Uszanka galapagoska

Uszanka galapagoska
	Zalophus wollebaeki
	Sivertsen, 1953
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Parvordo	płetwonogie
Rodzina	uchatkowate
Rodzaj	uszanka
Gatunek	uszanka galapagoska
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Uszanka galapagoska^[4] (Zalophus wollebaeki) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny uchatkowatych (Otariidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1853 roku norweski zoolog Erling Sivertsen nadając mu nazwę Zalophus wollebaeki^[2]. Holotyp pochodził z wyspy Floreana, w archipelagu Galapagos, w Ekwadorze^[5].

Dawniej określany jako Z. c. wollebaeki, jeden z trzech podgatunków Z. californianus; trzy blisko spokrewnione taksony, Z. californianus, Z. wollebaeki i wymarły Z. japonicus, są obecnie odrębnymi gatunkami^[6]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[6].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Zalophus: gr. ζα- za- „bardzo”; λοφος lophos „czub”^[7].
wollebaeki: Alf Wollebaek (1879–1960), norweski zoolog i kustosz w Muzeum w Oslo, w 1925 roku dowodził norweską ekspedycję zoologiczną na Galapagos^[8].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Uszanka galapagoska występuje w archipelagu Galapagos na równikowym Oceanie Spokojnym, w tym wszystkie główne wyspy i liczne mniejsze skały; nieregularnie pojawia się na Isla de la Plata u wybrzeży Ekwadoru^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała samic 120 cm, samców około 150 cm; masa ciała samic 50–100 kg, samców do 250 kg^[9]. Noworodki osiągają długość 60–80 cm (średnio 73 cm) i ciężar około 6 kg^[9]. Kolor ich skóry jest zróżnicowany – zazwyczaj brązowy lub brązowo-czarny. Wzór zębowy zmienny: 75% – I ${\tfrac {3}{2}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ PC ${\tfrac {6}{5}}$ = 36, 25% – I ${\tfrac {3}{2}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ PC ${\tfrac {5}{5}}$ = 34^[9].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Żywią się głównie sardynkami. Ich naturalnymi wrogami są rekiny i orki. Zamieszkują Galapagos i w mniejszej ilości wyspę Isla de la Plata. Są często widywane przez turystów na plażach.

Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered „zagrożony”)^[3]. Ssaki te są w większości chronione, gdyż Galapagos wchodzą w skład Ekwadorskiego Parku Narodowego.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Zalophus wollebaeki, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b E. Sivertsen. A new species of sea lion, Zalophus wollebaeki, from the Galapagos islands. „Det Kongelige Norske Videnskabers Selskabs Forhandlinger”. 26 (1), s. 2, 1953. (ang.).
↑ ^a ^b F.F. Trillmich F.F., Zalophus wollebaeki, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-13] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 153. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Zalophus wollebaeki. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-13].
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher& W. Sechrest: IllustratedChecklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: LynxEdicions, 2020, s. 440. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 713, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 450. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ ^a ^b ^c M. Webber: Family Otariidae (EaredSeals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: LynxEdicions, 2014, s. 101. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[itis-1] Zalophus wollebaeki, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[siv-2] E. Sivertsen. A new species of sea lion, Zalophus wollebaeki, from the Galapagos islands. „Det Kongelige Norske Videnskabers Selskabs Forhandlinger”. 26 (1), s. 2, 1953. (ang.).

[iucn-3] F.F. Trillmich F.F., Zalophus wollebaeki, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-13] (ang.).

[miiz-4] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 153. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Zalophus wollebaeki. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-13].

[icmw-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher& W. Sechrest: IllustratedChecklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: LynxEdicions, 2020, s. 440. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 713, 1904. (ang.).

[edm-8] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 450. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[hmw-9] M. Webber: Family Otariidae (EaredSeals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: LynxEdicions, 2014, s. 101. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]