Ulica Warszawska w Białymstoku
| Bojary, Piasta II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
ok. 1610 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Aleksandrowska | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Białegostoku  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 53°07′51,3″N 23°10′24,2″E/53,130920 23,173390
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Warszawska – ulica na osiedlach Bojary i Piasta II w Białymstoku, ciągnąca się od ul. Henryka Sienkiewicza do ul. Piastowskiej[2].
Pochodzenie nazwy[edytuj | edytuj kod]
Nazwa ulicy nawiązuje do nazwy miasta stołecznego Warszawa.
Historia głównej ulicy Bojar[edytuj | edytuj kod]
Białystok przeżył swój ponowny rozkwit począwszy od roku 1832, kiedy to wysokie cło na wyroby tekstylne wwożone do carskiej Rosji, wprowadzone po powstaniu listopadowym, skłoniło wielu fabrykantów z Łodzi i Zgierza do uruchomienia produkcji w Białymstoku. W ciągu pół wieku miasto stało się jednym z większych ośrodków przemysłu włókienniczego na terenach ówczesnej Rosji.
Wokół pałacu Branickich i Starego Miasta rozpoczęły rozrastać się chaotycznie przedmieścia - również Bojary. Mieszkańcy nowych dzielnic, ubodzy imigranci ze wsi, przybywali wraz z całym bagażem wiejskich tradycji: rozplanowaniem domów, z tradycyjnymi zachowaniami i sposobem życia. Ludzie ci pochodzili z różnych regionów, czego konsekwencją była duża różnorodność typów wznoszonych budynków.[3]
Podczas drugiej wojny światowej jednym z aspektów polityki niemieckiej na terenach okupowanych w Polsce była likwidacja materialnego dziedzictwa kulturalnego. Nie zaliczano do niego dziewiętnastowiecznych drewnianych dzielnic, dlatego Bojary dość szczęśliwie przetrwały okupację niemiecką. To co niemieckim okupantom wydawało się obojętne, powojenne, popierane przez sowiecką Rosję, władze uznały za poważne zagrożenie. Dziewiętnastowieczne dzielnice - wspólnoty indywidualnych jednorodzinnych gospodarstw zupełnie nie przystawały do oficjalnie preferowanego modelu organizacji życia społecznego. Wszystko, co miało jakiekolwiek indywidualne cechy, musiało ulec likwidacji. Lata osiemdziesiąte XX wieku to wśród architektów moralny i estetyczny kryzys.
Architekci spostrzegli, że Bojary, które właśnie zaczęto wyburzać, mają wiele zapomnianych wartości. Pojawiła się idea zachowania dzielnicy w jej ówczesnym kształcie. Seminarium w Hołnach Mejera, poświęcone architekturze regionalnej poparło ją wydając "Manifest Bojarski"[4]. W roku 1989 powiększono obszar ochrony konserwatorskiej na Bojarach, co spowodowało sprzeciw mieszkańców. Doprowadziło to do zamrożenia działań na Bojarach. Dziś spacerując po dzielnicy można poczuć specyficzną, atmosferę tego miejsca – wsi w mieście.
Otoczenie[edytuj | edytuj kod]
Przy ulicy Warszawskiej znajduje się wiele zabytkowych budynków i budowli m.in.:[5]
- ul. Warszawska 3 - Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej
- ul. Warszawska 7 - Pałac Tryllingów
- ul. Warszawska 7a - Dom Starodworski
- ul. Warszawska 8 - VI Liceum Ogólnokształcące im. Króla Zygmunta Augusta
- ul. Warszawska 15 - Szpital Położniczo-Ginekologiczny
- ul. Warszawska 19 - Centrum im. Ludwika Zamenhofa
- ul. Warszawska 27 - Kamienica Szturmanów
- ul. Warszawska 29 - Podlaski zarząd okręgowy PCK
- ul. Warszawska 37 - Pałac Cytronów (obecnie Muzeum Historyczne)
- ul. Warszawska 40 - Kamienica Michała Malinowskiego
- ul. Warszawska 42 - Kamienica Świńskiego
- ul. Warszawska 46 - Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne
- ul. Warszawska 46a - Kościół św. Wojciecha
- ul. Warszawska 50 - Katedra Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Białymstoku
- ul. Warszawska 57 - Kamienica Abrama Cytrona
- ul. Warszawska 63 - Kamienica pana Trębickiego, obecnie siedziba Wydziału Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu w Białymstoku
- ul. Warszawska 64 - Zabytkowa kamienica mieszkalna wybudowana przez pierwszego dyrektora Zakładu energetycznego w Białymstoku
- ul. Warszawska 65 - Zabytkowe budynki dawnej Państwowej Wytwórni Wódek[6][7](do 2023 r. mieścił się tutaj II Komisariat Policji w Białymstoku)[8]
Pałac Tryllingów - ul. Warszawska 7[edytuj | edytuj kod]
Helena i Chaim Tryllingowie w roku 1898 rozpoczęli budowę nowej rezydencji. Architektura pałacyku utrzymana była w stylu eklektycznym końca XIX wieku. Przed II wojną światową Tryllingowie sprzedali pałac i wyjechali do Stanów Zjednoczonych, zaś po wojnie, jako mienie opuszczone, przejął go Skarb Państwa.
Szpital Żydowski - ul. Warszawska 15[edytuj | edytuj kod]
Obecnie Szpital ginekologiczno - położniczy. Szpital ufundowany przez Izaaka Zabłudowskiego w roku 1872. Był jedną z najnowocześniejszych placówek medycznych w przedwojennej Polsce, a nawet na świecie. Był on również kolatorem Synagogi Chorszul
Pałacyk Cytronów – ul. Warszawska 37[edytuj | edytuj kod]
Obecnie Muzeum Historyczne. Piękny przykład architektury secesyjnej. Siedzibą muzeum jest XIX - wieczny pałacyk białostockiego fabrykanta Szmuela Cytrona. Częścią ekspozycji stałej muzeum jest makieta XVIII-wiecznego, barokowego Białegostoku. Zostało na niej precyzyjnie odtworzone miasto z czasów tuż po śmierci Jana Klemensa Branickiego.
Kościół ewangelicko-augsburski pw. św. Jana[edytuj | edytuj kod]
Obecnie kościół rzymskokatolicki pw. św. Wojciecha BM przy ul. Warszawska 46a powstał w latach 1909 - 1912 w stylu neoromańskim z czerwonej cegły według projektu architekta Jana Wendde z Łodzi. Świątynia została zbudowana została na planie krzyża greckiego. Prezbiterium jest zamknięte półkolem i ograniczone prostokątnymi zakrystiami. Kościół jest halowy trójnawowy ozdobiony dużym witrażem wykonany w Wiedniu[9].
Pałacyk Cytronów, Szpital Żydowski, Pałac Tryllingów są jednymi z punktów otwartego w czerwcu 2008 r. Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku opracowanego przez grupę doktorantów i studentów UwB - wolontariuszy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku.
- Wybrane stare kamienice i domy:
-
-
-
Katedra Teologii Katolickiej UwB -
-
-
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ T. Fiedorowicz, M. Kietliński, J. Maciejczuk: Białostockie ulice i ich patroni. AP w Białymstoku, 2012. [dostęp 2022-07-02]. (pol.).
- ↑ Miejski system informacji przestrzennej Białegostoku (GIS)
- ↑ Drewniany Białystok - dzielnica Bojary..
- ↑ "Manifest - Karta Bojarska". [dostęp 2009-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-17)].
- ↑ Bojary - historia. [dostęp 2009-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-04)].
- ↑ IPN-KŚZpNP, Siedziba NKWD (1944-1945) [online], Śladami zbrodni [dostęp 2023-09-30] (pol.).
- ↑ Warszawska 65 - Szlak Bojar [online], Białystok - Oficjalny Portal Miasta [dostęp 2023-09-30] (pol.).
- ↑ Redakcja, Komisariat policji już działa w nowym budynku przy ulicy Ogrodowej w Białymstoku (zdjęcia) [online], Kurier Poranny, 16 lutego 2023 [dostęp 2023-09-30] (pol.).
- ↑ Kościół św. Wojciecha BM. [dostęp 2022-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-23)].
.svg){kind=small}