) [1]
  12. ↑ J. Lipońska-Sajdak, Katowice wczoraj. Kattowiz gestern, Gliwice 1995, s. 5.
  13. ↑ Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  14. ↑ Straßenverzeichnis aller Straßen von Kattowitz. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-12)]. (niem.).
  15. ↑ Administracja Osiedla „Haperowiec i Śródmieście”. www.katalog.pf.pl. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-09)]. (pol.).
  16. ↑ Miejska Biblioteka Publiczna Filia nr 4. www.katalog.pf.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
  17. ↑ Rada Izby Notarialnej. www.katalog.pf.pl. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-26)]. (pol.).
  18. ↑ a b c Barbara M. Buszman: Historia pomnikowej gruszy, w: „Przyroda Górnego Śląska” nr 11, wiosna 1998, s. 13
  19. ↑ Aleksander Żukowski: Wspomnienia o pomnikowych drzewach (cz. 2), w: „Przyroda Górnego Śląska” nr 32, lato 2003, s. 13

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
  • Katowice - Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 22.
  • Katowice 1865–1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1978, s. 235.
Wybrane ulice i place Śródmieścia w Katowicach
Ulice
Place i skwery
Nieistniejące

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Józefa_Poniatowskiego_w_Katowicach&oldid=73148020”