Vega (rakieta)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Vega
Ilustracja
Ogólny widok rakiety Vega
Producent

ESA, Arianespace, ASI, Avio S.p.A.

Data pierwszego startu

13 lutego 2012

Data ostatniego startu

17 listopada 2020

Statystyki
Wszystkie starty

17

Udane starty

15 (88%)

Nieudane starty

2

Zdolność wynoszenia

1500 kg na LEO

Siła ciągu przy starcie

3040 kN

Wymiary
Długość

30 m

Średnica

3 m

Masa całkowita

137 000 kg

Stopnie rakiety
Stopień 1.

1 x P80

Stopień 2.

1 x Zefiro 23

Stopień 3.

1 x Zefiro 9

Stopień 4.

1 x AVUM

Vega (wł. Vettore Europeo di Generazione Avanzata[1]) – rakieta nośna o niskim udźwigu użytkowana od 2012 roku przez Europejską Agencję Kosmiczną. Ma ona stanowić konkurencję dla pozostałych rakiet o niskim udźwigu stosowanych obecnie. Wykorzystywana jest do startów komercyjnych.

Dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

Vega jest pierwszą europejską rakietą, która wykorzystuje jako paliwo w pierwszych trzech stopniach stały materiał pędny. Bazuje ona na amerykańskich rakietach nośnych Scout wykorzystywanych przez Włoską Agencję Kosmiczną ASI na platformie San Marco na wodach kenijskich[1]. Siła ciągu przy starcie rakiety zapewniana przez człon P80 wynosi 3040 kN. Dwa kolejne człony: Zefiro 23 i Zefiro 9 zapewniają siłę ciągu 1200 kN (Z23) i 313 kN (Z9). Ostatni człon o nazwie AVUM, wykorzystujący silnik RD-869 zasilany toksycznym ciekłym materiałem pędnym, zapewnia siłę ciągu 2450 N. W członie AVUM znajduje się również zestaw oprzyrządowania kontrolnego i awioniki[2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prace nad rakietą Vega rozpoczęły się w 1998 roku, a kontrakt na pełne jej opracowanie ESA zawarła w roku 2003. Głównym wykonawcą rakiety jest firma ELV, w której udziały mają włoska firma Avio S.p.A. (70%) i Włoska Agencja Kosmiczna ASI (30%)[3]. Prace nad przebudową kompleksu startowego ELA-1 (który znajduje się w Gujańskim Centrum Kosmicznym i używany był pierwotnie do startów rakiet Ariane 1, Ariane 2 i Ariane 3) powierzono firmie Vitrociset. Przebudowa rozpoczęła się w 2004 roku, a nowy kompleks startowy otrzymał nazwę ZLV (fr. Zone de Lancement Vega)[4]. Trzy pierwsze człony rakiety zostały zaprojektowane i zbudowane przez Avio S.p.A., a ich testy odbyły się w latach 2005–2009. W grudniu 2011 podpisano pierwsze umowy na wyniesienie komercyjnych satelitów rakietą Vega[5].

Pierwszy start miał miejsce 13 lutego 2012 i zakończył się pełnym sukcesem[6]. Na orbitę wyniesiono włoskie satelity LARES i ALMASat-1 oraz 7 satelitów typu CubeSat skonstruowanych na europejskich uniwersytetach[7]. Wśród nich znalazł się pierwszy polski satelita PW-Sat zbudowany na Politechnice Warszawskiej[8].

Starty rakiet Vega[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie loty odbywają się z wyrzutni ELV (fr. Ensemble de Lancement Vega), Gujańskiego Centrum Kosmicznego.

No. Data/Czas
(UTC)
Model rakiety Numer rakiety Ładunek Orbita Rezultat Uwagi
1 13 lutego 2012
10:00
Vega VV01 LARES / ALMASat-1 / e-st@r / Goliat / MaSat-1 / PW-Sat / ROBUSTA / UniCubeSat-GG / XaTcobeo Niska orbita okołoziemska start zakończony sukcesem Pierwszy start rakiety Vega
2 7 maja 2013
02:06[9]
VERTA VV02 Proba-V / VNREDSat 1A / ESTCube-1 Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem Pierwszy komercyjny lot rakiety Vega.
3 30 kwietnia 2014
01:35
Vega VV03 KazEOSat-1 Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
4 11 lutego 2015
13:40
VERTA VV04 IXV Lot suborbitalny start zakończony sukcesem IXV wypuszczony na trajektorii suborbitalnej, AVUM wszedł na krótko na niską orbitę przed planowaną deorbitacją.
5 23 czerwca 2015
01:51:58
Vega VV05 Sentinel 2A Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
6 3 grudnia 2015
04:04:00
VERTA VV06 LISA Pathfinder Orbita Lissajous wokół punktu libracyjnego SłońceZiemia L1 start zakończony sukcesem Vega wyniosła pojazd na niską okołoziemską orbitę parkingową, skąd LISA Pathfinder przy pomocy własnego silnika odleciała do L1[10]
7 16 września 2016
01:43:35
Vega VV07 PeruSat-1 Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
8 5 grudnia 2016
13:51:44
Vega VV08 Göktürk-1 Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
9 7 marca 2017
01:49:24
Vega VV09 Sentinel 2B Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
10 2 sierpnia 2017
01:58:33
Vega VV10 OPSAT 3000 / VENµS Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
11 8 listopada 2017
01:42
Vega VV11 Mohammed VI-A (Pleiades) Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem Satelita obserwacji Ziemi, zbudowany dla Maroka
12 22 sierpnia 2018
21:20
Vega VV12 ADM-Aeolus Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem[11][12] Satelita ESA badający wiatry
13 21 listopada 2018
01:42
Vega VV13 Mohammed VI-B (Pleiades) Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
14 22 marca 2019
01:50
Vega VV14 PRISMA Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
15 11 lipca 2019, 01:54 Vega VV15 Falcon Eye-1 Orbita heliosynchroniczna start zakończony niepowodzeniem Awaria 2. stopnia
16 3 września 2020
01:51
Vega VV16 Athena / ION Satelite Carrier / ESAIL / NEMO-HD / UPMSat 2 / ÑuSat 6 / GHGSat-C1 /

26xSuperDove / 8xLemur 2 / 12xSpaceBEE /

FSSCat A&B / DIDO-3 / PICASSO / SIMBA /

TRISAT / AMICalSat / NAPA 1 / TARS /

OSM-1 CICERO / Tyvak 0171 / Hamarik

Orbita heliosynchroniczna start zakończony sukcesem
17 17 listopada 2020
01:52:20
Vega VV17 SEOSat-Ingenio / Taranis Orbita heliosynchroniczna start zakończony niepowodzeniem Nieprawidłowe zadziałanie 4. stopnia[13]

Opracowano na podstawie: Jonathan’s Space Home Page[14]


Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Antonio Fabrizi: from „nuts and bolts” to Europe’s launchers of tomorrow. ESA, 2007-03-16. [dostęp 2017-06-21]. (ang.).
  2. VEGA Small Launcher. ESA. [dostęp 2012-01-29]. (ang.).
  3. Signature of contracts for full development of Vega small launcher and P80. ESA, 2003-02-25. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-16)]. (ang.).
  4. The first stone for Vega at Europe’s Spaceport. ESA, 2004-11-04. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-01)]. (ang.).
  5. Milestones. ESA, 2012-01-18. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)]. (ang.).
  6. ESA’s new Vega launcher scores success on maiden flight. ESA, 2012-02-13. [dostęp 2012-02-13]. (ang.).
  7. Vega rocket ready for first flight. ESA, 2012-01-19. [dostęp 2017-06-21]. (ang.).
  8. Vega: CubeSats. ESA, 2012-01-19. [dostęp 2012-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)]. (ang.).
  9. Stephen Clark: Europe’s Vega launcher succeeds on second launch. Spaceflight Now, 2013-05-07. [dostęp 2013-05-08]. (ang.).
  10. LISA Pathfinder takes a peek at Earth. European Space Agency, 2015-12-05. [dostęp 2015-12-06]. (ang.).
  11. Michał Moroz, Udany start ADM-Aeolus [online], Kosmonauta.net, 23 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-24] (pol.).
  12. ESA’s Aeolus wind satellite launched, „European Space Agency”, 23 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-24] (ang.).
  13. Stephen Clark, Arianespace traces cause of Vega launch failure to ‘human error’ – Spaceflight Now [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).
  14. Jonathan McDowell: Launchlog. [w:] Jonathan’s Space Home Page [on-line]. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Gunter Krebs: Vega. [w:] Gunter’s Space Page [on-line]. (ang.).