Wacław Berka

Wacław Rudolf Gustaw Berka

„Brodowicz”, „Wacław”

podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	8 lipca 1894 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	sierpień 1944 KL Sachsenhausen, Oranienburg, III Rzesza
Przebieg służby
Lata służby	1914–1944
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Formacja	I Korpus Polski
Jednostki	15 Pułk Piechoty „Wilków” 19 Dywizji Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Wacław Rudolf Gustaw Berka, ps. „Brodowicz”, „Wacław” (ur. 8 lipca 1894 w Warszawie, zm. sierpień 1944 w KL Sachsenhausen) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn Stanisława, obywatela niemieckiego, i Marii Viertel. Uczył się od 1906 w Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, a świadectwo dojrzałości otrzymał w 1914. Był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. Przebywał na terenie Rosji w czasie I wojny światowej. Junkier Mikołajewskiej Szkoły Piechoty w Kijowie, w której był komendantem Polskiej Ligi Wojennej Walki Czynnej. W założonym w Kijowie Towarzystwie Wiedzy Wojskowej był członkiem zarządu. W I Korpusie Polskim na Wschodzie służył w 1918.

Od 10 marca do 1 października 1919 był słuchaczem Klasy „M” (klasa 13.) Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie. Po jej ukończeniu był przydzielony na krótko do Francuskiej Misji Wojskowej, a następnie służył w 9 pułku piechoty Legionów.

13 października 1923 został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza V Kursu Normalnego. 1 października 1925, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego. Następnie pełnił służbę w Biurze Ogólnoorganizacyjnym Ministerstwa Spraw Wojskowych, a później w 86 pułku piechoty na stanowisku dowódcy kompanii karabinów maszynowych. W 1932 był oficerem 15 pułku piechoty „Wilków” w Dęblinie, a od 1934 oficerem sztabu w Dowództwie 19 Dywizji Piechoty w Wilnie, a od 1936 oficerem Oddziału I Sztabu Głównego. Wiosną 1939 był w tym oddziale kierownikiem I Referatu Mobilizacyjnego. W 1936 awansował do stopnia majora z 120. lokatą w korpusie oficerów piechoty.

Od 1922 był członkiem komitetu redakcyjnego „Bellony”, a w 1928 sekretarzem redakcji „Przeglądu Piechoty”. W latach 1921–1922 pełnił funkcję sekretarza Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, w latach 1922–1923 zastępcy sekretarza, a w latach 1925–1926 i 1927–1928 członka Zarządu Głównego.

Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1939 gdzie zredagował hasła związane z armiami obcymi .

Po agresji III Rzeszy na Polskę uczestniczył we wrześniu 1939 w obronie Lwowa. Brał udział 19 września w rozmowach z oficerami Armii Czerwonej jako tłumacz oraz wyznaczony na oficera łącznikowego do dalszych rozmów. Dostał się w dniu następnym do niewoli niemieckiej, ale zbiegł z niej po kilku dniach i przedostał się do Warszawy, w której zamieszkał przy ulicy Świętokrzyskiej pod przybranym nazwiskiem „Krajewski”.

Od października 1939 działał w konspiracji jako szef Oddziału II kolejno Dowództwa Głównego Służby Zwycięstwu Polski, Komendy Okupacji Niemieckiej i Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. 1 lipca 1940 awansował do stopnia podpułkownika. Wiosną 1942 zapadł na gruźlicę i był zmuszony przekazać funkcję podpułkownikowi Marianowi Drobikowi, lecz pozostał konsultantem-doradcą nowego szefa Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej.

W listopadzie 1943, gdy przebywał na leczeniu w otwockim sanatorium, został aresztowany, a następnie poddany śledztwu w siedzibie Gestapo przy Al. Szucha. Przebywał w ścisłej izolacji na Pawiaku, gdzie był torturowany. Według Andrzeja Kunerta został przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen i tam w sierpniu 1944 zamordowany.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 12726 (1944)
• Krzyż Niepodległości (17 września 1932)
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie, w tym: 28 września 1944)
• Złoty Krzyż Zasługi (1938)
• Srebrny Krzyż Zasługi (28 lutego 1925)
• Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)

Publikacje

• O polski czyn zbrojny na Wschodzie 1914–1918. Warszawa: nakładem Komitetu Obywatelskiego Obchodu Dziesiątej Rocznicy Powstania Polskiej Ligi Wojennej Walki Czynnej, 1925.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-11-15].
• Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 38–39. ISBN 83-211-0739-7.
• Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 426. ISBN 83-211-1055-X.

Linki zewnętrzne

• Biogram Wacława Berki