Usama ibn Ladin

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Masti (dyskusja | edycje) o 09:55, 30 kwi 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Usama ibn Ladin
أسامة بن لادن
{{{alt grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia

10 marca 1957
Rijad, Arabia Saudyjska

Data i miejsce śmierci

2 maja 2011
Abbottabad, Pakistan

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Usama ibn Ladin, Osama bin Laden (arab. أسامة بن لادن, Usāma ibn Lādin; ur. 10 marca 1957 w Rijadzie, zm. 2 maja 2011 w Abbottabadzie) – saudyjski terrorysta i milioner, współzałożyciel i przywódca Al-Ka’idy.

Życiorys

Młodość

Urodził się 10 marca 1957 w Rijadzie. Był jednym z ponad pięćdziesięciu dzieci Muhammada ibn Ladina, Jemeńczyka, który przybył do Arabii Saudyjskiej jako zwykły robotnik, by ostatecznie zarządzać wielkimi projektami budowlanymi dla saudyjskiej rodziny królewskiej. W chwili śmierci w roku 1967 w katastrofie lotniczej Muhammad był multimilionerem, a jego kompania Saudi Binladin Group jedną z największych firm budowlanych na Bliskim Wschodzie. Rodzina Ibn Ladina była także blisko związana z saudyjską rodziną królewską. Usama studiował zarządzanie na Uniwersytecie Króla Abd al-Aziza w Dżuddzie, gdzie prawdopodobnie uczęszczał na wykłady Muhammada Kutba, brata słynnego ideologa Bractwa muzułmańskiego Sajjida Kutba, oraz Palestyńczyka Abd Allaha Azzama[1].

Walka z ZSRR w Afganistanie

Kiedy w roku 1979 wojska radzieckie najechały Afganistan, udał się do Pakistanu i zajął się organizowaniem pieniędzy i zaopatrzenia dla afgańskich mudżahedinów. Dzięki odziedziczonemu ogromnemu majątkowi oraz osobistej pobożności i odwadze w walce jego reputacja jako wojskowego przywódcy stopniowo rosła. W Afganistanie trafił pod kuratelę wspomnianego powyżej Abd Allaha Azzama i wraz z nim w roku 1984 założył „Maktab Chadamat al-Mudżahidun al-Arab”, w skrócie MAK, co na angielski luźno przekładano jako „Afghan Services Bureau”. Jak na to wskazuje sama nazwa, MAK była zorientowana na organizowanie arabskich ochotników chcących walczyć w Afganistanie. MAK otrzymywała finansowe wsparcie nie tylko od Ibn Ladina, ale także Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Arabii Saudyjskiej, Egiptu, Pakistanu i innych państw muzułmańskich. W szczególności CIA pomagało organizacji zdobyć ukryte fundusze, wspierając jej walkę z ZSRR w kontekście zimnej wojny[1][2].

Początki Al-Ka’idy i jej ideologia

Po wycofaniu się wojsk radzieckich z Afganistanu w roku 1989 MAK przekształciła się w Al-Ka’ida al-Askarijja („baza wojskowa”), co wiąże się ze stworzeniem rok wcześniej przez Ibn Ladina, komputerowej bazy zawierającej dane wojowników wojny w Afganistanie. Ibn Ladin zerwał także z Abd Allahem Azzamem. Al-Ka’ida miała walczyć z każdym przejawem ingerencji wojskowej i gospodarczej krajów niemuzułmańskich w świecie islamu, jednak przez kilka następnych lat nie posiadała jakichś bardziej konkretnie zdefiniowanych celów i operacyjnej agendy. W roku 1989 Ibn Ladin powrócił do Arabii Saudyjskiej, gdzie początkowo był witany jak bohater, jednak szybko rząd zaczął postrzegać go jako radykała i potencjalne zagrożenie. W obliczu irackiej inwazji na Kuwejt w roku 1990 starał się bezskutecznie przekonać rząd Arabii Saudyjskiej by bezpieczeństwo kraju oprzeć na jego siatce bojowników, nie zaś armii Stanów Zjednoczonych. Jego oferta została jednak odrzucona i Saudyjczycy zgodzili się na rozlokowanie wojsk amerykańskich na terenie swojego kraju. „Ta decyzja, poparta przez saudyjskie władze religijne, zradykalizowała al-Ka’idę i zmieniła jej nastawienie: saudyjski rząd został ogłoszony odstępcą od islamu i stał się najważniejszym wrogiem”[2]. „W oczach Ibn Ladina obecność niewiernych żołnierzy w Arabii, kraju dwóch najświętszych świątyń islamu w Mekce i Medynie, była ostatecznym upokorzeniem islamu”[3].

W roku 1991 Ibn Ladin opuścił Arabię Saudyjską i przeniósł się do Sudanu. Stamtąd wspierał finansowo londyński „Committee for Advice and Reform” („Komitet na rzecz Rady i Reformy”), poprzez który dążył do podważenia religijnej legitymacji saudyjskiej dynastii ze względu na jej udział w, jak to postrzegał, amerykańskiej „okupacji” muzułmańskiej ziemi świętej. Jednocześnie rozbudowywał swoją infrastrukturę w Sudanie i zaczął szkolić islamskich bojowników mających walczyć w różnych konfliktach na świecie, zaś sieć Al-Ka’idy rozpoczęła formułowanie agendy zbrojnej walki z zagrożeniem amerykańskiej dominacji w świecie islamu. W roku 1994 Arabia Saudyjska pozbawiła go obywatelstwa i zamroziła jego fundusze, zmuszając go do polegania na zewnętrznych źródłach finansowania. W roku 1996, pod silną międzynarodową presją, Sudan wydalił Ibn Ladina, który przeniósł się do Afganistanu, gdzie schronienia udzielili mu talibowie. Jeszcze w tym samym roku Ibn Ladin publicznie ogłosił rozpoczęcie dżihadu przeciwko Amerykanom i wezwał do zabijania ich i ich sojuszników w celu uwolnienia muzułmańskich ziem. W swojej deklaracji wojny oskarżał Amerykanów m.in. o kradzież zasobów naturalnych świata islamu, okupację Półwyspu Arabskiego, włącznie ze świętymi miejscami islamu, oraz wspieranie rządów realizujących interesy Stanów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie. Celem Ibn Ladina wydawało się wciągnięcie Amerykanów w wojnę na wielką skalę ze światem islamu, która doprowadzi do obalenia umiarkowanych muzułmańskich rządów i ustanowi na nowo łączący wszystkich muzułmanów kalifat[1][3].

Będąc gościem afgańskich talibów Ibn Ladin utrzymywał bliskie relacje z ich przywódcą Mułłą Omarem i uznał jego tytuł „Amir al-Mu’minin” („Przywódca Wiernych”), tradycyjnie przysługujący kalifowi, pod którym ten występował wobec samych talibów. Ibn Ladin nie był zainteresowany zdobyciem władzy w Afganistanie, co było celem talibów, lecz jedynie wykorzystaniem go jako bazy do ataków na swoich wrogów rozsianych po świecie. Ibn Ladin zawarł też sojusz z Ajmanem az-Zawahirim, przywódcą Islamskiego Dżihadu, co w roku 1998 doprowadziło do ogłoszenia powstania „Globalnego Islamskiego Frontu dla Dżihadu przeciwko Żydom i Krzyżowcom”. Według Paula Hecka: „Ibn Ladin uważał iż umma jest w stanie zagrożenia. Żydzi i chrześcijanie przejęli kontrolę nad siedzibą islamu, albo bezpośrednio albo za pośrednictwem muzułmańskich odstępców, którzy dobrowolnie przedłożyli światowe dobra nad nadrzędność boskich celów. Rezultatem jest upokorzenie ummy rękoma tych, których nazywał Syjonistami i Krzyżowcami, posiadającymi muzułmańskie ziemie, plądrującymi muzułmańskie zasoby i lekceważącymi życie muzułmanów; dlatego współczesne działania Zachodu wobec siedziby islamu nie różnią się niczym od krucjat i kolonializmu, a raczej są ich prostym przedłużeniem. Ibn Ladin za najbardziej haniebne z działań podjętych przez te siły niewiernych uważał zbezczeszczenie najświętszych miejsc islamu: meczetu Al-Aksa w Jerozolimie (będącego pod kontrolą Izraela) i dwóch świątyń Arabii, Mekki i Medyny (będących pod kontrolą saudyjskiego reżimu odstępców w sojuszu z Zachodem Krzyżowców)”[4].

Deklaracja programowa „Frontu”, ogłoszona w lutym 1998 roku w arabskojęzycznym piśmie w Londynie, szybko przyciągnęła uwagę jako próba ujęcia ideologii współczesnego ugrupowania muzułmańskich bojowników w ramach tradycyjnego szariatu. Po zamachu z 11 września 2001 roku tekst Deklaracji stał się znany jako fatwa, chociaż wielu muzułmanów zwracało uwagę, że ani Ibn Ladin, ani inni sygnatariusze tego dokumentu, nie posiadają religijnego wykształcenia, które dawałoby prawo do wydania takiego aktu. W Deklaracji stwierdzano przede wszystkim że muzułmańska społeczność, chociaż liczna, jest zdominowana przez przywódców, których wiara jest powierzchowna. W związku z zagrożeniem w jakim pozostaje islam wzięcie udziału w dżihadzie jest obowiązkiem każdego zdolnego do walki muzułmanina w każdym kraju w którym jest to możliwe. Zgodnie z Deklaracją, a wbrew tradycji, obowiązek prowadzenia dżihadu miał zatem dotyczyć nie ummy jako całości, ale każdego muzułmanina indywidualnie, ponadto w sytuacji zepsucia dzierżących władzę dżihad nie wymagał autoryzacji przez władcę. Deklaracja wskazywała także konkretnego wroga, to jest Stany Zjednoczone. Walka jako indywidualny obowiązek miała dotyczyć Amerykanów i ich sojuszników, zarówno żołnierzy jak i cywili. Ten ostatni punkt był szczególnie kontrowersyjny dla muzułmanów, ponieważ tradycyjnie w ramach dżihadu należało unikać bezpośredniego krzywdzenia nie walczących. Ibn Ladin nie zaprzeczał temu że jest to mocno osadzony w tradycji precedens, argumentował jednak, iż reguła ta nie ma charakteru absolutnego. Chcąc zwrócić uwagę na istnienie wyjątków przywoływał przypadki, w których muzułmanom zezwalano na prowadzenie walki z wrogiem, który powiesił dzieci na murach oblężonego miasta. Jego zdaniem w tego rodzaju sytuacji krew dzieci była na rękach obrońców, a nie atakujących muzułmanów. Ponadto Ibn Ladin i inni naciskali że zabijanie amerykańskich cywili, a także cywili ich sprzymierzeńców, jest aktem sprawiedliwej odpłaty za śmierć niewinnych muzułmanów[5].

Działalność terrorystyczna i odpowiedź USA

Ibn Ladina wiązano z atakami na hotel w Jemenie (grudzień 1992), zamachem na World Trade Center (26 lutego 1993), nieudaną próbą zabicia Mubaraka (czerwiec 1995) oraz atakami w Rijadzie (listopad 1995) i Az-Zahranie (czerwiec 1996). Zarówno sam fakt, jak i ewentualny stopień udziału Al-Ka’idy w tych aktach pozostaje nie do końca pewny, niemniej Ibn Ladin publicznie je pochwalał i nazywał biorących w nich udział męczennikami (szahidami). W roku 1998 Ibn Ladin nakazał przeprowadzenie największej z dotychczasowych operacji Al-Ka’idy – jednoczesnych zamachów na amerykańskie ambasady w Nairobi i Dar es Salaam, w których zginęły łącznie 224 osoby. Stany Zjednoczone w odwecie wystrzeliły pociski manewrujące na miejsca, które uważano za bazy Ibn Ladina w Afganistanie. W roku 2000 Al-Ka’ida przedsięwzięła kolejny atak, zabijając 17 marynarzy amerykańskiego niszczyciela USS Cole, znajdującego się w Jemenie. 11 września 2001 roku 19 bojowników powiązanych z Al-Ka’idą dokonało serii ataków na wieże World Trade Center w Nowym Jorku i Pentagon w Waszyngtonie, w których zginęły 2973 osoby. Ibn Ladin początkowo odmówił przyjęcia odpowiedzialności za ten ostatni zamach, chociaż tradycyjnie publicznie pochwalił jego autorów. Stany Zjednoczone zażądały by talibowie wydali Ibn Ladina, ci zaś odmówili. W rezultacie Amerykanie zbudowali koalicję, która obaliła rządy talibów w Afganistanie. W grudniu 2001 roku Ibn Ladin zszedł do ukrycia po tym jak uniknął ujęcia przez siły amerykańskie w kompleksie jaskiń Tora Bora. W następnych latach Amerykanie szukali jego kryjówki na pograniczu afgańsko-pakistańskim[6][1].

Barack Obama, Joe Biden i Hillary Clinton obserwujący postępy operacji Neptune Spear, zakończonej śmiercią Ibn Ladina (2011)

Inwazja Stanów Zjednoczonych na Afganistan doprowadziła do rozproszenia przywództwa Al-Ka’idy i zmianę jej taktyki. Od tej pory funkcjonowała ona jako zdecentralizowany zbiór różnych grup działających niezależnie od siebie w różnych rejonach geograficznych. Korzystne warunki do rekrutacji do Al-Ka’idy stworzyła amerykańska inwazja Iraku w 2003 roku. Pomimo tego, pisząc o Al-Ka’idzie w 2012 roku, a więc już po śmierci Ibn Ladina, jeden z jej badaczy nie wahał się stwierdzić, iż „sieć wykazuje znaczące słabości. Pozostaje ona względnie małym ruchem bez masowego odzewu. Jej taktyka, a w szczególności zabijanie niewinnych, została potępiona przez muzułmanów na całym świecie”[7]. Po swoim zejściu do ukrycia Ibn Ladin komunikował się ze światem przede wszystkim poprzez publikowane okazjonalnie taśmy audio i wideo. W październiku 2004 roku, wkrótce przed wyborami prezydenckimi w Stanach Zjednoczonych, Ibn Ladin opublikował wideo skierowane do Amerykanów, w którym przyznał się do zamachów z 11 września i stwierdził że pokój jest w zasięgu ręki jeśli amerykański elektorat wybierze właściwego kandydata. Jeszcze wcześniej, w dokumencie opublikowanym w listopadzie 2002 roku, Ibn Ladin bronił poglądu, że obywatele demokratycznych państw nie mogą uważać się za niewinnych, ponieważ posiadają możliwość zmiany rządu i stąd odwrócenia złej polityki. W ten sposób Ibn Ladin kontynuował swoją obronę zabijania bezbronnych cywili, co pozostawało przedmiotem największego oburzenia w świecie islamu, zwłaszcza po tym jak bojownicy kojarzeni z przywódcą Al-Ka’idy w Iraku, Abu Musabem az-Zarkawim, zaczęli dopuszczać się zabijania w zamachach cywili muzułmańskich. Wywołało to sprzeciw nawet sojuszników Ibn Ladina, takich jak Ajman az-Zawahiri i Mułła Omar, przy czym ten ostatni w 2009 roku rozkazał by związani z nim bojownicy unikali bezpośredniego zabijania niewalczących[8]. W taśmie z roku 2008 Ibn Ladin groził zemstą za śmierć Palestyńczyków w Strefie Gazy, zaś w opublikowanym już po śmierci w maju 2011 r. nagraniu pochwalał rewolucje w Tunezji i Egipcie i wzywał zwolenników Al-Ka’idy do wspierania ludzi walczących z niesprawiedliwymi rządami[1].

Ostatecznie amerykański wywiad odkrył, że Ibn Ladin zamieszkuje od kilku lat w strzeżonym kompleksie w Abbottabadzie, a nie, jak przypuszczano dotychczas, ukrywa się gdzieś na Terytoriach Plemiennych. Ibn Ladin został zabity w tajnej operacji amerykańskich komandosów z Navy SEALs 2 maja 2011 roku[9][1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Osama bin Laden. Encyclopædia Britannica. [dostęp 2015-11-09].
  2. ↑ a b Nassima Neggaz: al-Qaeda. W: Gerhard Bowering, Patricia Crone, Kadi Wadad, Devin J. Stewart, Muhammad Qasim Zaman, Mahan Mirza: The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press, 2012, s. 442. ISBN 978-1-4008-3855-4.
  3. ↑ a b Paul L. Heck: Bin Laden, Osama (1957 – 2011). W: Gerhard Bowering, Patricia Crone, Kadi Wadad, Devin J. Stewart, Muhammad Qasim Zaman, Mahan Mirza: The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press, 2012, s. 69. ISBN 978-1-4008-3855-4.
  4. ↑ Paul L. Heck: Bin Laden, Osama (1957 – 2011). W: Gerhard Bowering, Patricia Crone, Kadi Wadad, Devin J. Stewart, Muhammad Qasim Zaman, Mahan Mirza: The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press, 2012, s. 70. ISBN 978-1-4008-3855-4.
  5. ↑ John Kelsay: Jihad. W: Gerhard Bowering, Patricia Crone, Kadi Wadad, Devin J. Stewart, Muhammad Qasim Zaman, Mahan Mirza: The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press, 2012, s. 280–281. ISBN 978-1-4008-3855-4.
  6. ↑ Cindy C. Combs, Martin Slann: Encyclopedia of Terrorism. New York: Facts on File, Inc., 2007, s. 41–42. ISBN 978-0-8160-6277-5.
  7. ↑ Nassima Neggaz: al-Qaeda. W: Gerhard Bowering, Patricia Crone, Kadi Wadad, Devin J. Stewart, Muhammad Qasim Zaman, Mahan Mirza: The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press, 2012, s. 443. ISBN 978-1-4008-3855-4.
  8. ↑ John Kelsay: Jihad. W: Gerhard Bowering, Patricia Crone, Kadi Wadad, Devin J. Stewart, Muhammad Qasim Zaman, Mahan Mirza: The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press, 2012, s. 281. ISBN 978-1-4008-3855-4.
  9. ↑ Paul L. Heck: Bin Laden, Osama (1957 – 2011). W: Gerhard Bowering, Patricia Crone, Kadi Wadad, Devin J. Stewart, Muhammad Qasim Zaman, Mahan Mirza: The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press, 2012, s. 71. ISBN 978-1-4008-3855-4.

Bibliografia

  • Osama bin Laden. Encyclopædia Britannica. [dostęp 2015-11-09].
  • Gerhard Bowering, Patricia Crone, Kadi Wadad, Devin J. Stewart, Muhammad Qasim Zaman, Mahan Mirza: The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press, 2012. ISBN 978-1-4008-3855-4.
  • Cindy C. Combs, Martin Slann: Encyclopedia of Terrorism. New York: Facts on File, Inc., 2007. ISBN 978-0-8160-6277-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usama_ibn_Ladin&oldid=53342648”