Uniwersytet Paryski
48°50′55″N 2°20′36″E/48,848611 2,343333| {{{jednostka macierzysta}}} | |
| |
 Dziedziniec obecnego Liceum Louis-le-Grand, dawnej siedziby Uniwersytetu Paryskiego. | |
| Dewiza |
Hic et ubique terrarum |
|---|---|
| Data założenia |
XII w. |
| Data likwidacji |
31 grudnia 1970 r. |
| Typ |
{{{typ}}} |
| Patron |
{{{patron}}} |
| Państwo | |
| Adres | |
| {{{stanowisko zarządzającego}}} |
{{{zarządzający}}} |
Położenie na mapie Francji  | |
| 48°50′55″N 2°20′36″E/48,848611 2,343333
| |
| Strona internetowa | |
Uniwersytet Paryski (fr. Université de Paris) – francuski uniwersytet w Paryżu. W średniowieczu jedna z najstarszych i najważniejszych instytucji tego typu, będąca wzorem dla innych średniowiecznych uniwersytetów.
Sorbona została ustanowiona przez króla Francji Ludwika IX[1] w 1257 r. jako kolegium teologiczne, pomagających ubogim studentom. Z czasem zyskała również funkcje edukacyjne. W XVII wieku kompleks Sorbony zyskał najważniejsze znaczenie wśród budynków uniwersyteckich. Kiedy w XIX w. przeniesiono tam siedzibę organów uniwersytetu, zaczęto go nazywać zwyczajowo Sorboną.
Historia
Powstanie
Pod koniec XI wieku Wilhelm z Champeaux zaczął nauczać w Paryżu sztuk wyzwolonych i teologii. Kiedy po latach przeniósł się poza Paryż, dołączając do wiktorynów, jego były uczeń, Piotr Abelard, założył własną szkołę, poza murami miejskimi Paryża, w Montagne Sainte-Geneviève (lata trzydzieste XII wieku). W latach czterdziestych XII wieku w Paryżu nauczało już wielu mistrzów, takich jak Albéric de Monte, Robert z Melun, Peter Helias, Adam du Petit-Pont, Gilbert z Poitiers, Thierry z Chartres czy Piotr Lombard. Paryż stał się jednym z najważniejszych centrów intelektualnych Europy, do którego żacy przybywali po nauki z daleka. W tym też czasie zaczęły się kształtować podstawy instytucjonalne późniejszego uniwersytetu paryskiego[2].
Rozwój
Początkowo nie trzeba było spełniać żadnych warunków, by rozpocząć nauczanie. Kwestie te zostały stopniowo unormowane pod koniec XII wieku przez papieży, którzy określili sposoby otrzymania licencji na nauczanie (licentia docendi). Z 1208 roku pochodzi pierwsza wzmianka o korporacji (universitas) mistrzów (nauczycieli). W tym okresie mistrzowie byli więc już zrzeszeni i cieszyli się autonomią instytucjonalną w stosunku do lokalnych władz, obejmującą m.in. własną jurysdykcję karną [3]. Paryż, Bolonia i Neapol stworzyły trzy odmienne modele uniwersytetu. Model boloński i neapolitański stopniowo zostały zarzucone, natomiast paryski stał się podstawą ustroju współczesnych uniwersytetów. Uniwersytet Paryski był podporządkowany bezpośrednio miejscowemu biskupowi, który często wpływał na kształt i dobór nauczanych treści. Obowiązywały na nim ścisłe, podobne do zakonnych, reguły, a większość nauczających i uczących się stanowili duchowni. Rektor wybierany był z grona nauczającego[4].
Uniwersytet nie miał jednolitej struktury. Nauka podzielona była na fakultety: teologiczny, sztuk wyzwolonych, prawa, później również medycyny. Wyróżniano również kolegia, sprawujące opiekę nad uboższymi żakami. Najbardziej znanym kolegium Paryskim było kolegium założone około 1257 roku przez kapelana Roberta de Sorbon, które przekształciło się w dzisiejszą Sorbonę[5].
Dodatkowo, członkowie uniwersytetu podzieleni byli na nacje - korporacje akademickie, opierające się o ogólną przynależność geograficzną scholarów. Na Uniwersytecie Paryskim działały nacje: francuska (dla scholarów z Île-de-France i obszaru śródziemnomorskiego), normańska (Normandia i Bretania), pikardyjska (Pikardia i Niderlandy) oraz angielska (Anglia, Niemcy i Skandynawia). Nacje zachowywały pewną autonomię i miały wpływ na organizację studiów swoich członków. Pod koniec średniowiecza zaczęły tracić na znaczeniu[5].
Nowożytność
Pod koniec średniowiecza Uniwersytet Paryski stracił na znaczeniu. Poszczególne monarchie narodowe otwierały własne uniwersytety, co w konsekwencji przynosiło ograniczenie liczby zagranicznych żaków w starszych placówkach. Stopniowo traciły one na międzynarodowym znaczeniu[5].
W XV wieku legat papieski Guillaume d’Estouteville przystąpił do reformy uniwersytetu, mającej oczyścić go z błędów i nadużyć. Większe zmiany zostały przeprowadzone w wieku XVII przez świeckie władze Francji, przystosowującego jego nauczanie do warunków epoki nowożytnej[6]. Na znaczeniu zyskiwała Sorbona, która przestała być tylko kolegium wspomagającym uczniów, lecz stała się na wpół odrębną instytucją, nauczającą teologii. Jej uczniowie i wykładowcy (Société de Sorbonne) zaczęli odgrywać najważniejszą rolę na uniwersytecie . W pierwszej połowie XVII w. staraniem absolwenta Sorbony, kardynała Richelieu, wybudowano nową siedzibę Sorbony i to tutaj przeniósł się ciężar działalności całego uniwersytetu[7].
Uniwersytet Paryski zakończył swoją działalność podczas rewolucji francuskiej. Decyzją Konwentu Narodowego z 15 października 1793 roku uniwersytet utracił wydziały teologii, medycyny, sztuk oraz prawa[6].
Współczesność
W 1896 roku odtworzono Uniwersytet Paryski, umiejscawiając jego administrację w budynkach Sorbony[8]. Stąd odrodzony uniwersytet był często określany tą nazwą. W tej postaci uniwersytet istniał do roku 1970, kiedy wskutek protestów studenckich w 1968 roku podzielono go na 13 odrębnych uczelni:
- Université de Paris I Panthéon-Sorbonne,
- Université de Paris II Panthéon-Assas,
- Université de Paris III Sorbonne Nouvelle,
- Université de Paris IV Paris-Sorbonne,
- Université de Paris V Descartes,
- Université de Paris VI Pierre et Marie Curie,
- Université de Paris VII Diderot,
- Université de Paris VIII Vincennes Saint Denis,
- Université de Paris IX Dauphine,
- Université de Paris X Nanterre,
- Université de Paris XI Paris-Sud,
- Université de Paris XII Val de Marne,
- Université de Paris XIII Paris-Nord.
Przypisy
- ↑ Praca zbiorowa: Historia powszechna - Od imperium Karola Wielkiego do kryzysu XIV wieku. T. 8. Mediaset Group SA, 2007, s. 153. ISBN 978-84-9819-815-7.
- ↑ Radding 1995 ↓, s. 1175.
- ↑ Radding 1995 ↓, s. 1175-1176.
- ↑ Władysław Seńko: Jak rozumieć filozofię średniowieczną. Kęty: Antyk, 2001, s. 53.; Stefan Swieżawski: Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. Warszawa - Wrocław: PWN, 2000, s. 555 i d..
- ↑ a b c Radding 1995 ↓, s. 1177.
- ↑ a b University of Paris w: Catholic Encyclopedia (1913)
- ↑ The Sorbonne in the Modern Era
- ↑ The Sorbonne in the 19th century
Bibliografia
- Charles Radding: Universities. W: Medieval France. An Encyclopedia. William W. Kibler; Grover A. Zinn; Lawrence Earp (eds.). New York - London: Garland Publishing Inc., 1995, s. 1775-1779.