Valaská Dubová
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Igor Tulinský[1] |
| Powierzchnia |
12,79[2] km² |
| Wysokość |
662[3] m n.p.m. |
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+421 44[3] |
| Kod pocztowy |
034 96[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RK |
Położenie na mapie kraju żylińskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°08′31″N 19°17′33″E/49,141944 19,292500 | |
| Strona internetowa | |
Valaská Dubová (węg. Oláhdubova, łac. Dubova Valachorum) – wieś i gmina (obec) w powiecie Rużomberk kraju żylińskiego, w północnej Słowacji. Ok. 800 mieszkańców (2011). Położona jest 7 km na północ od Rużomberku, na wysokości 662 m n.p.m., na zachodnim skraju Gór Choczańskich, na południowym skłonie ograniczającej je przełęczy Brestová.
Wieś wzmiankowana już w 1322 r., położona była przy trakcie z Liptowa na Orawę, będącym fragmentem jednego z głównych transkarpackich szlaków handlowych z dawnych Węgier do Polski. W 1474 król Węgier Maciej Korwin potwierdził jej przywileje lokacyjne na prawie wołoskim. Mieszkańcy, w zamian za szereg ulg, byli zobowiązani strzec bezpieczeństwa wspomnianego traktu i chronić jego użytkowników przed zbójnikami. Valaská Dubová należała początkowo do tzw. „państwa Likawa”, a od 1556 do „Państwa Orawskiego” z siedzibą na Zamku Orawskim.
W czasie powstań kuruców w końcu XVII w. wieś przez kilka lat była opuszczona. W 1933 r. zniszczył ją wielki pożar: spłonęły 133 zagrody i 2 młyny wodne. Ponowna rozbudowa, zwłaszcza po II wojnie światowej, doprowadziła do okresowego wzrostu liczby mieszkańców do ok. 1000. Mieszkańcy zajmowali się dawniej głównie hodowlą bydła i owiec oraz drobnym rzemiosłem, później pracą w okolicznych lasach. Obecnie większość z nich pracuje w sąsiednich miastach: Rużomberku i Dolnym Kubínie.
We wsi neoromański kościół katolicki zbudowany w latach 1866–1872 z dekoracją malarską z 1904 pędzla Jozefa Hanuli. W dolnej części wsi, przy dawnym trakcie zwanym tu „furmańcem”, budynek „karczmy” wzniesiony na początku XIX w. na miejscu dawnej, drewnianej karczmy furmańskiej (obecnie restauracja). Według tradycji to tu został schwytany w 1713 r. słynny zbójnik Juraj Jánošík, co przypomina okolicznościowy napis na fasadzie (faktycznie Janosika złapano w Liptowskim Mikułaszu).
Valaská Dubová jest najlepszym punktem wyjściowym wycieczek na Wielki Chocz (nowa szosa z Dolnego Kubína do Rużomberku omija wieś od zachodu, ale autobusy kursujące między wyżej wymienionymi miastami zajeżdżają do centrum osady).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-09]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 12,79S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Chočské vrchy. Vodná nádrž Liptovská Mara. Turistická mapa 1:50 000, wyd. VKÚ Harmanec, 1997, ISBN 80-85510-84-7;
- Hochmuth Zdenko a kolektív: Chočské vrchy - Liptovská Mara. Turistický sprievodca ČSFR č. 42, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1990;
- Szczerba Tadeusz: Choczańskie Wierchy i okolica. Przewodnik turystyczny. Wydawnictwo Ryszard M. Remiszewski - RMR, Gliwice 2001, ISBN 83-904352-9-2;
- Zygmańska Barbara: Góry Choczańskie. Przewodnik turystyczny. Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa 2003, ISBN 83-7005-455-2;
