Ulica Wiertnicza w Warszawie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica Wiertnicza w Warszawie
Wilanów Królewski, Wilanów Niski, Sadyba
Ilustracja
Ulica Wiertnicza na wysokości ul. Łowczej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Długość

1,63 km

Poprzednie nazwy

1 Maja

Przebieg
↑ ul. Stanisława Kostki Potockiego
0 m ul. Kolegiacka
100 m ul. Przyczółkowa
światła 160 m pętla Wilanów
światła 270 m ul. Obornicka
550 m ul. Kosiarzy
710 m ul. Petyhorska
światła 990 m ← ul. Ostra,
ul. Stanisława Lentza →
1100 m ul. Łowcza
światła 1630 m ← ul. Augustówka,
ul. Nałęczowska →
↓ ul. Powsińska
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, na dole znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiertnicza w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiertnicza w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Wiertnicza w Warszawie”
Ziemia52°10′21,0″N 21°04′50,0″E/52,172500 21,080556
Multimedia w Wikimedia Commons
Biurowiec Media Business Centre
Meczet i siedziba Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej (nr 103)

Ulica Wiertnicza – ulica w warszawskich dzielnicach Mokotów i Wilanów.

Jest przedłużeniem ul. Powsińskiej, po czym przechodzi w ul. Przyczółkową w kierunku Konstancina.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W XIX wieku prowadziła tędy polna droga w kierunku Wilanowa i dalej do Powsina i Konstancina, choć wybudowany przez Rosjan po powstaniu styczniowym Fort IX Twierdzy Warszawa, znajdujący się prawie na osi dzisiejszej ul. Powsińskiej, kazał omijać te okolice.

W 1891 roku Henryk Huss, inżynier i Wiktor Magnus, specjalista od parcelacji, założyli spółkę w celu budowy kolejki do Wilanowa. Wilanowska Kolej Wąskotorowa została uruchomiona w 1892 roku, jej tory biegły wzdłuż Kanału Bernardyńskiego (dziś biegnie tam ulica Przy Bernardyńskiej Wodzie) do ul. Powsińskiej. Wilanów na przełomie wieków był celem niedzielnych wycieczek warszawiaków. Od 1894 roku kolejka wąskotorowa woziła wycieczkowiczów z placu Unii Lubelskiej ul. Powsińską, okrążając fort, przez Wilanów i Konstancin do Piaseczna[1].

Wilanowska kolejka dojazdowa w 1936 roku stała się częścią kolejki grójeckiej. Na odcinku ulicy Wiertniczej był przystanek „Święty Jan” (w miejscu dzisiejszego skrzyżowania z Augustówką). Nazwa pochodziła od figury św. Jana Nepomucena, która stała w tym miejscu[2].

Południowe dzielnice Warszawy, w tym Czerniaków i Siekierki, zostały przyłączone do Warszawy w 1916 roku. Ulica Powsińska na odcinku na południe od ulicy św. Bonifacego została przebita po II wojnie światowej, powodując, że ulica Wiertnicza stała się ważną trasą komunikacyjną. Ulica została włączona do Warszawy dnia 15 maja 1951[3] pod stosowaną wtedy nazwą ulica 1 Maja. Ponieważ nazwa ta występowała czterokrotnie na rozszerzonym obszarze miasta, uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 12 kwietnia 1954 zmieniono nazwę drogi na ulica Wiertnicza[4].

W 1972 podjęto decyzję o włączeniu północnego odcinka ulicy w skład nowej trasy nazwanej Wisłostradą, co wiązało się z koniecznością jej przebudowy i poszerzenia[5]. W związku z budową trasy w dniu 16 września 1973 zlikwidowano przebiegającą wzdłuż ulicy linię tramwajową do Wilanowa, choć projekt trasy uwzględniał rezerwę terenu pod torowisko tramwajowe[6][7].

19 lipca 1974 oddano do użytku, wraz z całą południową częścią Wisłostrady, przebudowany fragment ulicy Wiertniczą, która została poszerzona na odcinku od skrzyżowania z ulicą Przyczółkową do skrzyżowania z ulicami Augustówką i Nałęczowską do dwóch jezdni o trzech pasach ruchu w każdym kierunku[8][9]. Południowy odcinek, pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Zygmunta Vogla i Przyczółkową, pozostał ulicą jednojezdniową.

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Ulica rozpoczyna swój bieg u zbiegu ulic Stanisława Kostki Potockiego i Kolegiackiej. Następnie dochodzi do Przyczółkowej przy węźle komunikacyjnym Wilanów i jako jej przedłużenie (droga wojewódzka nr 724) biegnie w kierunku Sadyby. Odchodzą od niej kolejno ulice Obornicka, Kosiarzy, Lentza i Ostra oraz Łowcza. Ulica kończy bieg u zbiegu z ulicami Nałęczowską i Augustówką, zaś jej przedłużenie w kierunku północnym stanowi ulica Powsińska.

Do 1997 ulica Wiertnicza zaczynała się przy dzisiejszej ulicy Zygmunta Vogla, 880 metrów dalej na południe niż obecnie i przebiegała w pobliżu pałacu w Wilanowie obecną ulicą Stanisława Kostki Potockiego, około 100 metrów na wschód od obecnego przebiegu ulicy Przyczółkowej. Uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 10 marca 1997 odcinkowi ulicy Wiertniczej od ulicy Zygmunta Vogla do ulicy Kolegiackiej nadano nazwę ulica Stanisława Kostki Potockiego[10]. Pozostałością dawnego przebiegu są numery punktów adresowych, które rozpoczynają się na Wiertniczej teraz od numeru 26 (na Stanisława Kostki Potockiego zachowały się numery od 1 do 24)[2]. Np. Kuźnia Królewska ma adres Stanisława Kostki Potockiego 24, ale w starszych opracowaniach pojawia się jako Wiertnicza 1. Również inne obiekty kompleksu pałacowego mają w starszych opracowaniach adres Wiertnicza 1 (z kolejnymi literami) lub 2 (z kolejnymi literami), np. w ewidencji zabytków Warszawy.

Północny koniec ulicy Wiertniczej to zwyczajowa granica między Sadybą a Wilanowem. W tym miejscu przebiega również granica między dzielnicami: Mokotowem i Wilanowem (ulicami Augustówka i Goplańską).

Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]

  • Stanisława Kostki Potockiego 24 (Wiertnicza 1) – pierwotnie królewska kuźnia w Wilanowie najprawdopodobniej zlokalizowana była w drewnianym budyneczku, w XVIII wieku kuźnię wymurowano. Zbudowana została na planie prostokąta. Budynek ma wysoki czterospadowy dach, a powierzchnia pozwalała pomieścić w swojej przestrzeni – palenisko kowalskie, warsztat kołodziejski, wozownię oraz mieszkania kowala. Obecnie w budynku znajduje się restauracja „Kuźnia”.
  • Cmentarz w Wilanowie – u zbiegu ulic Wiertniczej i Wilanowskiej, po stronie zachodniej. Na skwerze przy cmentarzu znajduje się tablica z czarnego granitu umieszczona na głazie narzutowym. Pod znakiem pułku AK „Baszta” i batalionu AK „Oaza” umieszczono napis: W dniach 15-21 sierpnia 1944 roku przez kordon wojsk niemieckich w Kabatach, Ursynowie i Wilanowie przebijały się z Lasów Chojnowskich oddziały powstańcze Armii Krajowej. W nocnym boju 18/19 sierpnia w grupie odsieczy „Grzymała” przedarli się na Sadybę żołnierze kompanii K 1, K 3 i O 2 pułku AK „Baszta” gr. art. „Granat” kompanii „Gustaw”, „Krawiec”, „Legun” i ckm bat. „Oaza”. Wśród poległych w walce zginęli d cy odsieczy ppłk Mieczysław Sokołowski „Grzymała” i cichociemny kpt. Julian Kozłowski „Cichy” z Sadyby. Cześć Ich Pamięci! Towarzysze broni – władze i społeczeństwo Wilanowa 27 września 1998 r.[11].
  • Wiertnicza 26 – Zespół Szkół nr 79: XXXVIII Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Kostki Potockiego i Szkoła Podstawowa nr 261 im. Stanisława Kostki-Potockiego
  • Wiertnicza 27 – budynek neorenesansowy, mieszczący dawniej zajazd, kilkakrotnie przebudowany. Wzniesiono go według projektu Franciszka Marii Lanciego w 1850 roku. Został odbudowany w 1969 roku i przeznaczony na lokal użytkowy. W ścianę budynku została wmurowana tablica z piaskowca: W akcji odwetowej „Wilanów” w dniu 26.IX.1943 r. żołnierze Kedywu Komendy Głównej AK zdobyli wartownię żandarmerii hitlerowskiej znajdującą się w tym miejscu. Stoczyli walkę z lotnikami niemieckimi w parku wilanowskim. Zniszczyli posterunek żandarmerii na szosie powsińskiej oraz wykonali akcję w Kępie Latoszkowej[11]. Obecnie w budynku tym mieszczą się:
    • Centrum Kultury Wilanów
    • Restauracja „Wilanów”
  • Wiertnicza 30 – ambasada Arabii Saudyjskiej
  • Wiertnicza 31 – dawna stacja Wilanowskiej Kolei Wąskotorowej. W okolicy budynku znajduje się wolnostojąca tablica na podmurówce z piaskowca z napisem: Stąd w styczniu 1945 roku 14 pp Ludowego Wojska Polskiego dokonał natarcia na wojska hitlerowskie i uniemożliwił im wysadzenie w powietrze Belwederu[11].
  • Wiertnicza 58 – ambasada Białorusi
  • Wiertnicza 75 – Niepubliczna Międzynarodowa Europejska Szkoła Podstawowa i Niepubliczne Międzynarodowe Gimnazjum Europejskie
  • Wiertnicza 103 – meczet i siedziba Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Warszawie
  • Wiertnicza 107 – hotel „Masuria” (ambasada Bangladeszu)
  • Wiertnicza 166 – budynek Media Business Centre, siedziba m.in. Grupy TVN.

Przy wejściu do budynku Media Business Centre znajduje się parę razy przenoszona (m.in. w wyniku budowy Wisłostrady) rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX wieku. Początkowo figura stała na kompletnym pustkowiu, mając za plecami kanałek łączący Jeziorko Czerniakowskie z Sielanką, będącymi pozostałościami po dawnym rozlewisku Wisły. W 1905 pojawiły się tory kolejki wąskotorowej, a znajdujący się w tym miejscu przystanek nazwano nawet „Święty Jan”. Od lat 90. XX wieku tłem dla figury św. Jana jest nowy biurowiec ITI[12]. Figura została odrestaurowana w pierwszej dekadzie XXI wieku. Została uwieczniona w filmie Krzysztofa Kieślowskiego „Krótki film o zabijaniu”. To w drogę prowadzącą na nadwiślańskie mokradła i pola skręca taksówka z Jackiem i kierowcą. Tam bohater filmu dokonuje odrażającej zbrodni[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Przewodnik po Warszawie (do 1944 roku) – Kolej wilanowska. [dostęp 2010-03-23].
  2. ↑ a b Ulica Wiertnicza na stronie wikia.com. [dostęp 2011-10-25].
  3. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199).
  4. ↑ Uchwała nr 9 Rady Narodowej m.st. Warszawy z 12 kwietnia 1954 r. w sprawie zmiany nazw ulic m.st. Warszawy. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 5, poz. 11, s. 17-24, 1954-04-30. 
  5. ↑ Krystyna Krzyżakowa: Warszawskie osiągnięcia, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 146. ISBN 83-03-01684-9.
  6. ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 51. ISBN 83-907574-00.
  7. ↑ Linia tramwajowa zwykła 14. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-18]. (pol.).
  8. ↑ Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
  9. ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 40. ISBN 83-03-01684-9.
  10. ↑ Uchwała Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 10 marca 1997 r. w sprawie zmiany nazwy ulicy w Gminie Warszawa-Wilanów.
  11. ↑ a b c Na przedpolu Warszawy – VII Obwód "Obroża" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. [dostęp 2011-10-25].
  12. ↑ Warszawskie Nepomuki, podstrona Nepomuków Mazowieckich – Jan Wilanowski. [dostęp 2011-10-25].
  13. ↑ Krzysztof Piesiewicz. Święty Jan Nepomucen. „Życie Warszawy”, 2003-12-19. [dostęp 2011-10-25]. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Wiertnicza_w_Warszawie&oldid=73542303”