Włóczno

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Włóczno
część wsi
Ilustracja
Kaplica z 1899
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Prudnik

Część miejscowości

Szybowice

Wysokość

290–310[2] m n.p.m.

Kod pocztowy

48-200[3]

SIMC

0502753

Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, w centrum znajduje się punkt z opisem „Włóczno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Włóczno”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Włóczno”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Włóczno”
Ziemia50°20′54″N 17°30′50″E/50,348333 17,513889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Włóczno (niem. Achthuben[4]) – część wsi Szybowice w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Prudnik[5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Przepływa przez nią struga Potoczyna.

W latach 1975–1998 część wsi położona była w województwie opolskim.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pieczęć Włóczna (1723)

Pierwsze wzmianki o Włócznie pochodzą z 1561. Według relacji dawnych mieszkańców wsi, nazwa miejscowości miała pochodzić od zajęć jakie wykonywali jej mieszkańcy – uprawiali len i konopie, czesali, przędli i sprzedawali włóczkę na targach w Prudniku oraz w Szybowicach[6].

Wieś była zamieszkiwana w większości przez katolików[6]. W drugiej połowie XVII wieku panią dziedziczną Włóczna była Helena Polixena von Smeskal z domu Betsch z Piskorzowa. Przekazała ona wieś zakonowi bożogrobców w Nysie[7]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego prudnickiego w Monarchii Habsburgów[8]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[9].

Pieczęć Włóczna (1809)

Wieś była własnością zakonną do 1810, kiedy to doszło do sekularyzacji majątków klasztornych na terytorium ówczesnego Królestwa Pruskiego[6]. Dwa lata później, w 1812, król Fryderyk Wilhelm III Pruski przekazał Włóczno marszałkowi Gebhardowi Leberechtowi von Blücher. W listopadzie tego samego roku, Blücher wydzierżawił Trzebinę, Miłowice, Wierzbiec i Włóczno Jerzemu Hübnerowi. Swoje posiadłości, wraz z Włócznem, sprzedał w 1817 Franzowi Hübnerowi[10]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała lemiesz pługa w słup, a po jego obu stronach ostrza kosy w skos[11][12][13].

Włóczno należało do obszaru parafialnego kościoła ewangelickiego w Szybowicach[14], i pozostało w nim po podziale parafii w 1902[15]. Od 1896 miejscowi katolicy należeli do parafii św. Anny w Niemysłowicach[16]. Na przełomie XIX i XX wieku we Włócznie wybudowana została szkoła, do której uczęszczało 24 dzieci[17]. Przy szkole była utworzona drużyna piłki palantowej[6]. Wieś liczyła około trzydziestu gospodarstw. Najbogatszym gospodarzem we Włócznie był Florian Hoheisel. Około 1890 nabył znaczną ilość ziemi i stał się majętnym człowiekiem. Należała do niego nosząca jego nazwisko karczma „Hoheisel” (dom nr 213), w której odbywały się wiejskie zabawy, wesela i zebrania mieszkańców Włóczna, a także był w niej sklep mięsny. W 1899 Florian Hoheisel wraz ze swoją małżonką Marią (z domu Michalke) ufundował we Włócznie kaplicę[6].

Włóczno na mapie z 1930

W 1885 w miejscowości mieszkało 366 osób, a w 1933[18] – 243 osoby[19]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 284 mieszkańców Włóczna 283 posługiwało się językiem niemieckim, a 1 językiem polskim[20]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Włóczno znalazło się po stronie zachodniej, poza terenem plebiscytowym[21].

1 kwietnia 1939 Włóczno zostało włączone do Szybowic[19]. W czasie II wojny światowej, Włóczno zostało zajęte w nocy z 18 na 19 marca 1945 przez czołgi 93 Samodzielnej Brygady Pancernej Armii Czerwonej. Mieszkańcy Włóczna uciekli w momencie, w którym wyraźnie słyszalne stały się odgłosy wybuchów i wystrzałów od strony Niemysłowic i Rudziczki. Żołnierze Volkssturmu zniszczyli Panzerfaustem jeden radziecki czołg we Włócznie[22]. 20 marca niemieckie oddziały przeprowadziły trzy nieudane kontrataki na Włóczno[23]. W miejscowości zostały skoncentrowane oddziały 245 Dywizji Strzeleckiej pod dowództwem Władimira Rodionowa[24][25], a następnie przeniesiono do niej dowództwo 92 Dywizji[26]. Na cmentarzu żołnierzy Armii Czerwonej w Kędzierzynie-Koźlu odnotowano informację o trzech żołnierzach poległych we Włócznie[27].

Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[28]. Wówczas we Włócznie została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód. 1 czerwca 1948 ustalono polską nazwę miejscowości – Włóczno[29].

Jako integralna część Szybowic, w latach 1945–1950 Włóczno należało do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 należało do gminy Moszczanka, a w latach 1954–1972 do gromady Szybowice[30].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Zagroda nr 237

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[31]:

  • zagroda nr 237 z XIX w.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków we Włócznie chronione są ponadto[32]:

  • kaplica przy zagrodzie, nr 213
  • dom nr 208
  • dom nr 234

Transport[edytuj | edytuj kod]

Włóczno posiada połączenia autobusowe z Piorunkowicami, Prudnikiem. W miejscowości znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Włóczno I”, „Włóczno II”[33].

Religia[edytuj | edytuj kod]

We Włócznie znajduje się kaplica wzniesiona w 1899 przez rodzinę Hoheisel ze względu na znaczną odległość do kościoła parafialnego w Niemysłowicach. Podczas II wojny światowej uszkodzony został dach kaplicy. Została przekazana parafii Michała Archanioła w Szybowicach. W 1982 nastąpił generalny remont i renowacja kaplicy. Znajduje się w niej obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Ponadto, we wsi zachowały się liczne kapliczki i krzyże zbudowane przez katolików[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149311
  2. ↑ Marta Stelmach-Orzechowska, Mariusz Orzechowski, Paweł Żyła, Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla gminy Prudnik [online], bip.prudnik.pl, sierpień 2018, s. 40.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1260 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 59, poz. 363).
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ a b c d e f Włóczno (Achthuben) – nie tylko zapomniana nazwa, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń, 48 (575), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 6 grudnia 2001, s. 19, ISSN 1231-904X.
  7. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 830.
  8. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  9. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  10. ↑ Franciszek Dendewicz, Gebhard Leberecht von Blücher, [w:] Lidia Procner, Sławne postacie pogranicza polsko-czeskiego Euroregionu Pradziad – wspólne dziedzictwo historyczne, Czesław Kowalczyk, Nysa: Powiat nyski, 2007, s. 23, ISBN 978-83-60431-09-2.
  11. ↑ 829 Achthuben (Włóczno) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 12 sierpnia 2021 [dostęp 2022-02-14] (pol.).
  12. ↑ 830 Achthuben (Włóczno) II [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 12 sierpnia 2021 [dostęp 2022-02-14] (pol.).
  13. ↑ 831 Achthuben (Włóczno) III [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 12 sierpnia 2021 [dostęp 2022-02-14] (pol.).
  14. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 882.
  15. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 883.
  16. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 845.
  17. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 873.
  18. ↑ Stan na 16 czerwca 1933 roku.
  19. ↑ a b Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Neustadt. 2006. [dostęp 2013-08-09]. (niem.).
  20. ↑ Praca zbiorowa: Gemeindelexicon für die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Opplen Auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910, Heft VI. Negierungsbezirk Oppeln. Berlin: Königlich preußischen Statistifchen Landesamte, 1912, s. 50.
  21. ↑ Aplikacja do analizy wyników plebiscytu [online], silesia-plebiscite.netlify.app [dostęp 2023-02-02].
  22. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 61.
  23. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 62.
  24. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 64.
  25. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 68.
  26. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 69.
  27. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 885.
  28. ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  29. ↑ M.P. z 1948 r. nr 59, poz. 363.
  30. ↑ Podział administracyjny województwa opolskiego według stanu na dzień 31 sierpnia 1964 r., „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 9, Opole: Urząd Wojewódzki w Opolu, 3 września 1964, s. 13.
  31. ↑ Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego – stan na dzień 31 maja 2020 r.. [w:] Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. 2020-05-31. s. 164. [dostęp 2022-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-16)]. (pol.).
  32. ↑ Ewidencja – Gmina Prudnik [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
  33. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Włóczno I, gm. Prudnik [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-17].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
Gmina Prudnik
Miasto
Wsie
Kolonia
Osady
Części miasta
Części wsi
Nieoficjalne
części wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Włóczno&oldid=72595861”