Utonięcie

Pokaz ratowania tonącego

Utonięcie – rodzaj uduszenia gwałtownego, do którego dochodzi na skutek zablokowania dróg oddechowych płynem, najczęściej wodą.

Skutkiem tonięcia są zmiany w płucach (rozedma wodna płuc) oraz tzw. "grzybek piany" wydobywający się z ust lub nosa. W przypadku zwłok dłużej przebywających w wodzie naskórek staje się biały, pofałdowany i matowy (tzw. "skóra praczek").

Większość utonięć to nieszczęśliwe wypadki, ale zdarzają się również samobójstwa oraz zabójstwa (np. osób nieumiejących pływać, odurzonych alkoholem lub ogłuszonych).

Patofizjologia i przebieg

Proces tonięcia zazwyczaj nie przekracza 3–5 minut i podzielony jest na cztery tzw. "okresy tonięcia". Czas ten może ulec wydłużeniu, jeśli tonący kilkukrotnie wynurzał się na powierzchnię, lub skróceniu, jeśli aspiracja płynu jest przyczyną rozpoczęcia procesu tonięcia (ofiara nie zaczerpnęła powietrza przed znalezieniem się pod powierzchnią).

Tzw. typowe tonięcie składa się z następujących etapów:

1. Okres oporu – polega on na świadomym wstrzymaniu oddechu. W trakcie tego okresu dochodzi do zużycia tlenu, a we krwi rośnie stężenie dwutlenku węgla. Trwa około 30 sekund do 1 minuty.
2. Okres wydatnych ruchów oddechowych – w odpowiedzi na zwiększenie stężenia dwutlenku węgla we krwi ofiara próbuje zaczerpnąć powietrza. Do dróg oddechowych i żołądka dostaje się płyn lub płyn z powietrzem. Trwa około 60–150 sekund.
3. Okres drgawkowy (zamartwiczy) – okres, w którym pojawiają się drgawki toniczno-kloniczne i jest on wyrazem przekroczenia progu tolerancji mózgu na niedotlenienie. Trwa 1–1,5 minuty.
4. Okres oddechów końcowych – następują w nim prężenia ciała i krótkie wdechy. Trwa około 30–60 sekund. Okres ten kończy się zgonem.

Utonięcia w Polsce

Według zbiorczej analizy przeprowadzonej w NIZP-PZH, w której wykorzystano dane pochodzące z Komendy Głównej Policji oraz rejestru zgonów GUS, w latach 2000–2012 utonęły na terenie kraju 12 702 osoby (mediana rzeczywistego rocznego współczynnika umieralności – 2,6 na 100 000 ludności). Umieralność z tego powodu wykazywała tendencję spadkową. Zagrożenie życia było największe u mężczyzn w wieku 45–59 lat, szczególnie z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Współczynniki umieralności w analizowanym okresie były najwyższe w woj. warmińsko-mazurskim (mediana wsp. umieralności – 4,7), zaś najniższe w woj. śląskim (mediana wsp. umieralności – 1,2). Najwyższą częstością utonięć cechuje się okres od czerwca do sierpnia, w którym w omawianych latach odnotowano łącznie 5 981 przypadków, tj. 47,1% wszystkich rejestrowanych utonięć.

Największą grupę utonięć stanowiły zanurzenia i tonięcia w wodach naturalnych (kod ICD-10 W69), które w poszczególnych latach odpowiadały za 41,1% do 75,5% wszystkich zdarzeń. Utonięcia w wannie (W65-W66) oraz w basenie (W67-W68) stanowiły przeciętnie poniżej 5% wszystkich utonięć w latach 2000-2012. Akwenami, w których najczęściej dochodziło w latach 2000 – 2012 do utonięć, były jeziora (25,0% zarejestrowanych zdarzeń) i rzeki (21,3%), stosunkowo mało wypadków (3,7%) miało miejsce w morzu. Należy jednak zwrócić uwagę, że w przypadku 18% utonięć nie ustalono miejsca zdarzenia.

Zobacz też

• Zmarli przez utonięcie

Bibliografia

• A. Jakliński, W. Kobiela, Medycyna Sądowa, PZWL 1980
• S. Raszeja, W. Nasiłowski, Medycyna sądowa. Podręcznik dla studentów., PZWL 1993

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.